Казах Киргиз Куҫар

Тӗнче космополитлӑ пулса пынӑ май казахла куҫару пысӑкрах та пӗлтерӗшлӗрех процесс пулса тӑрать. Тӗнче рынокӗсем ӳснӗҫемӗн казах чӗлхине тӗрӗс куҫарас ӗҫре кирлӗ пулса пырать. Казах чӗлхине урӑх чӗлхесене куҫарни тата пачах урӑхла кӑткӑс процесс пулма пултарать, пахалӑхлӑ куҫарӑва тивӗҫтерес тесен чӗлхепе унӑн грамматикине, ҫавӑн пекех ҫӗршывсем хушшинчи культура уйрӑмлӑхӗсене ӑнланни кирлӗ.

Казахла-тӗрӗк чӗлхи, унпа ытларах Казахстанра, ҫавӑн пекех Узбекистанра, Китайра, Кыргызстанра, Раҫҫейре тата ытти совет республикисенче калаҫаҫҫӗ. Ӗмӗрсем тӑршшӗпех ӑна араб, перси тата вырӑс чӗлхисем витӗм кӳнӗ. Чӗлхе тӑватӑ диалектран тӑрать: Кӑнтӑр, Ҫурҫӗр, Кӑнтӑр-Хӗвелтухӑҫ тата Хӗвеланӑҫ. Мӗнле диалекта куҫарнине кура хӑшпӗр грамматикӑпа усӑ курмалли правилӑсем улшӑнма пултараҫҫӗ. Ҫавна май куҫару проекчӗ ҫине куҫиччен кашни диалекта ӑнланни кирлӗ.

Кунсӑр пуҫне, чӗлхе ҫине витӗм кӳрекен культурӑллӑ нюанссене сисӗмлӗ пулмалла. Тӗслӗхрен, ӗҫ ыйтӑвӗсене сӳтсе явнӑ чухне формальнӑй чӗлхепе час-часах усӑ кураҫҫӗ, ҫав вӑхӑтрах информаци чӗлхи ирӗклӗ калаҫусенче час-часах кӑмӑллӑрах. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑн ҫулне шута илмелле, мӗншӗн тесен ҫамрӑк тӑлмачсем вунӑ ҫул каялла усӑ курнӑ кивӗ сӑмахсене е сӑмахсене пӗлмеҫҫӗ.

Юлашкинчен, тӑлмачсен алфавитпа тата вӗсем куҫаракан чӗлхе системипе паллашмалла. Казах чӗлхине виҫӗ тӗрлӗ алфавит ҫырнӑ, анчах паян кириллица ытларах усӑ курать. Кунсӑр пуҫне чӗлхере куҫарнӑ чухне шута илмелли хӑйӗн ҫырулӑх паллисем пур.

Юлашкинчен, казахла куҫару чӗлхене, унӑн диалекчӗсене, культура нюансӗсене тата алфавита ӑнланма ыйтать. Ҫак анспектсене шута илсе тӑлмачсем палӑртнӑ пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерекен куҫарусен пахалӑхне тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче казахла калаҫаҫҫӗ?

Казах чӗлхи Казахстанра официаллӑ чӗлхе шутланать, Ҫавӑн пекех Раҫҫейре тата Китайӑн, Афганистанӑн, Турципе Монголин хӑш-пӗр пайӗсенче калаҫаҫҫӗ.

Казах чӗлхин историйӗ мӗнле?

Казах чӗлхин историйӗ 1400 ҫул тӗлне, Ӑна Пӗрремӗш хут Вӑтаҫӗр Азири ҫеҫенхирсенче пурӑнакан куҫса ҫӳрекен тӗрӗк чӗлхеллӗ йӑхсем хушшинче ҫыру чӗлхипе усӑ курнӑ чухне тухать. Казах чӗлхинчи нумай сӑмахсене ытти тӗрӗк чӗлхисенчен, ҫавӑн пекех перси, араб тата вырӑс чӗлхисенчен илнӗ тесе шутлаҫҫӗ. 18 ӗмӗр тӗлне казах чӗлхи Казахстанра доминировка тӑвакан чӗлхе пулса тӑнӑ, сталинла тапхӑр хыҫҫӑн Вӑл 1996 ҫулта Казахстанри официаллӑ чӗлхе пулса тӑнӑ. Паян унпа 11 миллион ытла ҫын, ытларах Казахстанра, Узбекистанра тата Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ.

Казах чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Абай Кунанбайулсем (1845-1904) - хальхи казах литературин Ашшӗ, ҫӗнӗ литература стилне кӗртнӗ, чӗлхине ҫӗнетнӗ поэтпа философ пекех паллӑ.
2. Магжан Жумабаев (1866-1938) - хальхи казах чӗлхин ҫырулӑхне стандартизациленӗ писатель тата педагог.
3. Мухтар Ауэзов (1897-1961) - паллӑ писатель, драматург тата Совет Казахстанӗнчи вӗренӳ министрӗ, ӑна хальхи казах чӗлхине кодификаципе аталантарасси тесе шутлаҫҫӗ.
4. Габит Муссепов (1894-1937) - лингвист, педагог тата этнограф, казах чӗлхине аталантарас ӗҫе ирхи тӳпе хывнӑскер.
5. Ерлан Нысанбаев (1903-1971) - чӗлхе реформаторӗ тата Казах наукисен академине никӗслекен, казах чӗлхине ҫӗнетес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ.

Казах чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Казах чӗлхи тытӑмӗ агглютинативлӑ. Ку сӑмахсем морфе пӗрлештернипе пулса тӑнине пӗлтерет, вӗсенчен кашниех пӗр пӗлтерӗшлӗ. Казах чӗлхи те эгативлӑ-абсолютивлӑ синтаксис пур, вӑл куҫмалла мар сӗнӳпе куҫса ҫӳремелли предложени объектне те пӗр формӑпа палӑртма пултарассине пӗлтерет. Чӗлхере те глаголӑн тӑхӑр пӗлтерӗшлӗ тата ултӑ тапхӑрӗ пур.

Казах чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Никӗссене тӗпчеме тытӑнӑр. Алфавита мӗнле вуламаллине те, ҫырмаллине те, сӑмахсене мӗнле каламаллине те вӗренӗр. 2. Предложенисен грамматикипе структурине вӗренӗр. Эсир Интернетра усӑллӑ ресурссем нумай тупма пултаратӑр. 3. Казах музыкине итлӗр те казах фильмӗсемпе телепередачисене пӑхӑр, калаҫу чӗлхипе паллашма. 4. Репетиторпа е чӗлхе йӑтса ҫӳрекенпе практикӑра усӑ курӑр. Таркӑн пулас тесен, ҫак чӗлхепе калаҫакан калаҫӑва тата хӑлхана практикацилес пулать. 5. Малалла вӗренӗр. Чӗлхене тата унпа усӑ курмалли практикӑна вӗренмешкӗн кашни кунах кӑштах вӑхӑт уйӑрӑр. 6. Культурӑна тиенӗр. Кӗнеке вулани, музыкӑна итлени тата казах пурнӑҫӗпе паллашни сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗҫ.

Кӑшкӑзла куҫару Казахстанпа Китай чиккинче вырнаҫнӑ Тӗп ази государствинче Уйрӑм ҫынсен тата предприятисен чӗлхе барьерӗсем урлӑ хутшӑнмалли пӗлтерӗшлӗ инструмент шутланать. Кыргыз чӗлхине пӗлмен ҫынсемшӗн Ку Вӑл, вырӑсла та анлӑ сарӑлнӑ пулин те, Кыргызстанри официаллӑ чӗлхе. Кыргыз-тӗрӗк чӗлхи, ӑна монгол, турккӑ, узбек тата казах чӗлхисемпе хурӑнташлантаракан тӗрӗк чӗлхи.

Документсене пӗр чӗлхерен теприн ҫине тӗрӗс куҫарма пултаракан професси тӑлмачӗсем пурри бизнеспа пӗтӗм тӗнчери хутшӑнусем ӑнӑҫлӑ пулассишӗн питӗ пӗлтерӗшлӗ. Кыргызла куҫару професси пулӑшӑвӗ тӗрлӗ культура хушшинчи коммуникаци уйрӑмӗсене ҫӗнтерме, Кыргысстанра пурӑнакансене хӑйсен чиккисенче пӗр-пӗрне лайӑхрах ӑнланма пулӑшать.

Кӑшкӑзла куҫарусем юридически тата финанс докуменчӗсем, ҫавӑн пекех медицина ҫырӑвӗсем, ӗҫ контракчӗсем, маркетинг материалӗсемпе вӗренӳ ресурсӗсем валли час-часах усӑ кураҫҫӗ. Документсене е веб-контента кыргыз чӗлхине е унран куҫармалла пулсан професси куҫаруҫисем хӑйсен чӗлхипе тата унӑн хӑйне евӗрлӗ культура контекчӗпе тӗп-тӗрӗс тивӗҫтерес тӗлӗшпе усӑ кураҫҫӗ.

Предприятисем пӗтӗм тӗнчери маркетинг стратегийӗсене пулӑшма кыргыз чӗлхине куҫарма пулӑшассине час-часах шанаҫҫӗ. Локализациленӗ куҫарусем компанисене ҫӗнӗ рыноксене тухма пулӑшаҫҫӗ, клиентсемпе ҫирӗп ҫыхӑну йӗркелессине тата суту-илӗве ӳстерессине ҫӑмӑллатаҫҫӗ. Тӑлмачсен, тоня, йӑла-йӗрке, сленгӑри уйрӑмлӑхсене шута илсе, юлашки пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтермелле.

Ҫав вӑхӑтрах харпӑр хӑй куҫарӑвӗсем Кӑшкӑркӑстанри иммигрантсемпе беженецсене вӗсен ҫӗнӗ культурине хутшӑнма ҫӑмӑлрах. Пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ документсемпе сертификатсен професси куҫарӑвӗсем сывлӑх сыхлавне, вӗренӗве тата ытти тӗп пулӑшӑва кӗме майсене ҫӑмӑллатаҫҫӗ.

Кыргызла куҫару Кӑркӑстанра ӗҫлекен е пурӑнакансемшӗн кирек камшӑн та татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ, е ӗҫлӗ, вӗренӳ е харпӑр хӑй сӑлтавӗсем пирки. Куҫарнӑ документсене тата культура уйрӑмлӑхӗсене шута илессине гарантилес тесен ҫӗршыв культурине ӑнланакан квалификациллӗ тӑлмача тупмалла.

Хӑш ҫӗршывсенче кыргыз чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Кыргыз чӗлхипе Ытларах Вӑтаҫӗр Азин Ытти пайӗсенче, кӑнтӑр Казахстан, Таджикистан, Узбекистан, ҫурҫӗр Афганистан, инҫетри хӗвеланӑҫ Китай тата Раҫҫей Республикинчи Алтай районӗсене кӗртнӗ май, калаҫаҫҫӗ. Унсӑр пуҫне, этнически кыргыз халӑхӗн пысӑках мар вучахӗсем Турцире, Монголире тата Корей ҫурутравӗнче пур.

Кыргыз чӗлхин историйӗ мӗнле?

Кыргыз чӗлхи вӑрӑм та кӑткӑс истори. Ку Вӑл Вӑтаҫӗр Азири прототюрк чӗлхинчен тухнӑ хӗвелтухӑҫ-тӗрӗк чӗлхи. Ку чӗлхе ҫинчен чи ир пӗлтерекен свидетельствӑсене авалхи алфавитпа орхонла ҫырнӑ 8 ӗмӗрте параҫҫӗ.
Кыргыз чӗлхи кӳршӗри чӗлхесене - уйгур тата монгол чӗлхисене вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. 16 ӗмӗрте кыргыз чӗлхи литература чӗлхи пулса тӑнӑ, кыргыз чӗлхин пӗрремӗш словарьне 1784 ҫулта ҫырнӑ. Чӗлхе 19 ӗмӗр хушшинче малалла аталаннӑ, 1944 ҫулта кӑркӑзстанри официаллӑ чӗлхе пулса тӑнӑ.
1928 ҫулта киргиз чӗлхи ҫырӑвӗн системине йӗркеленӗ пӗр Алфавит пекех паллӑ паллӑсен системине йӗркеленӗ. Ҫавӑнтан вара кыргыз чӗлхи калаҫу чӗлхине те, ҫыру чӗлхине те аталантарнӑ. Латинла тата кириллла алфавитсем хальхи вӑхӑтра чӗлхе формипе усӑ кураҫҫӗ пулин те, йӑлана кӗнӗ арабсен ҫыххипе кыргызла таса текстсем ҫырма ҫаплах усӑ кураҫҫӗ-ха.
Паян кыргыз чӗлхипе Кыргыстан, Казахстанра, Таджикистанра, Узбекистанра тата Китайра 5 миллион ытла ҫын калаҫать.

Кыргыз чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Айтматсен чингизӗ (1928-2008): кыргызри чи аслӑ авторсенчен пӗри Тесе Паллӑ, вӑл кыргыз чӗлхипе темиҫе произведени ҫырнӑ, ӑна унӑн литература формине аталантарасси тесе шутлаҫҫӗ.
2. Есенов Чолпонбек (1891-1941): кӑшкӑз чӗлхинчи пӗрремӗш пионерсенчен Пӗри, вӑл кӑркӑзла пӗрремӗш хаҫат кӑларнӑ, чӗлхе формин паллӑ новаторӗ пулнӑ.
3. Токтогазиев оросбекӗ (1904-1975): кыргыз чӗлхин хальхи стандартлӑ версине туса хатӗрлес тӗлӗшпе тата тепӗр пӗлтерӗшлӗ кӗлетке. Вӑл нумай учебник ҫырчӗ, ҫак чӗлхепе усӑ курма сӑмах хатӗрлеме пулӑшрӗ.
4. Аличан Эшимков (1894-1974): паллӑ лингвист, хӑйӗн пурнӑҫне кыргыз чӗлхипе диалектсем ҫинчен статьясем ҫырса, тӗпчевсемпе халалланӑскер.
5. Азимбек Бекназаров (1947 - хальхи вӑхӑтра): кыргыз чӗлхи енӗпе авторитет Шутланаканскер, вӑл чӗлхене ҫӗнетессишӗн тата ҫӗнӗ сӑмахсем тата ҫыру стильӗсем тӑвассишӗн яваплӑ пулнӑ.

Кыргыз чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Кыргыз чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл йӑлана кӗрсе виҫӗ диалекта пайланать: Ҫурҫӗр, Центральнӑй тата Кӑнтӑр чӗлхисем. Ку агглютинативлӑ чӗлхе, вӑл суффикссене тымарсем ҫумне хушса кӑткӑс сӑмахсене йӗркеленине пӗлтерет. Кыргыз чӗлхинче акцент суффикссенче мар, префикссенче пулса пырать, ҫакӑ ӑна логика тытӑмне ытларах парать. Синтаксилле кыргыз чӗлхи, яланхи пекех, SOV (субъект-глагол) шутланать тата, тӗрӗк чӗлхисенчен нумайӑшӗ пекех, глагол-конструктура пур. Чӗлхе те фонематика анспекчӗ вӑйлӑ палӑрса тӑрать, унта тӗрлӗ сасӑсем е интонацисем сӑмахсене тӗрлӗрен пӗлтерӗшлӗ тума пултараҫҫӗ.

Кыргыз чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Чӗлхе никӗсӗсене вӗренме тытӑнӑр. Эсир нумай онлайн - е сире кыргыз чӗлхин никӗсӗсемпе паллаштаракан куҫӑмлӑ курссем тупма пултаратӑр. Ҫакӑ база запасне тата грамматикӑна, ҫавӑн пекех пӗтӗмӗшле пуплевсемпе ключь цифрисене ӗҫе кӗртет.
2. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсен ҫырӑвӗсене итлӗр. Кыргыз чӗлхипе ҫӳрекенсен калаҫӑвӗсемпе ҫырӑвӗсене итлени сире ку чӗлхепе мӗнле калаҫнине лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
3. Ку чӗлхепе партнерпа калаҫса пӑхӑр. Кыргызла калаҫакана кама та пулин тупӑр та унпа ҫак чӗлхепе калаҫӑр. Ку сирӗн калаҫу хӑнӑхӑвӗсене аталантармалли пысӑк утӑм.
4. Кӗнекесемпе, словарьсемпе тата онлайн-инструментсемпе усӑ курӑр. Тӗрлӗ ресурссем пур, вӗсем сире ҫак чӗлхене вӗренме пулӑшӗҫ. Ҫакӑ кӗнекесене, словарьсене, грамматика справочникӗсене тата ытти нумай япаласене хӑй ӑшне кӗртет.
5. Савӑнма ан манӑр. Чӗлхене вӗренни савӑнтармалла. Фильмсене пӑхса тухма, кӗнекесемпе занятисене тӑван чӗлхепе вулама вӑхӑт тупӑр. Ҫакӑ вӗренӳ процесӗ чылай ырӑрах та усӑллӑ пулӗ.