Kuhusu Lugha Ya Kiyidish

Lugha Ya Kiyidish inazungumzwa katika nchi gani?

Kiyidishi huzungumzwa hasa katika jumuiya za Kiyahudi katika Marekani, Israeli, Urusi, Belarus, Ukrainia, Poland, na Hungaria. Pia huzungumzwa na Idadi ndogo ya Wayahudi Katika Ufaransa, Argentina, Australia, Afrika Kusini, Kanada, na nchi nyinginezo.

Historia ya Lugha Ya Kiyidish ni ipi?

Kiyidish ni lugha ambayo ina mizizi yake katika kijerumani cha Juu cha kati na inazungumzwa ulimwenguni kote na Wayahudi Wa Ashkenazi. Imekuwa lugha ya Msingi ya Wayahudi Wa Ashkenazi tangu kuanzishwa kwake katika karne ya 9, wakati jamii za Kiyahudi zilipofanikiwa katika Kile ambacho sasa Ni Ujerumani na Kaskazini mwa Ufaransa. Ni mchanganyiko wa lugha kadhaa ikiwa ni pamoja na kiebrania na Kiaramu, pamoja na Slavic, Romance na lahaja za kijerumani cha juu cha kati.
Kiyidishi kilianza kupendwa na Wayahudi Wa Ulaya karibu Karne ya 12, wakati kilipoanza kutumiwa kama lugha inayozungumzwa hasa badala ya namna ya maandishi ya jadi. Hii ilitokana na eneo la Idadi ya Wayahudi, ambayo mara nyingi walikuwa kijiografia kutengwa kutoka kwa kila mmoja na hivyo maendeleo lahaja tofauti kwa muda. Katika karne ya 15 na ya 16, Kiyidishi kilienea Sana kotekote Ulaya, kikawa lugha ya kawaida miongoni mwa Wayahudi Wa Ulaya.
Kiyidishi pia kimeathiriwa sana na lugha za Mahali Ambapo Wayahudi wameishi, hivi kwamba lahaja mbalimbali zimekua kotekote Ulaya, Afrika, na Amerika. Licha ya tofauti za ndani, lahaja za Kiyidish zina sarufi ya kawaida, sintaksia na msamiati wa kawaida, na lahaja zingine zinaathiriwa zaidi na kiebrania na zingine na lugha zilizokutana hivi karibuni.
Katika karne ya 19, fasihi Ya Kiyidishi ilifanikiwa na vitabu na magazeti mengi yalichapishwa katika lugha hiyo. Hata hivyo, kuongezeka kwa chuki dhidi ya Wayahudi, Kuhamishwa Kwa Wayahudi Wengi baada ya Vita YA Ulimwengu ya pili, na kupitishwa kwa kiingereza kuwa lugha kuu katika Marekani kuliongoza kwenye kupungua kwa Kiyidishi kuwa lugha inayozungumzwa. Leo, bado kuna mamilioni ya Watu wanaozungumza Kiyidishi ulimwenguni pote, hasa Katika Amerika kaskazini na Israeli, ingawa lugha hiyo haitumiwi sana kama ilivyokuwa zamani.

Ni watu gani 5 bora ambao wamechangia zaidi kwa lugha ya Kiyidish?

1. Eliezer Ben-Yehuda( 18581922): Ben-Yehuda anasifiwa kwa kufufua lugha ya kiebrania, ambayo alifanya kwa kuanzisha maneno mengi ya Kiyidishi katika kiebrania. Pia alikuwa wa kwanza kukusanya kamusi kamili ya kiebrania cha kisasa na kuandika makala na vitabu juu ya lugha hiyo.
2. Sholem Aleichem (18591916): Aleichem alikuwa mwandishi maarufu Wa Kiyidish ambaye aliandika juu ya maisha ya Wayahudi Katika Ulaya ya mashariki. Kazi zake, kutia ndani Tevye The Dairyman, zilisaidia kueneza Na kueneza Kiyidishi ulimwenguni pote.
3. Chaim Grade (1910-1982): Grade alikuwa Mwandishi wa Riwaya Na mshairi wa Kiyidish. Kazi zake, ambazo zinaeleza mapambano ya Maisha ya Wayahudi, zinachukuliwa kuwa baadhi ya fasihi bora katika lugha ya Kiyidishi.
4. Max Weinreich (18941969): mtaalamu wa lugha, profesa na mwanzilishi na mkurugenzi wa Taasisi YA Yivo ya Utafiti Wa Kiyahudi Huko Vilnius, Lithuania, Weinreich alijitolea kazi ya maisha yake kwa utafiti na kukuza Kiyidish.
5. Itzik Manger (19001969): Manger alikuwa mshairi Wa Kiyidish na mmoja wa waandishi wakuu wa karne ya 20. Alikuwa na uvutano mkubwa katika kufufua na kuboresha lugha hiyo.

Muundo wa lugha Ya Kiyidish ukoje?

Muundo wa Kiyidishi ni karibu sawa na ule wa kijerumani. Ina maneno, misemo, na sentensi zilizojengwa kwa utaratibu wa kiambishi-kitenzi-kitu. Kiyidishi huwa kifupi zaidi kuliko kijerumani, kikitumia vifungu vichache, viambishi, na viunganishi vya chini. Kiyidishi hakina mfumo uleule wa kuunganisha vitenzi kama kijerumani, na nyakati fulani za vitenzi ni tofauti na zile za kijerumani. Kiyidishi pia kina chembe kadhaa za ziada na elementi nyingine ambazo hazipatikani katika kijerumani.

Jinsi ya kujifunza lugha Ya Kiyidish kwa njia sahihi zaidi?

Njia bora ya kujifunza Kiyidish ni kwa kuzama katika lugha. Hilo lamaanisha kusikiliza mazungumzo ya Kiyidishi, kusoma vitabu Na magazeti ya Kiyidishi, na kutazama sinema na vipindi vya televisheni vya Kiyidishi. Unaweza pia kuchukua darasa La Kiyidish katika kituo cha jamii, chuo kikuu au mkondoni. Hakikisha unafanya mazoezi ya kuzungumza na wazungumzaji asilia ili kukusaidia kuzoea matamshi na sarufi. Mwishowe, weka kamusi Ya Kiyidish-kiingereza na meza za vitenzi kukusaidia na maswali yoyote ambayo unaweza kuwa nayo.