Сунданскай Мари Тылбаастаа

Сунтаар-Индонезияҕа биир саамай тарҕаммыт тыл. Кини австронезийскай тыл дьиэ кэргэнин сорҕото буолар, онно Сунтаар регионугар 40 мөлүйүөнтэн тахса киһи саҥараллар. Үгүс сыллар усталарыгар бу тыл элбэх лингвистэри, ученайдары үөрэтэр предмет этэ уонна кини дириҥ силистээх- мутуктаах, дириҥ силистээх- мутуктаах культурнай историялаах.

Сунтаар тылыттан тылбаас бу тылы билии уонна билинии биир дьоһун сорҕото буолар. Аан дойду үрдүнэн аҕыйах ахсааннаах тыл этээччилэр ахсааннарыгар сыһыаннаан, аан дойду үрдүнэн матырыйааллар уонна ресурсалар баар буолалларын учуоттаан, барыларыгар чаҕылхай, тиийимтиэ буоларын ситиһиэххэ наада.

Сунтаар тылыгар тылбаас хас да араас ньымата баар, ханнык тииптээх матырыйаалтан көрөн. Холобур, итэҕэл тиэкистэрэ улахан чуолкайдык, ону тэҥэ итэҕэл символиктарын уонна ритуаллар. Уопсай тылбаастар үгүстүк тылбаастаныахтарын сөп, бу ураты түгэҥҥэ үгүстүк бу салааҕа анал билиилээх профессиональнай тылбаасчыттар ирдэнэллэр.

Сунтаар тылыттан тылбаас тыл эрэ буолбатах диэн суолталаах. Тыл култуура сорҕото буоларын быһыытынан, итиннэ суданскай тылынан матырыйааллары ситиһиилээхтик көһөрүү наадатын учуоттуур элбэх нюст баар. Бу тылы баһылааһын анал таһымын уонна уопутун, ону сэргэ олохтоох үгэһи, култуураны өйдөтүү ирдэнэр.

Тылбаас өҥөтүн биэриини таһынан Сунтаар тыла тыыннаах уонна аныгы усулуобуйаҕа хааларыгар көмөлөһөр атын ньымалар эмиэ бааллар. Ону оҥоруохтаах биир саамай тутаах мал - бу Сунтаар тылыгар Интернет ситимигэр чэпчэки киириини хааччыйыы. Ол аата веб- тылдьыты уонна да атын матырыйааллары оҥоруу, Интернет ситимигэр холбонор кыахтаах. Тыл салгыы сайдан иһэр буолан, итинник ресурсалар тыл актуальноһын уонна кини носителя наадыйыыларыгар сөп түбэһэрин өйүөххэ сөп.

Сунтаар тылын тылбаастааһын аныгы үйэҕэ динамичнайдык уонна тыыннаах буоларын хааччыйар дьоһун сорҕото буолар. Идэлээхтэр да, тыл этээччилэр да күүстэрэ, киэн туттуулара дойду күүс- уох, ону сэргэ култууралар икки ардыларыгар коммуникация тупсарыгар көмөлөһүөхтэрин сөп.

Сунтаар тылыгар ханнык дойдуларга этэллэрий?

Сунтаар тылыгар Индонезия провинцияларыгар Бантен уонна Арҕаа Ява, ону тэҥэ киин Ява сорох чаастарыгар киирсэллэр. Онно эмиэ атын чаастарга Индонезияҕа, Сингапурга уонна Малайзияҕа олорор аҕыйах ахсааннаах омуктар ахсааннара этэр.

Сунтаар тылын историята хайдаҕый?

Сунтаар тыла-австронезия тыла, ааҕалларынан, 30 мөлүйүөнүнэн Арҕаа Ява уонна Бантен провинциятыгар олорор австронезия тыла. Бу көстүү кэнниттэн дойдуга тыл тарҕаныыта иккис, 14- с үйэттэн ыла кини уус- уран литература тыла- өһө буолар. Сунтаар тылыгар урут биллибит суруктар биһиги эрабыт 11 үйэтигэр бэриллэллэр уонна бу тыл кырата 1500 сыл диэн ааҕыллар. Судан тыла австронезийскай тыл уонна Англия тылларыгар нуучча тылын уонна биис уустарын арҕаа өттүнээҕи салаата буолар. Сунтаар Күннүк Уурастыырап тыла- өһө, ону тэҥэ үгэс буолбут үҥкүүлэргэ, куукула театрыгар (Саянг голк) уонна кечапи сулинг курдук биллэр норуот стилигэр туттуллар. Бу тыл үөрэх тэрилтэлэригэр туттуллар, оттон урукку рукопистар Сунтаар эбэтэр яван тыла булкааһыгар элбэхтик суруллубуттара.

Сунтаар тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. "Сунтаар поэзиятын Ийэ" диэн ааттаммыт Сунтаар поэзиятыгар 1700- с сылларга Сунтаар тылын поэтическай формаҕа киллэрии суруллар Сунтаар поэта этэ.
2. А. А. Марамис (1914-1995), суруйааччы, тылбаасчыт уонна лингвист) Сунтаар тылын билии кээмэйэ лаппа кэҥээбитэ уонна тыл үөрэхтээһинин бастакы суданскайдааҕы академиятын тэрийбитэ.
3. Дардири М. Ариеф (1917-1996) уһулуччулаах поэт яванскайтан Сунтаардааҕы литературнай тыл сайдарыгар бэйэтин кылаатын киллэрбит дьоһуннаах айымньыларын 20- с үйэҕэ тылбаастаабыта.
4. Профессор Х. Кесмано (1929-2016), активист уонна учуонай, Бандунг университетыгар баар тииптэри тылга уонна литератураҕа аналлаах араас кинигэлэр, сурунааллар автордарын тэрийбитэ.
5. Сурьяди (р. 1934), Сунтаар биллиилээх поэта уонна общественнай деятелэ, Сунтаар да, Индонезия да тылларынан элбэхтик суруйбута уонна Сунтаар норуотун үгэстэрин уонна культуратын туһунан бэйэтин үлэтин иһин улахан ытыктабылынан туһанар.

Сунтаар тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Сунтаар тыла-39 мөлүйүөн кэриҥэ киһи, сүрүннээн арҕаа өттүгэр Индонезияҕа баар австронезия тыла. Австронезийскай тыл дьиэ кэргэнин нууччалыы полинезийскай бөлөҕөр сыһыаннаах уонна яван, мадурузскай уонна балийскай тыллары кытта ыкса сибээстээх.
Сундани-самой ФИЛЬВОЙ (субъект-случа- объект) тыл. Туохтуурдар сирэй, ахсаан уонна көлүөнэ тиэрминнэригэр дьүөрэлэһэллэр. Туттуу түһүккэ сыһыана суох, кинилэргэ ханнык да биллибэт эбэтэр биллибэт артыыстар суохтар. Үс биис уустара (эр киһи, дьахтар уонна орто) уонна икки чыыһыла (биирдиилээн уонна элбэх ахсааннаах) бааллар. Сундан тыла туохтуур сыһыарыыларын уустук набордаах, хас да бириэмэ маркердарын уонна да атын аспектуальнай маркердары киллэрэн туран. Тылга тыл ис хоһоонун тыл бэрээдэгэ эмиэ туттуллар.

Сунтаар тылын саамай сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Сунтаар тылын илдьэ сылдьыҥ уонна кинини кытта мэлдьи бодоруһуҥ. Бэйэ-бэйэҕитин үөрэтиһэр, үөрэтэр- үөрэтэр кыахтаах сэһэргэһээччилээх буоларгыт ордук.
2. Хас да кинигэни эбэтэр аудиоматериалы Об этом языке и начнее воспитание его самостоятельно. Үчүгэй ресурсалар грамматикаҕа, учебниктарга, рабочай тэтэрээттэргэ уонна аудиозаписка кинигэлэри киллэрэллэр.
3. Репетитордары кытта тыл курстарыгар эбэтэр чааһынай дьарыктарга суруйуҥ, кинилэр ордук персонализированнай үөрэҕи уонна төттөрү сибээһи хааччыйыахтарын сөп.
4. Төһө бэлэмнээххитий, Индонезияҕа сырыыгытын оҥоруҥ уонна тылгытыгар толору тиэйэргитин боруобалааҥ. Инньэ гынан, тыл тутааччыларын кытта кэпсэтиигэ кыттан, тылы үөрэтиэххитин сөп.
5. Онлайн ресурсалары, веб- сайты, форумнары уонна социальнай ситимнэри туһаныҥ, тыл этээччилэрин кытта сэһэргэһэр уонна үөрэххэ көмөлөһөр эбии матырыйааллары булуоххут.

Омук тылын тылбааһа: тыл культурнай хардарыта өйдөһүү туһугар тылбаас

Манна даҕатан эттэххэ, аан дойдутааҕы тылбаас сулууспата, культурнай уратылары туоратар, чопчу уонна үрдүк хаачыстыбалаах тылбаастары хас да тылга чуолкайдыыр. 2012 сыллаахха тэриллибит, тыл өҥөтүн тиһигин лидер быһыытынан көрдөрбүтэ уонна тылбаас эйгэтэ киэҥ, ол иһигэр медицинскэй, урбаанньыттар, техническэй уонна маркетинг бырайыактарын кытта ситимниир.

Компания тыл харгыстарын ааспыт сылга аан дойдуга биир саамай эрэллээх тылбаас сулууспата оҥорбута. Кини хамаандата Испан, француз, немецкэй, Италия, нуучча, Кытай уонна Япония курдук араас тылларынан идэтийэн үөрэтэр экспертэр тумуктарыттан турар. Тыл бары тылбаастара чуолкай уонна тыл нуорматыгар сөп түбэһиннэрэн үөрэтиллэллэр, олохтоох үгэстэри, регионнары уонна диалектары болҕомтоҕо ылан туран.

Манна даҕатан эттэххэ, Локализацияҕа өҥөлөрү оҥорор. Бу тииптээх тылбаас тиэкиһин культурнай күүтүүлэргэ уонна тус аудиторияҕа сөп түбэһиннэрэн сөп түбэһэр. Тылбаасчыттар уонна тылбаасчыттар киэҥ нэлэмэн сирдэринэн тэлэһийэн, олохтоох Салайыныылартан чопчу культурнай администрацияҕа тиийэ кэлим быһаарыылары биэриэхтэрин сөп.

Ону таһынан компания атын өҥөлөрү оҥорор, дьыалабыай көрсүһүүлэргэ тылбаасчыттар, аудио/видеоперевод, солбуйар уонна субитрдар курдук киэҥ өҥөнү биэрэр. Компания профессиональнай хамаандата сакаасчыт бюджетын учуоттаан түргэн уонна чуолкай тылбааһы хааччыйар туһугар 24/7 тоҕоостоох.

Манна даҕатан эттэххэ, сүрүн болҕомто максимальнай эффективностаах хаачыстыбалаах тылбаастары биэриигэ ууруллар. Компания хаачыстыбаны хонтуруоллааһын уонна кэмигэр түмүгү ылыыга дьулуһуутун бигэ дьаһалынан киэн туттар. Хампаанньа эмиэ клиеннэри кытары кытаанах сыһыаны тутарга уонна чааһынай сервис киллэрэ сатыыр.

Марийскайы кытта тылбаас-тыл уонна култуура мэһэйдэрин туоратыан баҕарар дьоҥҥо үчүгэй вариант. Бэйэтин этиллибит экспертэр хамаандаларынан, көдьүүстээх стандартизированнай процесстарга уонна өҥө киэҥ араҥатыгар туһуламмыт экспертэр, биллэн турар, боростуой уонна көдьүүстээхтик алтыһыы тахсара саарбаҕа суох.

Мари тылынан ханнык дойдуларга этэллэрий?

Марийском языке в основном говорят в России, но мы носители имеет Эстонии и Украине. Бу официальнай тыл Марий Эл Өрөспүүбүлүкэтигэр, Российскай Федерация субъега.

Мария тылын историята хайдаҕый?

Мари тыла Урал тылыгар сыһыаннаах уонна Марий Элгэ, Российскай Федерация састаабыгар 450 000 киһи төрөөбүт тыла буолар. Онно былыргы финн-угорскай нэһилиэнньэ ыччата буолар мариецтар этэллэринэн, бу оройуоҥҥа киин уонна Хотугу Европаттан биһиги эрабыт иннинээҕи 3000 сыл кэриҥэ миграция саҕаламмыт. Мари тылын туһунан урут суругунан ахтыы 1243 с. үөскээбитэ,улуу кинээс Владимир Всеволодович Юрьев (билигин Ярославь быһыытынан биллэр). Тылга икки араас диалектар бааллар - хайа уонна лугова Мария, кинилэр айымньы, грамматика уонна тыл саппааһын көрүүтүнэн уратыланаллар. Мария тылын устуоруйатын тухары татаар, нуучча уонна немецкэй тыллартан киирии тыллары иҥэрбитэ. 19- с үйэҕэ тыл кириллицаны суруйуу саҕаламмыта, онтон сэбиэскэй кэмҥэ литературнай тыл быһыытынан күүскэ пропагандаламмыта уонна үөрэх уонна официальнай докумуоннарга туттуллубута. Кэнники сылларга тылы тилиннэриигэ, ордук цифровой технологиялары туһаныы суотугар кыһамньылар ылылыннылар.

Мари тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһи кимнээҕий?

1. Марио Салазар-икки тыллаах мариец уонна Сан- Лукас-киьи Оахак, Мексика. Кини Мария тылын чинчийиигэ, докумуоҥҥа уонна чөлүгэр түһэриигэ бэйэтин үлэтин иһин билиниини ылбыта.
2. Хибер Овальдо Гонорид Сантьяго- педагог уонна тылбаасчыт марийского языка герро, Мексика. Кини атояк- де- Альварис диэн Мария тылын оскуолатын төрүттээччитэ буолар.
3. Дон Бенито Гарсия Самано-Мари тылын преподавателэ уонна Германияҕа, Мексикаҕа норуоттар икки ардыларынааҕы үөрэхтээһин киинин директора. Кини үлэтэ начальнай оскуола үөрэнээччилэригэр анаммыт Мари тылынан бастакы үөрэх программатын оҥорууга сүҥкэн оруолламмыта.
4. Сессар А. Варон- антрополог, Мария тылын чинчийиигэ уонна докумуонугар сүҥкэн үлэни оҥорбут. 2009 сыллаахха индеецтар тылларын национальнай институтун кытары "Tommon Voice" диэн Мари тылын грамматикатыгар бастакы кинигэни бэчээттэппитэ.
5. Хувентина Валенсуэла-Герро, Мексика. Кини Герро, Мексика оҕолорго Мари тылын чөлүгэр түһэрэр киин иһинэн үлэлиир "Урамарее" ("сырдык сирэ") икки тыллаах үөрэх киинин директорынан уонна тэрийээччитинэн буолар.

Мария тылын структурата хайдах тэриллибитий?

Мария омуга диэн Урал тыла, Арассыыйаҕа Марий Эл Өрөспүүбүлүкэтин олохтооҕо уонна сорох ыаллыы регионнарга баар Урал тыла. Онно үс сүрүн диалектаахпыт: лугова, булгунньах уонна хайа. Кини синтаксиһа сүрүннээн агглютинативнай, сорох флективнай элеменнэри кытта. Тылы силиһэ уонна суффикс холбоһон, кинилэргэ баай уонна уустук морфологияны биэрэр. Улахан суолталаах тыллар эмиэ икки төгүл туттуллаллар. Туохтуур- конечное" диэн тыл бэрээдэгэ эмиэ баар, ол аата тыл ис хоһооно уонна этии бүтүүтүгэр көһөр.

Мари тыла ордук сөптөөх ньыманан үөрэтэрий?

1. Мария тылын чинчийэр үөрэх пособиетын атыылаһыҥ, холобур, "аныгы марийского языка Курс современного марийского языка" Кеннеты Э. Кофт.
2. Кэпсэтиигэ кыайан киирбэтэххит иһин Мари тылын илдьэ сылдьыаххыт.
3. Эһиги региоҥҥа ыытыллар Мари тылынан эбэтэр курстарга сылдьыҥ.
4. Онлайн- ресурсалары туһаныҥ бэйэ кыаҕын туһанарга веб- сайт, аудио- видеозапись, аудио- видеозаписи, ону тэҥэ интерактивнай тыллар приложенияларын.
5. Мари омук культурнай үгэстэрин уонна үгэстэрин кытта билсиҥ, тыл үөрэхтэрин өссө хаҥатаары.
6. Мария музыкатын истиҥ уонна Мария киинэлэри тыл дорҕоонугар үөрэммит буолуҥ.