zýlý Qazaq Aýdarma

Zýlý tiline aýdarma-aýdarmashydan til men mádenıetti tereń túsinýdi talap etetin afrıkalyq tilge aýdarýdyń tanymal túri. Aýdarmanyń bul túri kóbinese komersıalyq, zańdy jáne medısınalyq qujattar úshin qoldanylady. Ol sondaı-aq mektep oqýlyqtary sıaqty bilim berý salasyna arnalǵan qujattardy aýdarý úshin qoldanylady.

Zýlý tili Afrıkanyń kóptegen aımaqtarynda, ásirese Ońtústik Afrıkada keń taralǵan. Álemde 11 mıllıonnan astam ana tilinde sóıleıtinder bar dep esepteledi. Bul ony álemdegi eń kóp taralǵan tilderdiń birine aınaldyrady. Nátıjesinde zýlý tilinen aýdarma qyzmetine suranys artty.

Zýlý tiline aýdarý úshin aýdarmashyny tańdaǵanda birneshe faktorlardy eskerý qajet. Birinshiden, aýdarmashy tildi jaqsy bilýi kerek jáne tildiń mádenı núanstarymen tanys bolýy kerek. Bul aýdarmanyń dál bolýyn jáne bastapqy materıaldyń maǵynasyn durys jetkizýdi qamtamasyz etedi. Sonymen qatar, aýdarmashy mátinniń tıisti aýdarmasyn alý úshin óz stılin beıimdeı alýy kerek.

Durys aýdarmany qamtamasyz etý úshin ártúrli qadamdar jasalýy kerek. Birinshiden, aýdarmashy mátinmen muqıat tanysyp, sózder men sóz tirkesteriniń maǵynasyn túsinetinine kóz jetkizýi kerek. Sodan keıin olar mátindegi kez kelgen qatelerdi nemese sáıkessizdikterdi tekserip, kez kelgen qajetti túzetýlerdi engizýi kerek.

Ári qaraı, aýdarmashy mátinde bolýy múmkin kez-kelgen mádenı máselelerdi anyqtap, olardy zýlý tiline aýdarýǵa tyrysýy kerek. Bul aǵylshyn tilinde keń taralmaǵan ıdıomalardy nemese aýyzeki sóılemderdi qoldanýdy qamtýy múmkin. Sońynda, aýdarmashy árqashan maqsatty aýdıtorıa týraly habardar bolýy kerek jáne onyń stılin oǵan beıimdeýi kerek. Bul oqyrmanǵa mátindi jaqsy túsinýge kómektesedi.

Osy qadamdardy oryndaý arqyly Zulu translation joǵary dáldiktegi jáne senimdi aýdarmalar jasaı alady. Aýdarmanyń bul túri dáldik mindetti bolyp tabylatyn iskerlik jáne zańdy qujattarda jıi qoldanylady. Ol kitaptar men basqa da oqý materıaldaryn jasaý úshin qoldanylady. Mádenı erekshelikterdi eskere otyryp, naqty aýdarmalardy usyna otyryp, zýlý aýdarmashylary qujattardyń maǵynasyn dál jetkizýge kepildik bere alady.

Zýlý tilinde qaı elder sóıleıdi?

Zýlý tili negizinen Ońtústik Afrıkada, sondaı-aq Zımbabvede, Lesotoda, Malavıde, Mozambıkte jáne Svazılendte sóıleıdi.

Zýlý tiliniń tarıhy qandaı?

Zýlý tili, sondaı-aq ısızýlý dep te atalady, nıgero-Kongo otbasynyń Ońtústik bantý kishi tobyna jatatyn bantý tili. Bul Ońtústik Afrıkadaǵy eń kóp taralǵan til jáne barlyǵy 11 mıllıon adam sóıleıdi. Zýlý tili júzdegen jyldarǵa sozylǵan baı tarıhqa ıe.
Tildiń shyǵý tegi 16 ǵasyrda Ortalyq Afrıkadan qonys aýdarǵan ngýnı taıpalarynan bastaý alady. Ngýnı halqy ár túrli toptarǵa bólinip, zýlý tili Qazirgi Kvazýlý-Natal aýmaǵynda sóıleıtin dıalektilerden damydy. Alaıda, 1818 jyly ǵana zýlý tilin alǵash ret Per Djýbert esimdi fransýz protestanttyq mısıoneri jazdy. Bul is júzinde tildi standarttaýǵa negiz boldy.
19 ǵasyrda zýlý tili odan ári damydy. Eń qyzyǵy, bul tilde eki áıgili ádebı shyǵarma jaryq kórdi - " Inkondlo ka zýlý "(zýlý ánderi) jáne" Amazvı ka zýlý " (zýlý sózderi). Sonymen qatar, osy kezeńde zýlý tili mısıonerlik mektepterde oqytý tili retinde qabyldandy.
Búgingi tańda zýlý tilinde kóptegen resýrstar bar jáne til Ońtústik Afrıka mádenıetiniń mańyzdy bóligi bolyp qala beredi.

Zýlý tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Djon Dýbe (1871-1946) - zýlý tiliniń jazbasha sózdigi men gramatıkalyq oqýlyqtaryn engizý arqyly zýlý tilin qurýǵa kómektesken aǵartýshy jáne saıası kóshbasshy.
2. Solomon Kampande (1872-1959) - zýlý tilin standarttaýǵa kómektesken jáne oǵan alǵashqy jan-jaqty gramatıkalyq júıeni qurǵan lıngvıs.
3. Benedıkt ámıan Vılakazı (1906-1947) - bul tildiń standarttalǵan ádebı túrin damyta otyryp, zýlý tilinde jazǵan aqyn, prozashy jáne aǵartýshy.
4. Dj. B. Peıres (1924-2005) - zýlýdyń antropology jáne zertteýshisi, zýlýdyń mádenıeti men tarıhy týraly jańashyl eńbekterdiń avtory.
5. Benedıkt Kartraıt (1925-2019) - zýlý tili týraly kóp jazǵan jáne onyń damýyna aıtarlyqtaı úles qosqan mısıoner jáne teolog.

Zýlý tiliniń qurylymy qalaı?

Zýlý tili bantý tiliniń qurylymyn qaıtalaıdy, ol sýbekt-etistik-obekt (SVO) sóz tártibimen sıpattalady. Bul aglútınatıvti til, ıaǵnı olardyń maǵynasyn nemese gramatıkalyq fýnksıasyn ózgertý úshin sózderge affıkster qosylady. Onda zat esimder, prefıkster jáne jurnaqtar qoldanylady. Zýlý tilinde sózdiń maǵynasyn ózgerte alatyn úsh tondyq (joǵary, tómen jáne tómen) júıe de bar.

Zýlý tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderden bastańyz: zýlý alfavıtin jáne aıtylýyn úırenińiz. Áripter men sózderdi durys aıtýǵa kómektesetin zýlý tilindegi onlaın aýdıo jazbalardy qarańyz.
2. Sózdik qoryn damytý boıynsha jumys jasańyz. Zýlý tilindegi kitaptardy oqyńyz, teleshoýlar men fılmderdi kórińiz nemese Internettegi sózdik tizimderin qarańyz.
3. Ana tilinde sóıleıtindermen zýlý tilinde sóıleýge mashyqtanyńyz. Zýlý sabaqtaryna jazylyńyz, jelide sóılesetin adamdy tabyńyz nemese Tandem nemese HelloTalk sıaqty til almasý qoldanbalaryn qoldanyp kórińiz.
4. Zýlý radıobaǵdarlamalaryn, podkasttaryn jáne ánderin tyńdańyz. Zýlý mádenıeti men tilin osylaısha bilý Sizge bul tildiń naqty ómirlik jaǵdaılarda qalaı qoldanylatyny týraly túsinik alýǵa kómektesedi.
5. Zýlý tiliniń ártúrli dıalektilerin zertteńiz. Ár túrli termınder men gramatıkalyq qurylymdardyń qashan jáne qaıda sáıkes keletinin túsinińiz.
6. Zýlý leksıkasy men gramatıkasyn úırenýge kómektesetin Anki nemese Memrise sıaqty til úırený quraldaryn paıdalanyńyz.
7. Qol jetkizýge bolatyn shaǵyn maqsattar qoıyńyz. Uzaq merzimdi maqsattardy qol jetkizýge bolatyn kezeńderge bólip, motıvasıany saqtaý úshin úlgerimińizdi qadaǵalańyz.
Sáttilik!

Álem barǵan saıyn kosmopolıttik sıpatqa ıe bola bastaǵan saıyn qazaq tiline aýdarý asa mańyzdy úderiske aınalýda. Álemdik naryqtardyń ósýimen qazaq tiline dál aýdarý qyzmetterine qajettilik artyp keledi. Qazaq tilin basqa tilderge aýdarý jáne kerisinshe kúrdeli proses bolýy múmkin, sapaly aýdarmany qamtamasyz etý úshin til men onyń gramatıkasyn, sondaı-aq elder arasyndaǵy mádenı aıyrmashylyqtardy túsiný mańyzdy.

Qazaq-negizinen Qazaqstanda, sonymen qatar Ózbekstanda, Qytaıda, Qyrǵyzstanda, Reseıde jáne basqa da burynǵy keńestik respýblıkalarda sóıleıtin túrki tili. Ǵasyrlar boıy oǵan arab, parsy jáne orys tilderi áser etti. Til tórt dıalektiden turady: Ońtústik, Soltústik, Ońtústik-Shyǵys jáne Batys. Qaı dıalekt aýdarylǵanyna baılanysty keıbir gramatıka men qoldaný erejeleri ózgerýi múmkin. Nátıjesinde, aýdarma jobasyna kirispes buryn ár dıalektini túsiný mańyzdy.

Sonymen qatar, tildi qabyldaýǵa áser etýi múmkin mádenı núanstarǵa sezimtal bolý óte mańyzdy. Mysaly, iskerlik máselelerdi talqylaý kezinde resmı til jıi qoldanylady, al kezdeısoq áńgimelerde beıresmı tilge artyqshylyq beriledi. Sondaı-aq aýdarmashynyń jasyn eskerý mańyzdy, óıtkeni jas aýdarmashylar ondaǵan jyldar buryn qoldanylǵan eski sózderdi nemese sóz tirkesterin bilmeýi múmkin.

Sońynda, aýdarmashylar úshin alfavıtpen jáne olar aýdaratyn tildiń jazý júıesimen tanys bolý mańyzdy. Qazaq tili úsh túrli alfavıtpen jazylǵan, biraq búginde kırıllısa jıi qoldanylady. Sonymen qatar, tildiń ózindik jazbasha belgileri bar, olardy aýdarý kezinde eskerý qajet.

Qorytyndylaı kele, qazaq tiline aýdarý tildi, onyń dıalektilerin, mádenı núanstary men álipbıin túsinýdi talap etedi. Osy aspektilerdiń barlyǵyn eskere otyryp, aýdarmashylar josparlanǵan habarlamany dál jetkizetin aýdarmalardyń joǵary sapasyn qamtamasyz ete alady.

Qaı elderde qazaq tilinde sóıleıdi?

Qazaq tili Qazaqstanda resmı til bolyp tabylady, sondaı-aq Reseıde jáne Qytaıdyń, Aýǵanstannyń, Túrkıanyń jáne Mońǵolıanyń keıbir bólikterinde sóıleıdi.

Qazaq tiliniń tarıhy qandaı?

Qazaq tiliniń tarıhy 1400 jyldardan bastalady, ol alǵash ret Ortalyq Azıa dalasynda turatyn kóshpeli túrkitildes taıpalar arasynda jazbasha til retinde qoldanylǵan. Qazaq tilindegi kóptegen sózder basqa túrki tilderinen, sondaı-aq parsy, arab jáne orys tilderinen alynǵan dep esepteledi. 18 ǵasyrǵa qaraı Qazaq tili Qazaqstanda basym tilge aınaldy, al stalındik kezeńnen keıin ol 1996 jyly Qazaqstannyń resmı tiline aınaldy. Búginde oǵan negizinen Qazaqstanda, Ózbekstanda jáne Reseıde 11 mıllıonnan astam adam sóıleıdi.

Qazaq tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan top-5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Abaı Qunanbaıuly (1845-1904) - qazirgi qazaq ádebıetiniń atasy, jańa ádebı stıl engizgen jáne tildi jańǵyrtqan aqyn jáne fılosof retinde keńinen tanymal.
2. Maǵjan Jumabaev (1866-1938) - qazirgi qazaq tiliniń jazýyn standarttaǵan jazýshy jáne pedagog.
3. Muhtar Áýezov (1897-1961) - kórnekti jazýshy, dramatýrg jáne qazirgi qazaq tiliniń kodıfıkasıasy men damýyna úles qosqan Keńestik Qazaqstannyń birinshi bilim mınıstri.
4. Ǵabıt Músirepov (1894-1937) - qazaq tiliniń damýyna erte úles qosqan lıngvıs, pedagog jáne etnograf.
5. Eran Nysanbaev (1903-1971) - til reformatory jáne Qazaq Ǵylym akademıasynyń negizin qalaýshy, qazaq tilin jańǵyrtýǵa zor úles qosty.

Qazaq tiliniń qurylymy qalaı?

Qazaq tiliniń qurylymy aglútınatıvti. Bul sózderdiń árqaısysy bir maǵynaǵa ıe morfemalardy biriktirý arqyly jasalatynyn bildiredi. Sondaı-aq, qazaq tilinde ergatıvti-absolútti sıntaksıs bar, ıaǵnı ótpeli sóılemniń sýbektisi men ótpeli sóılemniń obektisi birdeı nysanda belgilenýi múmkin. Tilde toǵyz zat esim jáne alty etistik shaq bar.

Qazaq tilin barynsha durys tásilmen qalaı úırenýge bolady?

1. Negizderdi úırenýden bastańyz. Alfavıtti jáne sózderdi qalaı oqý, jazý jáne aıtýdy úırenińiz. 2. Gramatıka negizderin jáne sóılem qurylymyn bilińiz. Internetten kóptegen paıdaly resýrstardy taba alasyz. 3. Aýyzeki tilmen tanysý úshin qazaq mýzykasyn tyńdap, qazaq fılmderi men teleshoýlaryn kórińiz. 4. Tárbıeshimen nemese ana tilinde sóıleıtin adammen jattyǵý jasańyz. Erkin sóıleý úshin osy tilde sóıleý jáne estý jattyǵýlaryn jasaý mańyzdy. 5. Oqýyńyzdy jalǵastyryńyz. Kún saıyn tildi úırenýge jáne ony qoldanýǵa az ýaqyt bólińiz. 6. Mádenıetke enińiz. Kitap oqý, mýzyka tyńdaý jáne qazaq ómir saltymen tanysý Sizge tildi jaqsy túsinýge kómektesedi.