Azerice Hakkında

Azerice Batı(oğuz) Türkçesinin kolu olan Türkçenin lehçelerinden biridir

yüzyıldan itibaren Güney Kafkasya, İran, Irak ve Suriye’nin bazı bölgelerinde oluşmaya başlamıştır. Azerîcenin tarihi üç evrede incelenir:

Eski Azerîce (14-16. yy)

Klasik Azerîce (16-19. yy),

Modern Azerîce (20. yy).

Bugün Azerîcenin Sovyet Azerbaycanı Azerîcesi ve İran Azerbaycanı Azerîcesi olmak üzere iki ana kolu vardır. Azerîce, Türkiye Türkçesinden bütünüyle ayrılmamıştır. Özellikle Doğu Anadolu ağızlarıyla (sözgelişi Erzurum ağzı) Azerîce arasında büyük benzerlikler vardır.

Iraklı Türkmenler’in ve Kars ve çevresinde yaşayan Terekeme ve Karapapak gruplarının dilleri de Azerbaycan Türkçesine benzemektedir.

Azerice’nin en Çok Konuşulduğu Ülkeler;

Azerbaycan’da 8 milyon
İran’da 32 milyon

En Çok Kullanılan Kelime Ve Cümleler

Salam=Selam/Merhaba/Günaydın
Sabahın xeyir/Sabahınız xeyir=İyi sabahlar/Günaydın
Gecən xeyir/Gecəniz xeyir/Gecəniz xeyrə qalsın(giderken)=İyi geceler
Necəsən?=Nasılsın?
Necəsiniz?=Nasılsınız?
Yaxşıyam.=İyiyim.
Adın nədir?=Adın ne?
Adınız nədir?=Adınız nedir?
Adım Ulduzdur.=Adım Yıldız.
Məmnun oldum./Çox şadam.=Memnun oldum.
Neçə yaşın var?=Kaç yaşındasın?
Neçə yaşınız var?=Kaç yaşındasınız?
Yirmi üç yaşım var.=Yirmi üç yaşındayım.
Evlisiniz?=Evli misiniz?
Evliyəm.=Evliyim
Subayam.=Bekârım.

nə qədər=Fiyatı ne kadar

10 manat=10 lira

Dilbilgisi

İsimler

İsmin halleri

Azerbaycan Türkçesi’nde ismin halleri 6 tanedir. Türkiye Türkçesi’ne benzese bile farklar vardır. Başında “d” bulunan ekler “t”ye dönüşmez. Belirtme halinde sesli harfi yalnızca “n” kaynaştırma ünsüzü izler.

İsmin Halleri
Yalın Hali (Adlıq hali)		Belirtme Hali (Təsirlik halı)		Yönelme hali (Yönlük halı)		Bulunma hali (Yerlik halı)		Çıkma Hali (Çıxışlıq halı)		İlgi Hali (Yiyəlik halı)
–		-(n)ı, -(n)i, -(n)u, -(n)ü		-(y)a, -(y)ә		-da, -dә		-dan, -dәn		-(n)ın, -(n)in, -(n)un, -(n)ün
qız	kız	qızı	kız	qıza	kıza	qızda	kızda	qızdan	kızdan	qızın	kızın
iş	iş	işi	işi	işә	işe	işdә	işte	işdәn	işten	işin	işin
qapı	kapı	qapını	kapıyı	qapıya	kapıya	qapıda	kapıda	qapıdan	kapıdan	qapının	kapının

İsim Çekimi

İsim Çekimi
1. Tekil Kişi (1. Şəxsin təki)		2. Tekil Kişi (2. Şəxsin təki)		3. Tekil Kişi (3. Şəxsin təki)		1. Çoğul Kişi (1. Şəxsin cəmi)		2. Çoğul Kişi (2. Şəxsin cəmi)		3. Çoğul Kişi (3. Şəxsin Cəmi)
-(y)am, -(y)әm		-san, -sәn		-dır, -dir, -dur, -dür		-(y)ıq, -(y)ik, -(y)uq, -(y)ük		-sınız, -siniz, -sunuz, -sünüz		-dırlar, -dirlәr, -durlar, -dürlәr
yolçuyam	yolcuyum	yolçusan	yolcusun	yolçudur	yolcudur	yolçuyuq	yolcuyuz	yolçusunuz	yolcusunuz	yolçudurlar	yolcudurlar
Türkəm	Türk’üm	Türksən	Türk’sün	Türkdür	Türk’tür	Türkük	Türk’üz	Türksünüz	Türk’sünüz	Türkdürlər	Türk’türler

Zamirler

Şahıs Zamirleri

Türkiye Türkçesinden farklı olan farklı olan yalnızca 1. tekil kişi zamiridir. Zamirler şu biçimdedir: mәn, sәn, o, biz, siz, onlar

Bu zamirlerin birinci ve ikinci tekil kişisinin yönelme durumlarında ince ünlü kullanılır: mәnә, sәnә

İşaret Zamirleri

Azerbaycan Türkçesinde “şu” işaret zamiri yoktur. Bu ve o işaret zamirlerinin yanında, “şu” anlamında hәmәn ve hәmin kullanılır.

Belgisiz Zamirler

Azerbaycan Türkçesinde çoğu belgisiz zamir Türkiye Türkçesi ile aynıdır. Farklı olanlardan ikisi “nәsә” ve “kimsә”dir. Şu şekilde çekimlenir:

Azerice	Türkçe	Azerice	Türkçe
kimsә	biri	nәsә	bir şey
kimisә	birini	nәyisә	bir şeyi
kimәsә	birine	nәyәsә	bir şeye
kimdәsә	birinde	nәdәsә	bir şeyde
kimdәnsә	birinden	nәdәnsә	bir şeyden
kiminsә	birinin	nәyinsә	bir şeyin

Ancak “kimsә”, hiç kimse anlamında ise Türkiye Türkçesindeki gibi çekimlenir: kimsә, kimsәyә, kimsәni, kimsәdә, kimsәdәn, kimsәnin.

Eylemler

Şimdiki Zaman

Azerbaycan Türkçesinde şimdiki zaman eki “-(y)ır-, -(y)ir-, -(y)ur-, -(y)ür-“dür. Kişi eki her zaman bu ekten sonra gelir.

Şimdiki Zaman
Olumlu				Olumsuz
gәlirәm	geliyorum	oxuyuram	okuyorum	gәlmirәm	gelmiyorum	oxumuram	okumuyorum
gәlirsәn	geliyorsun	oxuyursan	okuyorsun	gәlmirsәn	gelmiyorsun	oxumursan	okumuyorsun
gәlir	geliyor	oxuyur	okuyor	gәlmir	gelmiyor	oxumur	okumuyor
gәlirik	geliyoruz	oxuyuruq	okuyoruz	gәlmirik	gelmiyoruz	oxumuruq	okumuyoruz
gәlirsiniz	geliyorsunuz	oxuyursunuz	okuyorsunuz	gәlmirsiniz	gelmiyorsunuz	oxumursunuz	okumuyorsunuz
gәlirlәr	geliyorlar	oxuyurlar	okuyorlar	gәlmirlәr	gelmiyorlar	oxumurlar	okumuyorlar

Geniş Zaman

Azerbaycan Türkçesinde geniş zaman eki “-(y)ar-, -(y)әr-” dir. Kişi eki her zaman bu ekten sonra gelir.

Geniş Zaman
Olumlu				Olumsuz
gәlәrәm	gelirim	oxuyaram	okurum	gәlmәrәm	gelmem	oxumaram	okumam
gәlәrsәn	gelirsin	oxuyarsan	okursun	gәlmәzsәn	gelmezsin	oxumazsan	okumazsın
gәlәr	gelir	oxuyar	okur	gәlmәz	gelmez	oxumaz	okumaz
gәlәrik	geliriz	oxuyarıq	okuruz	gәlmәrik	gelmeyiz	oxumarıq	okumayız
gәlәrsiniz	gelirsiniz	oxuyarsınız	okursunuz	gәlmәzsiniz	gelmezsiniz	oxumazsınız	okumazsınız
gәlәrlәr	gelirler	oxuyarlar	okurlar	gәlmәzlәr	gelmezler	oxumazlar	okumazlar