Iavan Qazaq (latyn) Aýdarma

Iava tili-Indonezıanyń 75 mıllıonnan astam adam sóıleıtin resmı tili. Bul tildiń uzaq tarıhy bar jáne sońǵy jyldary ony úırenýshiler sany ósti. Osylaısha, Iava tilin jetik biletin aýdarmashylar úlken suranysqa ıe.

Iava tiline aýdarýǵa keletin bolsaq, dáldik pen mádenı sezimtaldyq óte mańyzdy. Aýdarmashylar tildiń mádenı núanstaryn túsinip, maǵynasyn dál jetkize bilýi jáne tıisti sózderdi qoldana bilýi kerek. Mashınalyq aýdarma barǵan saıyn tanymal bola bastaǵanymen, ol tildiń erekshe núanstaryn shynymen jetkize almaıdy. Sondyqtan kásibı adam aýdarmashylary áli de eń jaqsy nusqa bolyp sanalady.

Iava gramatıkasyn úırený jáne túsiný qıyn bolýy múmkin, sondyqtan tildi jaqsy biletin adamdy tabý óte mańyzdy. Iava tilinen kásibı aýdarmashylar tildi, onyń mádenıetin jáne dıalektilerdiń núanstaryn jaqsy bilýi kerek. Olar sondaı-aq aýdarylýy kerek mátinniń taqyrybyn muqıat túsinýi kerek, óıtkeni termınologıa men qoldaný kontekstke baılanysty ózgerýi múmkin.

Jobańyz úshin aýdarmashyny tańdaǵanda, olardyń jumysynyń siltemeleri men úlgilerin suraý mańyzdy. Bul olardyń qabiletterin baǵalaýǵa jáne olardyń jobańyzǵa sáıkes keletinine kóz jetkizýge kómektesedi. Sonymen qatar, sizdiń aqparatyńyz qaýipsiz bolýy úshin aýdarmashylardan qoldanystaǵy qupıalylyq erejeleri týraly surańyz.

Tájirıbeli jáne senimdi aýdarmashynyń kómegimen siz eń dál jáne mádenı erekshelikterdi eskeretin aýdarmalardy alatynyńyzǵa senimdi bola alasyz. Sizge iskerlik, zańdy nemese jeke maqsattar úshin Iava tilinen aýdarmalar qajet pe, joq pa, kásibı aýdarmashy sizdiń habarlamańyzdyń dál jetkizilgenine kóz jetkizedi.

Iava tilinde qaı elder sóıleıdi?

Iava-Indonezıadaǵy Iava aralynda turatyn Iava halqynyń ana tili. Ol Sýrınam, Sıngapýr, Malaızıa jáne jańa Kaledonıanyń keıbir bólikterinde de aıtylady.

Iava tiliniń tarıhy qandaı?

Iava tili-negizinen Indonezıanyń Iava aralynda 85 mıllıonǵa jýyq adam sóıleıtin avstroazıalyq til. Bul negizinen Indonezıa arhıpelagynda sóıleıtin avstronezıalyq tilder otbasynyń eń kóp qoldanylatyn tilderiniń biri.
Iava tiliniń uzaq jáne baı tarıhy bar, onyń bar ekendigi týraly jazbalar bizdiń zamanymyzdyń 12 ǵasyryna jatady. Osy ýaqyttan bastap oǵan sanskrıt, Tamıl jáne Balı tilderi, sondaı-aq basqa avstronezıalyq tilder qatty áser etti dep sanalady. Bul áser áli kúnge deıin tilde aıqyn kórinedi, óıtkeni kóptegen sózder osy eski tilderden alynǵan.
Qazirgi ýaqytta Iava tili negizinen ortalyq jáne Shyǵys Iavada sóıleıdi, sonymen qatar bul aımaqtaǵy qarym-qatynas tili. Ol resmı jaǵdaılarda, sonyń ishinde jańalyqtar men úkimettik komýnıkasıalarda qoldanylady, al jergilikti turǵyndar ony negizinen ana retinde paıdalanady. Iava tili keıbir mektepterde, negizinen ortalyq jáne Shyǵys Iavada oqytylady.

Iava tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Raden Ageng Kartını (1879-1904): dástúrli Iava qoǵamy men mádenıetindegi áıelderdiń jaǵdaıy men olardyń quqyqtary týraly kóp jazǵan Iava áıeli. Ol femınıstik qozǵalystyń izashary bolyp sanalady jáne onyń shyǵarmalary Iava ádebıeti kanonynyń mańyzdy bóligin quraıdy.
2. Pangeran Dıponegoro (1785-1855): 1825 jyly Golandıanyń otarshyldyq rejımine qarsy sátti kóterilisti basqarǵan Iava Knázi jáne áskerı qolbasshy. Onyń ıdeıalary men eńbekteri Iava ultshyldyǵynyń damýyna úlken úles qosty.
3. R. A. Vıranatakýsýma IV (1809-1851): qazirgi Iava jazý júıesin damytýǵa jaýapty erte Iava zıalysy, jazýshy jáne lıngvıs. Ol sonymen qatar Iava mádenıeti men ádebıeti týraly birneshe kitap jazdy.
4. R.M. Ng. Ronggovarsıto (1822-1889): Iava qoǵamy, tarıhy men mádenıeti týraly kóp jazǵan Iava dıplomaty, jazýshy jáne aqyn. Ol áıgili Iava epıkalyq poemasyn "Serat Sentını"dep jazdy.
5. HAA Marko Kartodıkromo (1894-1966): Iava tili, ádebıeti, ádet-ǵuryptary men dástúrleri týraly kóp zerttegen jáne jazǵan áıgili Iava ǵalymy. Ol qazirgi Iava jazý júıesinde jazylǵan alǵashqy kitap-Iava tiliniń sózdigin jasaǵany úshin esepteledi.

Iava tiliniń qurylymy qalaı?

Iava tili-Indonezıaǵa jáne Ońtústik-Shyǵys Azıada sóıleıtin basqa tilderge qatysty avstronezıalyq tilder otbasynyń múshesi. Osy aımaqtyń kóptegen tilderi sıaqty, Iava tili de oqshaýlanǵan til bolyp tabylady; ıaǵnı onyń ıkemdiligi salystyrmaly túrde az, al sózder jańa maǵynalar jasaý úshin prefıkstermen, jurnaqtarmen jáne basqa ózgeristermen biriktirilmeıdi. Zat esimder jynysy, kóptigi jáne jaǵdaıy boıynsha belgilenbegen, al etistikterdiń konúgasıasy óte qarapaıym. Sonymen qatar, Iava men Indonezıa tilderiniń tyǵyz baılanysyn eskere otyryp, kóptegen negizgi sózder men sóz tirkesteri osy eki tilge ortaq.

Iava tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Bedeldi Iava tilin úırený baǵdarlamasyn nemese tárbıeshini tabyńyz. Múmkin bolsa, mádenı kontekst pen tildiń núanstaryn túsiný úshin mádenı kontekste tildi oqytýǵa baǵyttalǵan bireýin tabyńyz.
2. Beıne oqýlyqtar, aýdıo faıldar jáne ınteraktıvti jattyǵýlar sıaqty zamanaýı oqytý ádisterin qoldanatyn baǵdarlamany tańdaýdy umytpańyz.
3. Oqýlyqtar, sózdikter jáne sózdikter sıaqty sapaly Iava materıaldaryna ınvestısıa salyńyz.
4. Iava tilin úırenetin seriktes tabyńyz, mysaly, ana tili nemese sol tildi úırenetin adam.
5. Turaqty tájirıbe men qaıta qaraýǵa ýaqyt pen kúsh jumsańyz.
6. Basqa oqýshylarmen jáne Iava tilinde sóıleıtindermen sóılese alatyn onlaın qaýymdastyqtarǵa nemese toptarǵa qosylyńyz.
7. Ózińizge ońaı qol jetkizýge bolatyn shaǵyn maqsattar qoıý arqyly motıvasıany saqtańyz.
8. Múmkin bolsa, Iavaǵa baryp, til men mádenıetke enińiz.

Qazaq (latyn) aýdarmasy kóbinese iskerlik jáne zańdy qujattar úshin, aǵylshyn nemese basqa tilderdi bilmeıtin qazaq tilinde sóıleıtinderge Aýyzsha aýdarma jasaý úshin nemese qazaq tilinde sóıleıtin aýdıtorıamen dál qarym-qatynas jasaý úshin qoldanylady. Qazaqstanda latyn álipbıi qazaq tiliniń resmı jazý júıesi bolyp tabylady, al kırıllısa áli de keıbir salalarda keńinen qoldanylady.

Búgingi tańda qujattardy qazaq tilinen (latyn álipbıinen) jáne oǵan sapaly aýdarýǵa únemi ósip kele jatqan suranys bar. Kásibı aýdarmashy qazaq tilimen jáne onyń gramatıkasymen tanys bolýy, sondaı-aq túpnusqa tilin jaqsy túsinýi tıis. Bastapqy til aýdarma tilimen birdeı bolmaǵan kezde kúrdeli mátinder men qujattardy aýdarý kúrdelene túsedi.

Aýdarmashy sapaly aýdarmany oryndaýǵa tyrysatyn tildiń sıntaksısin, emlesin jáne ıdıomalaryn jaqsy bilýi kerek. Qazaq tiline (latyn álipbıine) aýdarýdyń mańyzdy aspektisi-qujattyń durys túsindirilmeýin qamtamasyz etý úshin aýdarmashyǵa dáldiktiń joǵary deńgeıin saqtaý qajet.

Aýdarmashynyń aımaqtyń mádenıeti men tarıhyn túsinýi óte mańyzdy, sondyqtan onyń aýdarmasy dál ǵana emes, sonymen qatar aımaqtyń kontekstin de kórsetedi. Mundaı túsinik aýdarmashyǵa tildiń durys qoldanylǵanyna jáne mátindegi kez-kelgen mádenı siltemelerdiń durys túsindirilgenine kóz jetkizip, naqty aýdarma jasaýǵa kómektesedi.

Dáldik ásirese dáldikti qajet etetin zańdy qujattardy aýdarý kezinde óte mańyzdy. Kásibı aýdarmashy aýdarma kezinde týyndaýy múmkin kez kelgen yqtımal máselelerdi anyqtap, túpkilikti ónim usynylǵanǵa deıin olardy sheshe alýy kerek.

Qorytyndylaı kele, kásibı aýdarmashy ózi aýdarýǵa tyrysatyn tildi jaqsy túsinýi kerek, sonymen qatar sapaly qazaq (latyn) aýdarmasyn jasaý úshin aımaqtyń mádenıeti men tarıhyn tereń bilýi kerek.

Qaı elderde qazaq (latyn) tilinde sóıleıdi?

Latyn álipbıimen jazylǵan qazaq tilinde Qazaqstan halqynyń kópshiligi, sondaı-aq Mońǵolıa, Qytaı, Aýǵanstan, Iran, Túrkıa, Túrikmenstan jáne Ózbekstanda sóıleıdi.

Qazaq (latyn) tiliniń tarıhy qandaı?

Qazaq tili-negizinen Qazaqstanda sóıleıtin túrki tili jáne eldiń resmı tili bolyp tabylady. Bul sonymen qatar Mońǵolıadaǵy Baıan-Olgıı provınsıasyndaǵy eki resmı tildiń biri. Qazaq tili-ejelgi túrki tilderiniń biri jáne onyń jazbasha tarıhyn Mońǵolıadaǵy Orhon jazýlarynda qoldanylǵan 8 ǵasyrǵa deıin baıqaýǵa bolady. Ǵasyrlar boıy til damyp, Qazaqstannyń ózgermeli mádenı jáne saıası ortasyna beıimdeldi.
Bastapqyda qazaq tili arab tilimen jazylǵan, biraq 1930 jyldary, Keńes zamanynda, ózgertilgen latyn tili tilge arnalǵan standartty jazý júıesi retinde qabyldandy. Latyn qazaq álipbıi 32 áripten turady jáne qysqa jáne uzyn daýysty dybystarǵa, sondaı-aq tildiń basqa da erekshe dybystaryna arnalǵan jeke áripterdi qamtıdy. 2017 jyly latyn qazaq álipbıi sál ózgertilip, qazir 33 áripten turady.

Qazaq (latyn) tilin úırenýge eń kóp úles qosqan top-5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Abaı Qunanbaıuly (1845-1904) – qazaq halqynyń ádebı danyshpany, qazaq tiline arnalǵan latyn jazý júıesin jańǵyrtyp, ony 19 ǵasyrdyń aıaǵynda engizgen.
2. Maǵjan Jumabaev (1866-1919) – qazaq tilin romanızasıalaýdyń basty jaqtaýshysy boldy. Ol Abaı isin jalǵastyryp, qazirgi qazaq latyn álipbıin jasaýǵa jaýapty.
3. Baýyrjan Momyshuly (1897-1959) – qazaq tilin birtutas, standarttalǵan tilge aınaldyrǵan Qazaqstannyń belgili jazýshysy, aqyny jáne saıasatkeri.
4. Muhtar Áýezov (1897-1961) – yqpaldy qazaq jazýshysy, Áýezov Qazaq tili men onyń mádenıetin damytýǵa adal boldy. Ol latyn jazýyn nasıhattaı otyryp, qazaq tilinde kóptegen eńbekter jazdy.
5. Kenjeǵalı Bólegenov (1913-1984) – Bólegenov iri lıngvıs jáne qazaq tiliniń damýyndaǵy kórnekti tulǵa boldy. Ol kóptegen oqýlyqtarmen, sózdiktermen jáne gramatıkalarmen jumys istep, qazaq tilin jazýǵa kómektesti.

Qazaq (latyn) tiliniń qurylymy qalaı?

Qazaq (latyn) tiliniń qurylymy negizinen túrik tiliniń qurylymyna negizdelgen. Onyń fonologıasy daýysty dybystardyń úılesimdiligimen, daýyssyzdardyń jıyrylýynyń joǵary deńgeıimen jáne ashyq býyndarǵa artyqshylyqpen sıpattalady. Gramatıkalyq turǵydan bul óte aglútınatıvti til, onda zat esimder men syn esimderde kóptegen affıkster men ártúrli fleksıalyq paradıgmalar bolady. Onyń etistik júıesi de óte kúrdeli, eki etistik júıesi (turaqty jáne kómekshi), prefıkster, jurnaqtar jáne kúrdeli aspekt pen kóńil-kúı júıesi bar. Qazaq tiliniń jazý júıesi (latyn álipbıi) latyn álipbıine negizdelgen.

Qazaq (latyn) tilin qalaı durys úırenýge bolady?

1. Álipbıdi úırenińiz. Qazaq álipbıi latyn álipbıimen jazylǵan, sondyqtan sizge 26 árip pen soǵan baılanysty dybystardy úırený qajet bolady.
2. Negizgi gramatıkamen tanysyńyz. Muny til negizderi týraly kitaptardy úırený nemese YouTube beıneleri sıaqty onlaın resýrstardy qaraý arqyly jasaýǵa bolady.
3. Aýyzeki sóıleýge mashyqtanyńyz. Bul til keń taralmaǵandyqtan, sizge sóıleıtin adamdy nemese tájirıbe úshin onlaın aýdıo kýrsty tabý qajet bolýy múmkin.
4. Sapaly oqý materıaldaryna ınvestısıa salyńyz. Bul oqýlyqtar, aýdıo nemese beıne kýrstar, tipti veb - saıttar men qosymshalar bolýy múmkin.
5. Ana tilinde sóıleıtinderdi múmkindiginshe jıi tyńdańyz. Siz tildiń jalpymýaǵyna úırenýge kómektesetin mýzykany, teleshoýlardy, beınelerdi jáne podkasttardy paıdalana alasyz.
6. Ózińizdi synap kórińiz. Jańa leksıkany úırenińiz jáne ony áńgimelerde qoldanýǵa mashyqtanyńyz. Mátinderdi jazyp, daýystap oqyp kórińiz.
7. Bas tartpańyz! Til úırený-bul uzaq proses, sondyqtan shydamdy bolyńyz jáne odan lázzat alyńyz!