Amhar Bask Aýdarma

Amhar-Efıopıanyń negizgi tili jáne álemdegi ekinshi eń kóp taralǵan semıt tili. Bul Efıopıa Federatıvti Demokratıalyq Respýblıkasynyń jumys tili jáne Afrıka odaǵy resmı túrde moıyndaǵan tilderdiń biri. Bul geezben tyǵyz baılanysty afroazıalyq til, ol jalpy lıtýrgıalyq jáne ádebı dástúrmen bólisedi jáne basqa semıttik tilder sıaqty, ol óziniń túbir sózderin qalyptastyrý úshin úsh daýysty daýyssyz júıeni qoldanady.

Amhar tili bizdiń zamanymyzdyń 12 ǵasyrynan bastalady jáne ejelgi dáýirdiń fınıkıalyq alfavıtimen tyǵyz baılanysty ejelgi geez jazbasynan alynǵan Fıda dep atalatyn jazýdy qoldana otyryp jazylǵan. Amhar tiliniń leksıkasy túpnusqa afroazıalyq tilderge negizdelgen jáne semıt, kýshıt, omotıkalyq jáne grek áserlerimen baıytylǵan.

Amhar tiline aýdarýǵa keletin bolsaq, ony qıyndatatyn birneshe negizgi máseleler bar. Mysaly, eki tildiń aıyrmashylyǵyna baılanysty órnekterdi aǵylshyn tilinen amhar tiline dál aýdarý qıyn. Sonymen qatar, amhar tilinde Etistiktiń shaqtary bolmaǵandyqtan, aýdarmashylarǵa aýdarma kezinde aǵylshyn tiliniń ýaqytsha núanstaryn saqtaý qıynǵa soǵýy múmkin. Aqyrynda, amhar tilindegi sózderdiń aıtylýy olardyń aǵylshyn tilindegi balamalarynan múldem ózgeshe bolýy múmkin, bul tilde qoldanylatyn dybystardy bilýdi talap etedi.

Amhar tiline eń jaqsy aýdarmalardy alatynyńyzǵa senimdi bolý úshin tildi jáne onyń mádenıetin tereń biletin tájirıbeli aýdarmashylarmen jumys isteý mańyzdy. Tildiń núanstaryn túsinetin jáne dál aýdarmany qamtamasyz ete alatyn aýdarmashylardy izdeńiz. Sonymen qatar, olar aýdarmaǵa ıkemdi kózqarasqa ıe bolýy kerek, óıtkeni keıbir mátinderdi oqyrmannyń naqty qajettilikterin qanaǵattandyrý úshin beıimdeý qajet bolýy múmkin.

Amhar tiline aýdarýdyń naqty jáne senimdi qyzmetteri Efıopıa men búkil aımaqtaǵy bıznesińizdi kelesi deńgeıge kóterýge kómektesedi. Olar sizdiń habarlamańyzdy keńinen túsinikti jáne baǵalanatyn tilde tıimdi jetkizýge múmkindik beredi, bul aımaqtaǵy maqsatty aýdıtorıamen baılanys ornatýdy jeńildetedi.

Amhar tilinde qaı elder sóıleıdi?

Amhar tili negizinen Efıopıada, sonymen qatar Erıtreıa, Djıbýtı, Sýdan, Saýd Arabıasy, Katar, BAÁ, Bahreın, Iemen jáne Izraılde sóıleıdi.

Amhar tiliniń tarıhy qandaı?

Amhar tiliniń baı jáne ejelgi tarıhy bar. Ol alǵash ret Efıopıada shamamen b.z. 9 ǵasyrda paıda boldy dep esepteledi. ol Efıopıa pravoslavıe shirkeýiniń lıtýrgıalyq tili retinde paıdalanylǵan ejelgi semıt tilinen shyqqan dep esepteledi. Jazbasha amhar tiline alǵashqy siltemeler 16 ǵasyrdan bastalady jáne ony ımperator Menelık II soty Efıopıanyń resmı tili retinde qabyldady. 19 ǵasyrda amhar tili Kóptegen bastaýysh mektepterde oqytý quraly retinde qabyldandy jáne Efıopıa modernızasıalana bastaǵan kezde bul til odan da keń taraldy. Búgingi tańda amhar tili Efıopıada eń kóp taralǵan til, sonymen qatar Afrıka múıizinde eń kóp qoldanylatyn til bolyp tabylady.

Amhar tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Zera Iakob (16 ǵasyrdaǵy efıopıalyq fılosof) 2. Imperator Menelık II (1889-1913 jyldary basqarǵan, standarttalǵan amhar orfografıasy) 3. Gýgsa Velle (19 ǵasyrdyń aqyny jáne jazýshysy) 4. Nega Mezlekıa (qazirgi jazýshy jáne esseıst) 5. Rashıd Alı (20 ǵasyrdaǵy aqyn jáne lıngvıs)

Amhar tiliniń qurylymy qalaı?

Amhar tili-afrazıalyq tilder otbasyna jatatyn semıt tili. Ol 11 daýysty jáne 22 daýyssyz dybystarǵa biriktirilgen 33 áripten turatyn ge ' ez alfavıtin qoldana otyryp jazylǵan. Tilde toǵyz zat esim klasy, eki jynys (erkek jáne áıel) jáne alty etistik shaqtary bar. Amhar tilinde sózderdiń reti VSO, bul sýbekt etistiktiń aldynda turǵanyn bildiredi, ol óz kezeginde obektiniń aldynda bolady. Onyń jazý júıesinde ýaqytty, jynysty jáne kópshe zat esimderdi kórsetý úshin jurnaqtar da qoldanylady.

Amhar tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Jaqsy tárbıeshini tabyńyz: amhar tilin úırenýdiń eń jaqsy joly-tildi jetik biletin jáne durys aıtylýdy, sózdik qordy jáne gramatıkany úırenýge kómektesetin tárbıeshini jaldaý.
2. Onlaın resýrstardy paıdalanyńyz: amhar tilin úırenýge arnalǵan aýdıo jáne beıne sabaqtar men kýrstardy usynatyn kóptegen tamasha onlaın resýrstar bar. Bul resýrstar amhar sóz tirkesterin túsiný jáne aıtylymdy meńgerý úshin óte paıdaly bolýy múmkin.
3. Amhar mádenıetine enińiz: beıtanys tildi úırenýdiń eń jaqsy tásilderiniń biri - sýǵa túsý. Sondyqtan, múmkin bolsa, Efıopıaǵa barýǵa nemese amhar tilinde sóıleıtin basqa adamdarmen qoǵamdyq sharalarǵa qatysýǵa tyrysyńyz. Bul sizge tildi jaqsy túsinýge jáne ony úırenýdi jeńildetýge múmkindik beredi.
4. Aýyzeki sóıleýge mashyqtanyńyz: kez-kelgen tildi, sonyń ishinde amhar tilin úırený kezinde daýystap jattyǵý qajet. Aıtylymdy jaqsartý jáne sóılemder qurýǵa jáne tabıǵı sóıleýge daǵdylaný úshin múmkindiginshe daýystap sóıleńiz.
5. Amhar tilindegi kitaptar men gazetterdi oqyńyz: amhar tilinde jazylǵan kitaptar men gazetterdi oqý - sózdik qoryńyzdy arttyrýdyń, sóılem qurylymymen tanysýdyń jáne til týraly túsinigińizdi tereńdetýdiń tamasha tásili.
6. Amhar mýzykasyn tyńdańyz: aqyrynda, amhar tilin úırenýdiń taǵy bir tamasha tásili - mýzyka tyńdaý. Dástúrli efıopıalyq mýzyka men ánderdi tyńdaý sizdiń aıtylýyńyzdy jaqsartýǵa, estý qabiletińizdi tilge keltirýge, jańa sózder men sóz tirkesterin este saqtaýǵa kómektesedi.

Bask aýdarmasy-bul aýyzsha aýdarmanyń erekshe salasy, onda Bask tilinen alynǵan sózder, negizinen Pıreneı túbeginiń soltústiginde turatyn az halyq sóıleıtin ejelgi til basqa tilge aýdarylady. Bask tili óz aımaqtarynan tys jerlerde keń taralmaǵanymen, iskerlik jáne jeke maqsattar úshin qujattar men habarlamalardy osy tilge aýdarý qajettiligi artyp keledi.

Bask tilindegi aýdarmany basqa tilderge aýdarýdan ajyratatyn birqatar faktorlar bar. Birinshiden, bul úndieýropalyq emes til, onyń jaqyn týystary nemese álemdegi basqa tilderge uqsastyǵy joq. Bul aýdarmashylar naqty aýdarmalardy oryndaý úshin tildi tereń túsinip, joǵary bilikti bolýy kerek degendi bildiredi. Ekinshiden, Bask tilinde kóptegen dıalektiler men ekpinder bar, olar tipti shaǵyn geografıalyq aımaqta da aıtarlyqtaı ózgerýi múmkin. Bul tildiń núanstaryn dál túsiný úshin mádenı bilimniń belgili bir deńgeıin qajet etedi.

Bask tilinen aýdarmashy izdegen kezde onyń qajetti biliktiligi bar ekenine kóz jetkizińiz. Olar ana tilin jetik bilýi kerek, mádenıeti men osy saladaǵy tájirıbesi mol bolýy kerek. Sonymen qatar, olar tildiń gramatıkasyn, sıntaksısin jáne sózdik qoryn tereń túsinýi kerek. Bul naqty aýdarmalardy alý jáne mátinniń tabıǵı maǵynasyn saqtaý úshin mańyzdy.

Qujattardy aýyzsha aýdarýdan basqa, Bask tilindegi aýdarmashylar tikeleı translásıalar, aýdıojazbalar jáne qarym-qatynastyń basqa túrleri úshin ózderiniń aýdarma qyzmetterin usyna alady. Keıbir jaǵdaılarda aýdarma tipti arnaıy bilimdi qajet etetin nysandar nemese eskertkishter úshin qajet bolýy múmkin.

Sońynda, Bask tiliniń erekshe jáne túsiniksiz ekenin eskerý mańyzdy. Osyǵan baılanysty dál aýdarý úshin Bask halqynyń tilin, mádenıetin jáne dıalektilerin jaqsy biletin mamandardyń kómegi qajet. Olardyń kómegimen jeke tulǵalar da, kásiporyndar da Bask jáne basqa tilder arasyndaǵy tildik alshaqtyqty joıa alady, bul jaqsy túsinýge jáne qarym-qatynasty jaqsartýǵa yqpal etedi.

Bask tilinde qaı elder sóıleıdi?

Bask tili negizinen Ispanıanyń soltústiginde, Bask elinde sóıleıdi, biraq ol Navarrada (Ispanıa) jáne Fransıanyń Bask provınsıalarynda da sóıleıdi.

Bask tiliniń tarıhy qandaı?

Bask tili-myńdaǵan jyldar boıy Ispanıa men Fransıanyń Bask elinde jáne Navarra aımaqtarynda sóılegen Tarıhqa deıingi til. Bask tili oqshaýlanǵan; onyń joıylyp kete jazdaǵan birneshe akvıtandyq sorttardan basqa lıngvısıkalyq týystary joq. Bask tiline qatysty eń alǵashqy silteme bizdiń zamanymyzdyń 5 ǵasyryna jatady, biraq onyń osy ýaqytqa deıin bolǵandyǵy týraly dálelder bar. Orta ǵasyrlarda Bask tili saýda tili retinde keńinen qoldanyldy jáne kóptegen qaryzǵa alynǵan sózder basqa tilderge, ásirese ıspan jáne fransýz tilderine engizildi. Alaıda, keıingi ǵasyrlarda bul tildi qoldaný azaıa bastady. 20 ǵasyrǵa qaraı Bask tili Bask eliniń kóptegen aımaqtarynda qoldanystan shyqty, al keıbir aımaqtarda ony qoldaný tipti zańsyz dep tanyldy. Bul quldyraý kezeńi 20 ǵasyrdyń aıaǵynda tilge degen qyzyǵýshylyq qaıta bastalǵan kezde qalpyna keltirildi, nátıjesinde tildi qorǵaý jáne nasıhattaý sharalary qabyldandy. Mektepterde jáne memlekettik qyzmetterde Bask tilin qoldanýdy keńeıtýge kúsh salyndy jáne qazirgi ýaqytta ol Bask eliniń keıbir mektepterinde oqytylady. Bul til Buqaralyq aqparat quraldarynda, ádebıette jáne oryndaýshylyq ónerde de keńinen qoldanylady. Osy kúsh-jigerge qaramastan, Bask tili joıylyp ketý qaýpi tónip tur jáne búginde Bask eli halqynyń shamamen 33% - y ǵana sóıleı alady.

Bask tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Sabıno Arana (1865-1903): Bask ultshyly, saıasatker jáne jazýshy. Ol Bask tilin jandandyrý qozǵalysynyń izashary boldy jáne Bask tilinde standartty emle júıesin qurǵan dep esepteledi.
2. Qaıta tirilgen Marıa de Azkýe (1864-1951): lıngvıs jáne leksıkograf, birinshi Bask-ıspan sózdiginiń avtory.
3. Bernardo Estornes Las (1916-2008): Bask ádebıetiniń kórnekti profesory, jazýshy jáne aqyn. Ol alǵashqy zamanaýı Bask emlesin jasady.
4. Koldo Mıchelena (1915-1997): lıngvıs jáne Bask fılologıasynyń profesory. Ol qazirgi Bask til biliminiń negizin qalaýshylardyń biri boldy.
5. Pello Arroteta (1954 jyly týǵan): jazýshy, dramatýrg jáne Bask ádebıetiniń profesory. Ol Bask mádenıeti týraly kóp jazdy jáne ádebıette Bask tilin qoldanýdy nasıhattady.

Bask tiliniń qurylymy qalaı?

Bask tili-aglútınatıvti til, ıaǵnı maǵynanyń núanstaryn bildirý úshin sózderge jurnaqtar men prefıkster qosady. Sıntaksıs negizinen taqyryp birinshi orynda, sodan keıin negizgi mazmun bolatyn qurylym boıynsha taqyrypqa túsinikteme bolyp tabylady. Sondaı-aq etistik-bastapqy qurylymǵa beıimdilik bar. Bask tilinde eki etistik fleksıa bar: bireýi qazirgi jáne bireýi ótken shaq, sondaı-aq úsh kóńil-kúı (ındıkatıvti, baǵynyńqy, ımperatıvti). Sonymen qatar, tilde sózdegi aqyrly daýysty jáne zat esimniń jynysymen anyqtalatyn birqatar zat esimder klastary bar.

Bask tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Oqýlyqtar nemese onlaın kýrstar sıaqty oqý resýrstaryna ınvestısıa salyńyz. Bask tili-Eýropadaǵy eń kóne tilderdiń biri jáne jetkilikti resýrstarsyz úırený qıyn bolýy múmkin.
2. Radıo baǵdarlamalaryn tyńdańyz, teleshoýlardy kórińiz jáne Bask tilindegi kitaptardy oqyńyz. Bul sizge tildi jaqsy túsinýge kómektesedi jáne ony qalaı qoldanýdyń naqty mysaldarymen tanystyrady.
3. Sabaqqa qatysyńyz. Jergilikti ýnıversıtetter men uıymdar keıde Bask tilinde tildik kýrstar nemese repetıtorlyq sabaqtar usynady. Bul sabaqtar kóbinese ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýge jáne praktıkalyq tájirıbe jınaýǵa tamasha múmkindik beredi.
4. Aýyzeki sóıleýge mashyqtanyńyz. Bask tilinde aıtý qıyn bolýy múmkin. Ana tilinde sóıleıtinderdiń turaqty tájirıbesi men pikirleri sizge tildi yńǵaıly túrde úırenýge kómektesedi.
5. Basqa adamdy tabyńyz. Bask tilinde sóıleıtin jáne aptasyna keminde bir ret sizben sóılesýge daıyn adamdy tabyńyz. Áńgimelesýshiniń bolýy motıvasıany saqtaýdyń jáne tildi kontekste úırenýdiń tamasha tásili bolýy múmkin.