Ирланд тылынан ханнык дойдуларга этэллэрий?
Ирландия тылыгар сүрүннээн Ирландияҕа саҥараллар. Онно эмиэ Великобритания, холбоһуктаах Штаттар, Канада уонна да атын дойдулар дьоҕус нэһилиэнньэлээх пууннарыгар Ирландияттан төрүттээх дьон олохсуйбуттар.
Ирланд тылын историята хайдаҕый?
Ирланд тыла (Madees) – кельт тыла, Европаҕа биир саамай былыргы уонна ордук тарҕаммыт тыллартан биирдэстэрэ, суругунан, 2500- тэн тахса сыл баар. Бу Ирландияҕа 1,8 мөлүйүөн кэриҥэ киһи, өссө 80 000 – АХШ, Великобритания уонна Канадаҕа уонна аҕыйах ахсааннаах омуктар тыллара атын дойдуларга бааллар.
Ирландскай сурук- Бичик холобурдара эрабыт 4 үйэ кэриҥэ датыллар, оттон былыргы Голландия тылын кэрэһилиир 6- с үйэттэн ыла баар. Ирланд тылын саамай эрдэ регистрацияламмыт көрүҥэ былыргы Ирландскай юридическай тиэкистэргэ, биһиги эрабыт 7- с уонна 8- с үйэлэригэр оҥоһуллубута туоһулуур. Ол эрээри 11- с үйэҕэ бу тыл орто халандаарынан сотуллан барбыта.
Аныгы Ирланд тыла орто халандаартан тахсан, үксүгэр икки диалегка түҥэтиллэр:мюнстерскай (Мухумха) уонна Конфахтыы (Sumera). 19- с үйэ саҥатыгар Ирландскай тыл үгүс оройуоннарыгар аҕыйах эрээри, Ирланд тылын үөрэтиинэн дьарыктанар активистар 19- с уонна 20- с үйэ саҥатыгар гэл тылын сөргүтүү суолтатын күүһүрдбүттэрэ. Бу кэмҥэ Ирландскай тылынан литература силигилээн, бу тылы үөрэтиигэ уонна онно кэпсэтии барбыта.
Ол кэмтэн ыла тыл тутааччылар ахсааннара уэльстыы тылынан тахсар радио- телевизионнай станциялар үөскээн, Ирланд тыла начальнай уонна орто оскуола уерэх программатыгар предмет быһыытынан киллэриллэн, ону тэҥэ Ирланд тылын уонна культуратын интэриэһин сөргүтүү кэнники сылларга улаатта.
Ирланд тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһи кимнээҕий?
1. Дуглас Хайд (1860-1949): кини 1893 сыллаахха гэс- лигатын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ этэ уонна Ирланд тылын популяризациятыгар тохтоло суох үлэлээбитэ, бу темаҕа кэккэ кинигэлэри суруйбута.
2. Шон Луинг (1910-1985) туһунан Шон Луинг (1985-1985): кини литератураны уонна тылы- өһү харыстааһын уонна популяризациялааһын дьыалатыгар элбэҕи суруйар поэт уонна учуонай этэ.
3. Майр Мхак ан Цаой (1920-2018): Ирландскай поэтесса уонна суруйааччы этэ, кини айымньыларын Ирланд тылынан суруйбута. Кини саамай биллэр хоһооно “Дьулуруйар Ньургун Боотур” (“кистэлэҥ туман”) диэн ааттанар.
4. Падрайг Мак Пиарайс (1879-1916): Ирландия уһулуччулаах политическай тустууктарыттан биирдэстэрэ, ону тэҥэ Ирланд тылын чаҕылхай көмүскээччитэ этэ. Кини 1916 с. Паасхаҕа Ирландскай революцияны көҕүлээн, Ирланд норуота бэйэтин тылын кыаҕар бигэтик итэҕэйбитэ.
5. Брайан о ‘ Куив (1939 сыллаахха төрөөбүт): кини община, тыа сирин уонна Гелтаха дьыалаларыгар миниистиринэн үлэлээбит Ирландскай политик. Кини Ирланд тылын сөргүтүүгэ дьоһун кылааты киллэрбитэ, гелтт туһунан сокуон уонна Ирланд тылын 20 сыллаах стратегията курдук көҕүлээһиннэри киллэрбитэ.
Ирланд тылын структурата хайдах оҥоһулунна?
Ирланд тыла (эмиэ гэль эбэтэр ирландскай- гэль тыл быһыытынан биллэр) – кэккэ диалектары туһанар кельт тыла. Туохтуур бэрээдэгин тула структуралаата-объект уонна флективнай морфология суох. Тыл сүрүннээн сүһүөхтэринэн, хас биирдии тыл начальнай сүһүөхтэригэр охсуутунан. Туохтуурдар уонна ааттар формалара киэҥ араҥа боростуой да, уустук да идеялары этэргэ туһаныллар.
Ирланд тыла ордук сөптөөх ньыманан үөрэтэрий?
1. Тыл үөрэтиигэ тиэкистээх буолуҥ. Ирланд араадьыйатын истиҥ уонна Ирланд тэлэбиидэнньэтин тылын- өһүн уонна кини айымньытын билиһиннэрээри.
2. Төрдүн- төбөтүн үөрэтиҥ. Ирланд тыла сорох тыллары, этиилэрин уонна грамматическай быраабылаларын үөрэтииттэн саҕалааҥ. Киирии дьарык үксэ кинигэлэр бэйэлэрин этиилэригэр киллэриэхтэрэ.
3. Тылы туттааччылары кытта практикалаһыҥ. Ирландскай тылынан дьарыктана сылдьыҥ, бу тылынан саҥарааччылары кытта билсиҥ, кинилэри кытта кэпсэтиигэ практикалаһыҥ. Онлайн-дуосканы эбэтэр чаты булуоххутун сөп, онно эһиги Ирланд тылын илдьэ сылдьыаххытын сөп.
4. Кинигэлэри, хаһыаттары, сурунааллары ааҕыҥ. Кинигэ ааҕыы уонна истии аудиокнигын ирландском языке может помогать вам, как звучать этого языка.
5. Ирландия культуратыгар тапталы иҥэриҥ. Тылгытын эмиэ культураҕа тиэйэргит буоллар, тылгыт чэпчэки буолуо. Ирландскай киинэлэри көрүҥ, Ирланд литературатын ааҕыҥ уонна Ирландия культуратын туһунан өйдөбүлү ылаары Ирланд музыкатын үөрэтиҥ.
6. Практикаланымаҥ. Дьэ, үөрэммиккитин умнумаҥ диэн, күн аайы үөрэммиккитин умнумаҥ. Эһиги практикаланар буоллаххытына, эһиги өссө ордук буолуоххут!
Bir yanıt yazın