Якутла Галис Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Галисирен куҫару: уйрӑм ибер чӗлхи Уҫни

Галиси-роман чӗлхи, Испанин Ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ регионӗнчен тата кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ регионӗнчен Галисия ятлӑ Португалирен тата Де Сантьяго (Святой Иаков Ҫӗрӗнчен) ҫуралнӑ. Ун ҫинче Пиреней ҫурутравӗн ытти пайӗсенче галичан-экспатриантсем те калаҫаҫҫӗ. Сантьяго-де-Компостелта пыракан вӑтам ӗмӗрсенчи паломика маршручӗпе тата диалектсемпе ҫыхӑнса тӑнипе галис чӗлхи ӗмӗрсем тӑршшӗпех хӑйне евӗрлӗ культурӑпа тата хӑйне евӗрлӗхпе ассоциленнӗ.

Галиси чӗлхи-галисири культурӑна тивӗҫлипе хаклас текенсемшӗн питӗ кирлӗ чӗлхе, мӗншӗн тесен нумай писательсем, поэтсем тата паллӑ юрӑсем ҫак чӗлхепе ҫырнӑ. Ҫавӑнпа та нумай ҫыншӑн ҫак чӗлхене ӑнланма пултарни пӗтӗм тӗнчипе кирлӗ. Ҫак сӑлтавпа юлашки ҫулсенче галис чӗлхинчен вырӑсла куҫарас ыйту ӳссе пынӑ.

Галисири профессиллӗ куҫаруҫӑсен текст пӗлтерӗшне тӗп-тӗрӗс каласа парас тесен чӗлхен культурӑллӑ фономне тарӑн пӗлмелле. Вӗсен тӗп концепцисене, сӑмах ҫаврӑнӑшӗсене тата жаргон терминӗсене идентификацилеме, ҫавӑн пекех куҫару итогӗнче пӗлтерӳсене активлӑ тивӗҫтерме пултармалла.

Галисла документсемпе текстсене йӑлана кӗнӗ пек куҫарни е унран кӑткӑс ӗҫ пулнӑ, час-часах ятарлӑ чӗлхе ӑнланмалла пулнӑ. Анчах та технологисем аталаннӑ май ку чӗлхепе специализациленекен тата этемле те, машина куҫарӑвӗсене те тивӗҫтерекен куҫару службисен йышӗ пысӑклансах пырать.

Пулӑшу паракана суйланӑ чухне галисирен куҫарас опыт пур ҫынна, ҫавӑн пекех чӗлхен тӗрлӗ диалекчӗсене лайӑх пӗлекен ҫынна суйламалла. Професси куҫаруҫисем, яланхи пекех, чӗлхине тарӑн ӑнланаҫҫӗ тата машинӑпа куҫарнинчен шанчӑклӑрах куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен час-часах йӑнӑшсем тӗл пулаҫҫӗ.

Пӗтӗмӗшпе илсен, куҫару пахалӑхлӑ пулӑшу ӗҫӗсем шыранӑ чухне галисирен тӗрӗс те профессиллӗ куҫарусем сӗнме пултаракан шанчӑклӑ поставщика тупас тесен тӗпчев ирттермелле. Ҫапла туса эсир галичансен культурине тата вӗсен уйрӑм чӗлхине тивӗҫлипе хаклама пултаратӑр.

Хӑш ҫӗршывсенче галиси чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Испанин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫӗнчи галисий автономлӑ пӗрлӗхӗнче калаҫакан галисий-роман чӗлхи. Ун ҫинче Испанин Ытти пайӗсенче, ҫавӑн пекех Португалипе Аргентинӑн хӑш-пӗр пайӗсенче иммигрантсен общинисем те калаҫаҫҫӗ.

Галис чӗлхин историйӗ мӗнле?

Галис чӗлхи-Роман чӗлхи, Португалипе тачӑ ҫыхӑннӑ, Ун ҫинче Испанин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫӗнче 2 миллион ытла ҫын калаҫать. Кастилипе Леон христиансен королевствисем хушшинче валеҫнӗ Галисири вӑтам ӗмӗрти королевствӑра вӑл хӑйӗн пуҫламӑшне 12 ӗмӗрте илет. Чӗлхене 19 тата 20 ӗмӗрсенче стандартизаци тата модернизаци процесне кӗртнӗ, ҫавна пула " Галисипе португали Стандартлӑ "е" галисипе португали "официаллӑ стандартлӑ чӗлхе туса хатӗрленӗ. Ку чӗлхене официаллӑ майпа 1982 ҫултанпа испани патшалӑхӗ йышӑннӑ, Вӑл Галисин автономлӑ регионӗнче испанипе официаллӑ наряд пулса тӑрать. Ку чӗлхепе тата темиҫе ҫӗршывра, уйрӑмах Латин Америка ҫӗршывӗсенче, аргентина, Бразили, Уругвай, Мексика тата Венесуэл пеккисем калаҫаҫҫӗ.

Галис чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Розалия де Касторо (1837-1885) галисири чи паллӑ поэтесс шутланать.
2. Рамон Отер Педрайо (1888-1976): писатель, лингвист тата культура деятелӗ, ӑна "галис чӗлхин Ашшӗ"тесе ят панӑ.
3. X Эль Сабио Альфонсо (1221-1284): Кастилипе Леон королӗ, вӑл галиси чӗлхипе текстсем ҫырнӑ, унӑн литература традицине аталантарас тӗлӗшпе пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
4. Мануэль Куррос Энрикес (1851-1906): поэт тата прозаик, ӑна галис чӗлхин хальхи чӗрӗлӗхӗ тесе шутлаҫҫӗ.
5. Мария Виктория Морен (1923-2013): лингвист, хальхи галиси чӗлхипе ҫырнӑ ҫырӑвӑн ҫӗнӗ стандартне туса хатӗрленӗ тата унӑн эволюцийӗпе тӗрлӗ ӗҫ пичетлесе кӑларнӑ.

Галис чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Галис чӗлхин структури испани, каталани тата португали чӗлхисем евӗрлех. Унӑн субъект-глагол-объект сӑмахӗсен йӗрки пур тата иртнӗ, хальхи тата пуласлӑха палӑртма глагол вӑхӑтӗсен наборӗпе усӑ курать. Чӗрчунсен йӑхӗ (арҫын е хӗрарӑм), паллӑ ячӗсем вара вӗсем ҫырса кӑтартакан япаласемпе килӗшсе тӑраҫҫӗ. Икӗ тӗрлӗ чӗлхе пур: хӑйсене мӗнле тытмаллине кӑтартакан тата вӑхӑтне, вырӑнне, хӑвӑртлӑхне тата хисепне палӑртакан ҫынсем. Чӗлхе те нумай местоименисем, сӗнӳсем тата союзсем кӗртет.

Галис чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Тӗп сӑмахсемпе пуплевсене вӗренӗр: тӗп сӑмахсемпе пуплевсене, саламлӑ сӑмахсене, хӑвна ху ӑнланнине, ҫынсемпе паллашнине, ансат калаҫусене ӑнланма Пуҫлӑр.
2. Грамматика правилисене вӗренӗр: эсир никӗссене вӗренсе ҫитсенех грамматикӑлла кӑткӑс правилӑсене, глаголсене, вӑхӑтсене, ссылка туртӑмӗн формисене тата ытти нумай правилӑсене вӗренме тытӑнӑр.
3. Кӗнекесемпе статьясене вулӑр: галиси чӗлхипе ҫырнӑ кӗнекесене Е статьясене Илӗр те вӗсене вуласа тухӑр. Ку чӑнах та сӑмах запасне аталантарма тата сирӗн туйӑмӑра аталантарма пулӑшать.
4. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсене итлӗр: галисири подкастсене е видеона итлӗр, фильмсемпе телешоу ҫине пӑхӑр е хӑйпе калаҫакан ҫынна тупӑр.
5. Калӑр, калӑр, калӑр: вӗренмелли Чи Лайӑх меслет вӑл-калаҫу сӑмахӗнче май килнӗ таран ытларах усӑ курасси. Пӗр-пӗринпе е пӗчченшерӗн пулсан, хӑвӑр мӗн вӗреннипе, чӑн-чӑн калаҫусемпе усӑ курма хӑтланса пӑхӑр.