Мари Теле Турында

Кайсы илләрдә мари телендә сөйләшәләр?

Мари телендә нигездә Россиядә сөйләшәләр, гәрчә аның кайбер носительләре Эстониядә һәм Украинада булса да. Бу Мари Эл Республикасында, Россия Федерациясе субъектында рәсми тел.

Мари теленең тарихы нинди?

Мари теле Урал телләр гаиләсенә карый һәм Россия Федерациясе составындагы Мари Илендә якынча 450 000 кешенең туган теле булып тора. Бу телдә безнең эрага кадәр 3000 ел тирәсендә үзәк һәм төньяк Европадан бу районга күченә башлаган борынгы фин-угор халкының токымнары булган марилар сөйләшә. Мари теле турында иң беренче язма телгә алу 1243 елда барлыкка килә, ул вакытта бөек кенәз владимирский Георгий Всеволодович Юрьев торак пунктына нигез сала (хәзерге вакытта Ярославль буларак билгеле). Телдә ике төрле диалект бар: Тау Мари теле һәм болын Мари теле, Алар әйтелеш, грамматика һәм сүзлек запасы ягыннан аерыла. Үз тарихы дәвамында Мари теле башка телләрдән, мәсәлән, татар, рус һәм немец телләреннән сүзләр алган. 19 гасырда телне кириллица белән яза башлыйлар, ә совет чорында ул әдәби тел буларак актив пропагандалана һәм Мәгарифтә һәм рәсми документларда кулланыла. Соңгы елларда телне җанландыру буенча тырышлыклар куелды, бигрәк тә цифрлы технологияләр куллану хисабына.

Мари теленең үсешенә иң зур өлеш керткән иң яхшы 5 кеше арасында кем бар?

1. Марио Салазар ике телле мари һәм Мексиканың Оахака шәһәрендәге Сан-Лукас-Кьявинидан лингвист. Ул мари телен өйрәнү, документлаштыру һәм торгызу буенча эше өчен танылу ала.
2. Хибер Освальдо гонорио Сантьяго педагог һәм мари теленнән тәрҗемәче Герреро, Мексика. Ул Атояк-де-Альвареста Мари теле мәктәбенә нигез салучы булып тора.
3. Дон Бенито Гарсия Самано Мари теле укытучысы һәм Мексиканың Герреро шәһәрендәге мәдәниятара укыту үзәге директоры. Аның эше башлангыч мәктәп укучылары өчен мари телендә беренче уку программасын эшләүдә мөһим роль уйный.
4. Сесар А.Варон антрополог, мари телен өйрәнү һәм документлаштыру буенча мөһим эш башкарган. 2009 елда ул индеецлар теле Милли институты белән берлектә Мари теле грамматикасы буенча беренче китапны Gramática mari: principios y uso del idioma бастыра.
5. Хувентина Валенсуэла-Мексиканың Герреро шәһәреннән педагог. Ул Мексиканың Герреро шәһәрендә балалар өчен мари телен торгызу үзәге булып хезмәт итүче ике телле Уримарейе (Ялкын урыны) белем бирү үзәгенең директоры һәм берлектә оештыручысы булып тора.

Мари теленең структурасы ничек төзелгән?

Мари теле-Россиянең Мари Эл Республикасында һәм кайбер янәшәдәге төбәкләрдә яшәүче Мари халкы сөйләшкән Урал теле. Анда өч төп диалект бар: болын, калкулыклы һәм тау. Аның синтаксисы нигездә агглютинатив, кайбер флектив элементлар белән. Сүзләр тамыр һәм суффикслар кушылу юлы белән барлыкка килә, бу аларга бай һәм катлаулы морфология бирә. Мари телендә шулай ук күп мәгънәле сүзләрне аерып чыгару һәм формалаштыру өчен икеләтү кулланыла. Шулай ук фигыль чикле сүзләрнең тәртибе бар, бу җөмлә ахырында предмет, объект һәм фигыль барлыкка килә дигәнне аңлата.

Мари телен иң дөрес юл белән ничек өйрәнергә?

1. Кеннет Э.Крофтның “хәзерге Мари теле курсы” кебек мари телен өйрәнү өчен кулланма алыгыз.
2. Мари телендә сөйләшүчене табыгыз, сез аның белән сөйләшә аласыз.
3. Мари теле дәресләренә яки сезнең төбәктә тәкъдим ителгән курсларга барыгыз.
4. Вебсайтлар, аудио һәм видео язмалар, шулай ук интерактив тел кушымталары кебек мари телен белү күнекмәләрен үстерү өчен онлайн ресурсларны кулланыгыз.
5. Телне өйрәнүне тагын да баету өчен мари халкының мәдәни гореф-гадәтләре һәм традицияләре белән танышыгыз.
6. Мари музыкасын тыңлагыз һәм Тел яңгырашына күнегү өчен мари киноларын карагыз.