Хӑш ҫӗршывсенче перси чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?
Перси чӗлхипе (фарси пекех паллӑ) ытларах Иранра, Афганистанра тата Таджикистанра калаҫаҫҫӗ. Ҫавӑн пекех Ирак пек хӑш-пӗр ҫӗршывсенчи паллӑ районсенче, Араб Эмирачӗсем, Бахрейн, Турци, Оман тата Узбекистансем Пӗрлешнӗ районсенче те калаҫаҫҫӗ.
Перси чӗлхин историйӗ мӗнле?
Перси чӗлхи тӗнчери индоевропӑри авалхи чӗлхесенчен пӗри шутланать, Вӑл Иран кӑнтӑр енче пирӗн эрӑчченхи 8-мӗш ӗмӗрте пуҫланса кайнӑ тесе шутлаҫҫӗ. Чи малтанах Авалхи петерсидра Хальхи Иранӑн кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ пайӗнче вырнаҫнӑ Персис, регион ҫыннисем калаҫнӑ. Пирӗн эрӑчченхи 550 ҫулта Ахемидсен империне йӗркеленӗ, авалхи петерсидсен вара патша керменӗн чӗлхи пулса тӑнӑ. Юлашки ҫӗр ҫул хушшинче Ахемидсен империйӗ сарӑлнӑ, авалхи петерсид чӗлхи майӗпен Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫ, Афганистан, Вӑтаҫӗр Ази тата Европӑн хӑш-пӗр пайӗсем тӑрӑх сарӑлнӑ.
Пирӗн эрӑри 651 ҫулта ислам ҫӗнтерсе илнӗ хыҫҫӑн араб мусульмансен тӗнчин официаллӑ чӗлхи пулса тӑнӑ. Вӑхӑт иртнӗҫемӗн перси чӗлхи араб сӑмахӗсене, терминсене нумайӑшне улӑштаракан вӑхӑтсемпе пӗр тан утма вӗрентнӗ. Ҫак процесса пула “вӑтам пехлевски е парфянский” ятлӑ ҫӗнӗ диалект килсе тухни палӑрчӗ. Вӑтам петерсидский пӗтӗм регион тӑрӑх сарӑлнӑ, юлашкинчен вара хальхи иран чӗлхисене аталантарма витӗм кӳнӗ.
Пирӗн эрӑри 10-мӗш ӗмӗрте вӑтам петерсид чӗлхи эволюцине пула новоперсид чӗлхи пуҫланса кайнӑ. Новоперсидский араб, турккӑсен тата ытти чӗлхесенчен нумайӑшне хӑйӗн сӑмахӗсене йышӑннӑ, анчах вӑтам петерсидри грамматикӑн пӗр пайне сыхласа хӑварнӑ. Ҫак тапхӑрта та поэзилле метрсем аталаннӑ, каярахпа вӗсем перси литературин пӗлтерӗшлӗ пайӗ пулса тӑнӑ.
Паян перси чӗлхи Иранра, Афганистанра, Таджикистанра, Узбекистанра тата тӗнчери ытти пайсенче 65 миллион ытла ҫыншӑн тӑван чӗлхе пулса тӑрать. Вӑл унчченхи пекех регионти литература чӗлхин тӗп чӗлхи пулса тӑрать, ҫав ҫӗршывсенчи халӑхсен культурипе тата историйӗпе тачӑ ҫыхӑнса тӑрать.
Перси чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?
1. Фирдоуси (940-1020): персири чи аслӑ поэт Тата “Шахнам” авторӗ, авалхи иран историйӗсем ҫинчен калакан эпикӑллӑ поэма Шутланать.
2. Руми (1207-1273): персири чи аслӑ поэтсенчен пӗри-суфиев тата кӗвӗ орденӗ, тӗн орденӗ никӗслекен, музыкӑпа поэзи пулӑшнипе пуҫ таякан суфиев.
3. Омар Хайм (1048-1131): перси математикӗ, астрономӗ тата персири чи паллӑ поэтсенчен пӗри.
4. Ширази сачӗ (1184-1283): перси поэчӗ-мистик, ҫимӗҫлӗ писатель тата икӗ поэмӑн авторӗ: “Бустан” тата “Гуулистан”.
5. Хафез (1315-1390): перси поэчӗ, хӑйӗн лирикӑллӑ тата туйӑмлӑ поэзийӗпе чапа тухнӑскер, Час-часах Румипе пӗрлех асӑнать.
Перси чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?
Перси чӗлхи структури агглютинативлӑ морфологи никӗсӗ ҫинче никӗсленнӗ, ҫакӑ вӑл сӑмахсем морфе пӗрлештернӗ май пулса тӑнине, сӑмах пӗлтерӗшӗ улшӑннине пӗлтерет. Перси чӗлхи SOV (субъект-глагол) сӑмахсен йӗрки тата сӑмах ҫаврӑнӑшӗн тытӑмӗ пур-паллӑ-глагол. Унта ытти чӗлхесенчи пек послогсемпе мар, послогсемпе усӑ кураҫҫӗ. Глаголсем хальхи пек асспектсем ҫине префикссемпе суффикссем, кӑмӑл-туйӑмсемпе этемлӗхе кӑтартакан префикссемпе суффикссем нумай. Юлашкинчен, унӑн хӑйне уйрӑм формӑллӑ, оптатив текен глагол форми пур, вӑл кӑмӑл туртнине пӗлтерет.
Перси чӗлхине чи тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?
1. Перси чӗлхин курсне ҫырӑнӑр: перси чӗлхине Вӗренмелли Чи Лайӑх меслет-вырӑнти университетра е чӗлхе шкулӗнче чӗлхе курсне ҫырӑнасси. Ҫакӑ сире структурипе тата ертсе пынипе, ҫавӑн пекех пӗлекен инструкторсемпе, вӗсем сирӗн прогресӑр пирки тепӗр хут ҫыхӑну тытма пултараҫҫӗ.
2. Чӗлхене вӗренмелли приложенисемпе усӑ курӑр: Duolingo, Babbel тата Memrise йышши Приложенисем кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли лайӑх инструментсем пулса тӑраҫҫӗ. Вӗсем интереслӗ те интереслӗ уроксем сӗнеҫҫӗ, ҫав уроксем сире перси чӗлхипе калаҫма май пултӑр тесе словарь запасӗпе грамматикӑна ҫирӗплетме пулӑшӗҫ.
3. Перси фильмӗсемпе телепередачисене пӑхӑр: перси чӗлхипе фильмсене тата телепередачӑсене Пӑхса тухни-чӗлхене путса тӗрлӗ акцентсемпе диалектсене хӑнӑхни аван. Эсир онлайн трансляцилекен перси фильмӗсемпе шоу нумай тупма е DVD-дисксем туянма пултаратӑр.
4. Чӗлхе партнерне тупӑр: Эсир перси чӗлхине тӑхӑнса ҫӳрекен, ӑна сирӗнпе пӗрле практикацилеме хатӗр ҫынна тупсан, ку сирӗн чӗлхе хӑнӑхӑвӗсене лайӑхлатма пултарать. Эсир вӗсене сӑмахсемпе пуплевсем ҫинчен ыйтусем пама, калаҫура практикациленме, Иран культурӑпа йӑлисене лайӑхрах ӑнланма, чӗлхе партнерӗпе калаҫса пӑхма пултаратӑр.
5. Итлӗр перси музыкине: перси музыкине Итлени-чӗлхене алла илме питӗ лайӑх меслет. Иранпа Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчи артистсем нумай, Вӗсем ҫак чӗлхепе чаплӑ музыка тӑваҫҫӗ. Вӗсене итлени сире чӗлхепе паллашма, сӑмахсен тупсӑмне лайӑхлатма пулӑшӗ.
Bir yanıt yazın