Тутарла Ҫава Куҫар

Тутар чӗлхи-Раҫҫей Федерацийӗн составне кӗрекен Тутарстан Республикинче калаҫакан чӗлхе. Ку тӗрӗк чӗлхи, тӗрӗк, узбек тата казах чӗлхипе хурӑнташлӑ тӗрӗк чӗлхи. Ун ҫинче Азербайджан, Украинӑпа Казахстанри хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ. Тутар чӗлхи Тутарстанри официаллӑ чӗлхе шутланать тата вӗренӳ тата патшалӑх управленийӗн сферинче усӑ курать.

Раҫҫей империне анлӑлатса тутарстан составне кӗнӗ шкулсенче, районсенче вӗренмелли тутар чӗлхи обязательно пулса тӑчӗ. Ҫакӑ кулленхи пурнӑҫра унпа усӑ курассине чакарма пулӑшнӑ, анчах 1990-мӗш ҫулсенче чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ, мӗншӗн тесен унпа усӑ курассине хавхалантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑ.

Куҫару патне ҫитсен документсене тутарла куҫарма пултаракан темиҫе вариант пур. Тутар чӗлхине куҫармалли чи сарӑлнӑ меслет-тутар чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытасси. Ҫак пахалӑха вӗсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ. Професси тӑлмачӗсем юридически, медицина тата финанс куҫарӑвӗ евӗр уйрӑм облаҫсенче опытлӑ, ҫавӑнпа та вӗсем тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Тепӗр вариант-автоматизациленӗ куҫару программипе усӑ курасси. Ҫак программӑсене чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем пулманнисене документсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем алгоритмӑпа пӗр чӗлхерен теприн ҫине ҫын хутшӑнмасӑр усӑ кураҫҫӗ. Анчах ку программӑсем документа тӗрӗсленӗ пек тӗрӗс мар пулма пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех онлайн-куҫару службисем те пур, вӗсем акӑлчанларан тутарла тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем час-часах чи йӳнӗ вариант пулса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсем професси тӑлмачӗн пулӑшӑвӗн пахалӑхне те шантарма пултараймаҫҫӗ. Тутарла хӑвӑрт та хаклах мар йышӑну шыратӑр пулсан, ку лайӑх вариант пулма пултарать. Анчах эсир авторитетлӑ сервиспа тӗп-тӗрӗс усӑ курнине ӗненни кирлӗ.

Тутар чӗлхине куҫарма эсир мӗнле маршрут суйласа илнине пӑхмасӑрах малашлӑхри вӑй-хӑватран хӑтӑлас тесен тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Професси куҫарӑвӗ, яланхи пекех, ҫак тӗллеве пурнӑҫламалли чи лайӑх меслет шутланать, анчах тӑкаксене пула онлайн-куҫару е компьютер программисем пулӑшма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче тутарла калаҫаҫҫӗ?

Тутарла ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, унта ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 6 миллион ытла ҫын шутланать. Унта Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турци тата Туркменистан йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Тутар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тутар чӗлхи, хусан тутарӗ пекех паллӑ тутар чӗлхи, кипчак ушкӑнӗн тӗрӗк чӗлхи пулса тӑрать, ун ҫинче ытларах Тутарстан Республикинче, Раҫҫей Федерацийӗн регионӗнче калаҫаҫҫӗ. Унпа раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Узбекистанра тата Казахстанра та калаҫаҫҫӗ. Атӑлҫи пӑлхарсем ислам йышӑнса хальхи тутарсем пулса тӑрсан, тутар чӗлхин историйӗ 10 ӗмӗре ҫитет. Ылтӑн Орда тапхӑрӗнче (13-15 ҫ.) тутарсем монголсен пуҫ пулса тӑнӑ, тутар чӗлхи монголсемпе перси чӗлхисен вӑйлӑ витӗмне сӑнаса пӑхма пуҫланӑ. Вӑл тӗрӗк чӗлхин ытти диалекчӗсемпе, ҫавӑн пекех арабсемпе перси заемствийӗсемпе ҫыхӑннӑ контакт пирки чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех пысӑк улшӑнусем тӳснӗ. Ҫавна пула вӑл хӑйӗн ҫывӑх тӑванӗсенчен уйрӑм чӗлхе пулса тӑнӑ, регионти нумай диалектсем тухнӑ. Тутарла ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнеке 1584 ҫулта "Дивань-и Люгати-т-тӗрӗк"ятлӑ пичетленсе тухнӑ. 19 ӗмӗртен пуҫласа тутар чӗлхи Раҫҫей империне, Унтан Совет Союзне йышӑннӑ. Вӑл тутарстанра совет саманинче официаллӑ статус илнӗ, анчах сталинла тапхӑрта пусӑрӑнчӑкпа тӗл пулнӑ. 1989 ҫулта тутар алфавитне кириллицӑран латиницӑна куҫарнӑ, 1998 ҫулта Тутарстан Республики тутар чӗлхине официаллӑ тесе пӗлтернӗ. Паян ку чӗлхепе унчченхи пекех раҫҫейре, ытларах тутар общинин 8 миллион ытла ҫын калаҫать.

Тутар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): узбек, вырӑс тата тутарла ҫырнӑ тутар поэчӗ тата драматург тутар чӗлхипе литературине популяризацилес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. Мирказизи аляскри (17 ӗмӗр): тутар ҫыравҫи, тутар чӗлхин чаплӑ грамматикине ҫырнӑскер, ӑна поэзи ҫырӑвӗн хӑйне евӗрлӗ стильне туса хатӗрлеме хушса ҫырнӑскер.
3. Асканави текахира (1885-1951): тутар ученӑйӗпе лингвист, тутар чӗлхин тӗпчевӗсем унӑн аталанӑвӗшӗн татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.
4. Машмедьяр Зарнакаев (19 ӗмӗр): Тутар писателӗ тата поэт, хальхи тутар словарӗ ҫырнӑскер, тутар чӗлхине стандартизацилеме пулӑшнӑскер.
5. Илдар Файзи (1926-2007): тутар писателӗпе журналист, тутарла вун-вун калавсемпе кӗнекесем ҫырнӑскер тата тутар литература чӗлхине чӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑскер.

Тутар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Тутар чӗлхи тытӑмӗ иерархинична, типлӑ агглютинативлӑ морфологи. Вӑл тӑватӑ падежран (менельник, ашшӗ-амӑшӗ, эрехпе локативлӑ) тата виҫӗ ӑруран (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран) тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе, хисеппе, кӑмӑл туртӑмӗпе пӗрлешеҫҫӗ, чӗрчунсем вара падеж тӑрӑх, йӑхпа хисеп тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Чӗлхере посологсемпе пайсен кӑткӑс системи пур, ҫав система анспектсене, направление тата модаллӑха пӗлтерме пултарать.

Тутар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр – Интернетра тата кӗнеке магазинӗсенче тутар чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх ресурссем пур, ҫавӑнпа та чи пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр.
2. Алфавитпа паллашӑр – тутар чӗлхине кириллица ҫырнӑ, ҫавӑнпа та чӗлхене вӗрениччен эсир уйрӑм алфавитпа паллашнине ӗненӗр.
3. Произведение тата ударенисене вӗренӗр – тутар чӗлхинче уҫӑ сасӑсемпе ударенисене улӑштармалли кӑткӑс системӑпа усӑ кураҫҫӗ, ҫавӑнпа та хӑвӑр сӑмахӑра практикацилӗр, ударлӑ тата пусӑмсӑр уҫӑ сасӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха уйӑрса илме вӗренӗр.
4. Грамматика правилисемпе тата структурипе паллашӑр – базӑри грамматикӑпа предложени тытӑмӗсене Лайӑх ӑнланни кирек мӗнле чӗлхене те алла илесси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне тӗп вырӑн йышӑнать.
5. Итлӗр, пӑхӑр та вулӑр – Итлени, пӑхса тухни, тутарла вулани сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, ҫавӑн пекех словарь запасӗпе тата сӑмахсемпе ӗҫре усӑ курма пулӑшать.
6. Калаҫусем ирттерӗр – Тутарла калаҫакан Такампа Тӑтӑшах калаҫатӑр, - кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме чи лайӑх меслет. Малтан вӑраххӑн та ӑнланмалла калама тӑрӑшӑр, йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр.

Ҫава-Кӑнтӑр Африкӑн официаллӑ чӗлхи, унта регионта миллионшар ҫын калаҫать. Вӑл бантӑн чӗлхе ҫемьин пӗр пайӗ пулса тӑрать, диалектсем нумай. Нумай чӗлхешӗн ҫава вӗренесси йывӑр; анчах ӑна чӗлхе носителӗсемпе хутшӑнас текенсемшӗн куҫарма пулать.

Xhosa акӑлчанла куҫарас текенсемшӗн опытлӑ тӑлмача шырасси чи пӗлтерӗшлӗ фактор шутланать. Тӑлмачӑн икӗ чӗлхепе те калаҫма, ҫавӑн пекех чӗлхе нюансӗсене ӑнланма тивӗҫ. Ку куҫару тӗрӗслӗхне тивӗҫтерет.

Куҫарнӑ Чухне тӑлмачӑн ҫава тӗрлӗ диалектсемпе тата грамматикӑпа паллашмалла. Ҫакӑ куҫарнӑ текст оригинал чӗлхипе унӑн культурине тивӗҫтернине ӗненме пулӑшӗ. Куҫарнӑ чухне те культура уйрӑмлӑхӗсене шута илмелле.

Куҫарусенчен нумайӑшӗ икӗ чӗлхепе эквивалентсем шыраҫҫӗ. Букварьлӗ куҫару хӑш чухне ӗҫлеме пултарать пулсан та, час-часах куҫаруҫӑн сӑмах хыҫӗнче тӑракан пӗлтерӗше шута илмелле тата ҫав пӗлтерӗве пӗлтерекен эквивалента тупма тӑрӑшмалла. Косера куҫараканӑн пословицӑсемпе идиомпа усӑ курни ҫине тимлӗрех пӑхмалла, мӗншӗн тесен вӗсенчен хӑшӗ-пӗрисем акӑлчанла тӳррӗн куҫарма пултараймаҫҫӗ.

Ҫава ҫинчен Акӑлчанла куҫарнӑ чухне пулӑшма пултаракан ресурссем нумай. Онлайн-Куҫару службисем, Google Translate Тата Microsoft Translator йышши службӑсем текста самантрах куҫарассине тивӗҫтереҫҫӗ. Анчах та ку сервиссем пахалӑхран аякра, ҫавӑнпа та чи тӗрӗс куҫарусем пама пултараҫҫӗ.

WordFluent йышши сервиссене тӗплӗнрех куҫарма професси тӑлмачӗсене е автоматизациленӗ куҫару системине (CAT) пама пултараҫҫӗ. WordFluent Xhosa текста тишкерме тата ӑна акӑлчан чӗлхипе эквивалентпа танлаштарма кӑткӑс программа системипе усӑ курать. Ҫакӑ кирек мӗнле культурӑллӑ нюанссене те шута илӗҫ, куҫару тӗрӗс те вырӑнлӑ пулӗ тесе шантарма пулӑшать.

Xhosa куҫару патне мӗнле майпа пымаллине эсир суйласа илнӗ пулсан та, тӗплӗнрех шухӑшласа пӑхас пулать, сирӗн тӗллевсем валли тӗплӗрех куҫару хатӗрлемелле. Ручной е компьютер куҫарӑвне суйласа илетӗр пулсан та, тӑлмачӑн чӗлхене те, акӑлчан чӗлхине те ӑнӑҫлӑ куҫарма пӗлмелле. Кирлӗ пӗлӳсем пулсан, Эсир Xhosa куҫару сирӗн пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерессе шанма пултаратӑр.

Хӑш ҫӗршывсенче чӗлхепе ҫава калаҫаҫҫӗ?

Ҫава ҫинче ытларах Кӑнтӑр Африкӑра тата зимбабвӑра калаҫаҫҫӗ.

Чӗлхе историйӗ мӗнле?

Ҫава - нигер-конглез ҫемйин нгунь-банчӗн чӗлхи. Вӑл кӑнтӑр африкӑри чӗлхе группине кӗрет, зулӑпа, сватапа тата эрнепе пӗрлех. Чӗлхе авалхи йӑхран тухнӑ, анчах ӑна 19 ӗмӗрте европӑри миссионерсем хӑйсен официаллӑ ятне панӑ. Кӑнтӑр Африкӑн хӗвелтухӑҫ-Капск провинцийӗнче пирӗн эрӑри 5-мӗш ӗмӗрте ҫава чӗлхе пулнӑ тесе шутлаҫҫӗ. Ҫава чӗлхин те Нгунь чӗлхипе пӗрлӗхлӗ тымарсем пур, Вӗсем кӑнтӑр Африкӑра Тата Зимбабвӑра, зулӑпа хӑта пек, калаҫаҫҫӗ.
19 ӗмӗрте африканс чӗлхи ҫуралнӑранпа ҫава голланди чӗлхине вӑйлӑ витӗм кӳнӗ, ҫапах та вӑл хӑйӗн малтанхи формин пысӑк пайне упраса хӑварнӑ. Чӗлхепе ҫава европеецсем колонизациленичченех усӑ курнӑ, ҫыру чӗлхи вырӑнне йышӑннӑ тӗп халӑхсен чӗлхисенчен пӗри пулнӑ. Ҫава та кӑнтӑр африкӑри ытти чӗлхесене чылай витӗм кӳнӗ, паян вӑл ҫӗршывӑн вунпӗр официаллӑ чӗлхинчен пӗри пулса тӑрать.

Чӗлхене аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Джон Тенго Джабава: кӑнтӑр африкӑри интеллектуал тата литературӑна анлӑ массӑсем Валли ҫава тума пултаракан Издатель.
2. Мпквето нонцизийӗ: Ҫава поэтесса тата хӗрарӑм культурине тата правине палӑртакан хайлавсем ҫыракан активистка.
3. Енох Сонтонга: Кӑнтӑр Африкӑн "Nkosi Sikelel iAfrica"наци гимне ҫырма композиторпа поэт.
4. Тӑвар Платье: Кӑнтӑр Африкӑри тӗп халӑхсен наци конгресне йӗркелекен член (Каярахпа Африкӑри наци конгресӗ) тата акӑлчанла "Мхуди"ятлӑ пӗрремӗш хура ӳтлӗ кӑнтӑр африканец.
5. Манзини Зинзо: историсем, фольклор тата юрӑсем ҫырмалли Ҫыру чӗлхипе усӑ курнӑ Пӗрремӗш Писательсенчен пӗри.

Чӗлхе тытӑмӗ мӗнле?

Чӗлхе ҫава самаях база тытӑмӗ пур, унта ултӑ тӗрлӗ фонтан тӑрать: хупӑ, уҫӑ, нумай уҫӑ, дифтонг, у тата щелчков. Чӗлхере субъект-глагол-объект сӑмахӗсен йӗркипе усӑ кураҫҫӗ, чылай сӑмаха приставкӑпа суффиксаци пулӑшнипе йӗркеленӗ. Вӑл та глаголсене кирлӗ тата кирлӗ классен кӑткӑс тытӑмӗ пур.

Чӗлхене ҫава тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Кӗнекене Ҫава илӗр те унпа вӗренме тытӑнӑр. Teach Wourself Xhosa Тата Essential Xhosa йышши лайӑх ресурссем нумай.
2. Онлайн-курс е Xhosa вӗренӳ пособийӗ тупӑр. ЭСИР ОНЛАЙН-курссене, BBC, Busuu тата Mango Languages чӗлхе курсӗсем пек тӳлевсӗр ҫӳреме пултаратӑр.
3. Чӗлхе носителӗсемпе ҫава туслашӑр. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе хутшӑнни-кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентмелли чи лайӑх меслетсенчен пӗри. Tandem е Conversation Exchange пек приложенисемпе усӑ курма пултаратӑр эсир, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсене общество Валли Ҫава тупма пултаратӑр.
4. Xhosa музыкӑна итлӗр те Xhosa фильмӗсене пӑхӑр. Итлени тата сӑнани-чӗлхене тата тепӗр лайӑх вӗренмелли меслет, уйрӑммӑнах культура контекчӗн произведенийӗ тата ӑнланӑвӗ ҫинчен сӑмах пынӑ чухне.
5. Калаҫура ҫава ҫине пӑхса пӑхӑр. Чӗлхене вӗренмелли чи лайӑх меслет вӑл-калаҫура усӑ курасси. Xhosa сирӗн регионта тӗлпулусене шырӑр е унпа усӑ курма май паракан онлайн тупӑр.