Italán Tili Týraly

Italán tilinde qaı elder sóıleıdi?

Italán tili-Italıada, San-Marınoda, Vatıkanda jáne Shveısarıanyń keıbir bólikterinde resmı til. Ol Albanıa, Malta, Monako, Slovenıa jáne Horvatıada da sóıleıdi. Sonymen qatar, búkil álemde ıtalán tilinde sóıleıtin birneshe qaýymdastyq bar, sonyń ishinde Amerıka Qurama Shtattary, Fransıa jáne Argentına sıaqty elderde.

Italán tiliniń tarıhy qandaı?

Italán tiliniń tarıhy uzaq jáne kúrdeli. Italán tili týraly eń alǵashqy jazbasha eskertý bizdiń zamanymyzdyń 9 ǵasyryna jatady, degenmen bul til áldeqaıda erterek aıtylǵan bolýy múmkin. Italán tili bizdiń zamanymyzdyń 6 ǵasyrynda Italıa túbegine basyp kirgen nemis halqy lombardtar sóıleıtin nemis tili longobard dıalektilerinen shyqqan.
9-14 ǵasyrlar aralyǵynda ıtalán tili túbekte aımaqtyq dıalektilerdiń damýymen aıtarlyqtaı damydy. Osy kezeńde týskan dıalektisi nemese “toskana” paıda boldy, ol qazirgi standartty ıtalán tiline negiz boldy.
15 ǵasyrda Florensıa, Rım jáne Venesıa jazýshylarynyń yqpaly tildi odan ári standarttaýǵa ákeldi. Osy ýaqytta til sózdigine “amoroso” (súıkimdi) jáne “dolce” (tátti) sıaqty kóptegen latyn sózderi engizildi.
16-17 ǵasyrlarda Italıa uly ádebı shyǵarmashylyq kezeńin bastan ótkerdi. Sol kezdegi eń yqpaldy qaıratkerler Dante, Petrarka jáne Bokkachcho boldy, olardyń shyǵarmalary tilge úlken áser etti.
19 ǵasyrda Italıada saıası birigý prosesi júrip, jańa standartty til nemese “Italiano Comune”quryldy. Italıanyń resmı tili qazirgi ýaqytta óziniń kórnekti ádebı murasynyń arqasynda Toskana dıalektisine negizdelgen.
Uzaq tarıhyna qaramastan, ıtalán tili eldiń kóptegen bólikterinde kúndelikti sóıleýde áli de belsendi qoldanylatyn til bolyp qala beredi.

Italán tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Dante Alıgerı (1265-1321): kóbinese “ıtalán tiliniń ákesi” dep atalady, Dante “Qudaıdyń komedıasyn” jazdy jáne qazirgi standartty ıtalán tiliniń negizi retinde Toskana dıalektisin qurǵan.
2. Petrarka (1304-1374): ıtalándyq aqyn jáne ǵalym, Petrarka óziniń gýmanısik áserimen este qalady, sonymen qatar poezıanyń sonet túrin oılap tapty. Ol ıtalán tilinde kóp jazdy, bul tildi ádebı etýge kómektesti.
3. Bokkachcho (1313-1375): 14 ǵasyrdaǵy ıtalándyq jazýshy, Bokkachcho ıtalán tilinde birqatar shyǵarmalar jazdy, sonyń ishinde “Dekameron” jáne Sent-Frensıs ómirindegi áńgimeler. Onyń jumysy ıtalán tiliniń shekaralaryn onyń dıalektilerinen tys keńeıtýge jáne ózindik túrin qurýǵa kómektesti lıngva franka.
4. Lýıdjı Pırandello (1867-1936): Nobel syılyǵynyń laýreaty, dramatýrg, Pırandello ıtalán tilinde Áleýmettik ıelikten shyǵarý jáne ekzıstensıaldy saǵynysh taqyryptaryna qatysty kóptegen shyǵarmalar jazdy. Onyń kúndelikti tildi qoldanýy bul tildi keńinen qoldanýǵa jáne túsinikti etýge kómektesti.
5. Ýgo Foskolo (1778-1827): ıtalándyq romantızmniń eń yqpaldy qaıratkerleriniń biri Foskolo rıfmalardy, metrlerdi jáne basqa poetıkalyq konvensıalardy qoldanýdy tanymal ete otyryp, qazirgi ıtalán tiliniń tilin qalyptastyrýǵa kómektesti.

Italán tiliniń qurylymy qalaı?

Italán tili-roman tili jáne basqa roman tilderi sıaqty etistikterdiń aınalasynda salynǵan. Onda sózderdiń sýbektıvti-etistik-Obektilik tártibi jáne ótkendi, búgindi jáne bolashaqty bildirý úshin kúrdeli ýaqyt pen kóńil-kúı júıesi bar. Ol kúrdeli núanstary men sózderdiń maǵynasyndaǵy názik aıyrmashylyqtarǵa baılanysty úırenýge bolatyn eń qıyn tilderdiń biri bolyp sanalady.

Italán tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Basyńyzdy batyryńyz: tildi úırenýdiń eń jaqsy tásili – oǵan múmkindiginshe súńgý. Bul ıtalán tilinde múmkindiginshe kóp estýdi, sóıleýdi jáne oqýdy bildiredi. Italándyq fılmderdi, teleshoýlardy, mýzykany, kitaptardy jáne ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýlerdi tabyńyz.
2. Italán gramatıkasynyń negizderin, atap aıtqanda etistik shaqtaryn, zat esim jynysyn jáne esimdik formalaryn bilińiz. Ózińizdi tanystyrý, suraqtar qoıý jáne olarǵa jaýap berý, sondaı-aq emosıalardy bildirý sıaqty qarapaıym áńgimeden bastańyz.
3. Únemi jattyǵý jasańyz: kez-kelgen tildi úırený berilgendik pen tájirıbeni qajet etedi. Italán tilin úırenýge jáne jattyǵýǵa únemi ýaqyt bóletindigińizge kóz jetkizińiz.
4. Resýrstardy aqylmen paıdalanyńyz: ıtalán tilin úırenýge kómektesetin kóptegen resýrstar bar. Onlaın til úırený kýrsyn, sózdikterdi, sózdikterdi jáne aýdıokitaptardy paıdalanyńyz.
5. Motıvasıany saqtańyz: kez kelgen tildi úırený qıyn bolýy múmkin. Ózińizge kishigirim maqsattar qoıyńyz jáne olarǵa qol jetkizgen kezde ózińizdi marapattańyz. Sizdiń jetistikterińizdi atap ótińiz!
6. Kóńil kóterińiz: ıtalán tilin úırený qyzyqty ári jaǵymdy tájirıbe bolýy kerek. Tildik oıyndar oınaý nemese ıtalándyq múltfılmderdi kórý arqyly oqý prosesin qyzyqty etińiz. Siz qanshalyqty tez úırenetinińizge tań qalasyz.