Amhar Chývash Aýdarma

Amhar-Efıopıanyń negizgi tili jáne álemdegi ekinshi eń kóp taralǵan semıt tili. Bul Efıopıa Federatıvti Demokratıalyq Respýblıkasynyń jumys tili jáne Afrıka odaǵy resmı túrde moıyndaǵan tilderdiń biri. Bul geezben tyǵyz baılanysty afroazıalyq til, ol jalpy lıtýrgıalyq jáne ádebı dástúrmen bólisedi jáne basqa semıttik tilder sıaqty, ol óziniń túbir sózderin qalyptastyrý úshin úsh daýysty daýyssyz júıeni qoldanady.

Amhar tili bizdiń zamanymyzdyń 12 ǵasyrynan bastalady jáne ejelgi dáýirdiń fınıkıalyq alfavıtimen tyǵyz baılanysty ejelgi geez jazbasynan alynǵan Fıda dep atalatyn jazýdy qoldana otyryp jazylǵan. Amhar tiliniń leksıkasy túpnusqa afroazıalyq tilderge negizdelgen jáne semıt, kýshıt, omotıkalyq jáne grek áserlerimen baıytylǵan.

Amhar tiline aýdarýǵa keletin bolsaq, ony qıyndatatyn birneshe negizgi máseleler bar. Mysaly, eki tildiń aıyrmashylyǵyna baılanysty órnekterdi aǵylshyn tilinen amhar tiline dál aýdarý qıyn. Sonymen qatar, amhar tilinde Etistiktiń shaqtary bolmaǵandyqtan, aýdarmashylarǵa aýdarma kezinde aǵylshyn tiliniń ýaqytsha núanstaryn saqtaý qıynǵa soǵýy múmkin. Aqyrynda, amhar tilindegi sózderdiń aıtylýy olardyń aǵylshyn tilindegi balamalarynan múldem ózgeshe bolýy múmkin, bul tilde qoldanylatyn dybystardy bilýdi talap etedi.

Amhar tiline eń jaqsy aýdarmalardy alatynyńyzǵa senimdi bolý úshin tildi jáne onyń mádenıetin tereń biletin tájirıbeli aýdarmashylarmen jumys isteý mańyzdy. Tildiń núanstaryn túsinetin jáne dál aýdarmany qamtamasyz ete alatyn aýdarmashylardy izdeńiz. Sonymen qatar, olar aýdarmaǵa ıkemdi kózqarasqa ıe bolýy kerek, óıtkeni keıbir mátinderdi oqyrmannyń naqty qajettilikterin qanaǵattandyrý úshin beıimdeý qajet bolýy múmkin.

Amhar tiline aýdarýdyń naqty jáne senimdi qyzmetteri Efıopıa men búkil aımaqtaǵy bıznesińizdi kelesi deńgeıge kóterýge kómektesedi. Olar sizdiń habarlamańyzdy keńinen túsinikti jáne baǵalanatyn tilde tıimdi jetkizýge múmkindik beredi, bul aımaqtaǵy maqsatty aýdıtorıamen baılanys ornatýdy jeńildetedi.

Amhar tilinde qaı elder sóıleıdi?

Amhar tili negizinen Efıopıada, sonymen qatar Erıtreıa, Djıbýtı, Sýdan, Saýd Arabıasy, Katar, BAÁ, Bahreın, Iemen jáne Izraılde sóıleıdi.

Amhar tiliniń tarıhy qandaı?

Amhar tiliniń baı jáne ejelgi tarıhy bar. Ol alǵash ret Efıopıada shamamen b.z. 9 ǵasyrda paıda boldy dep esepteledi. ol Efıopıa pravoslavıe shirkeýiniń lıtýrgıalyq tili retinde paıdalanylǵan ejelgi semıt tilinen shyqqan dep esepteledi. Jazbasha amhar tiline alǵashqy siltemeler 16 ǵasyrdan bastalady jáne ony ımperator Menelık II soty Efıopıanyń resmı tili retinde qabyldady. 19 ǵasyrda amhar tili Kóptegen bastaýysh mektepterde oqytý quraly retinde qabyldandy jáne Efıopıa modernızasıalana bastaǵan kezde bul til odan da keń taraldy. Búgingi tańda amhar tili Efıopıada eń kóp taralǵan til, sonymen qatar Afrıka múıizinde eń kóp qoldanylatyn til bolyp tabylady.

Amhar tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Zera Iakob (16 ǵasyrdaǵy efıopıalyq fılosof) 2. Imperator Menelık II (1889-1913 jyldary basqarǵan, standarttalǵan amhar orfografıasy) 3. Gýgsa Velle (19 ǵasyrdyń aqyny jáne jazýshysy) 4. Nega Mezlekıa (qazirgi jazýshy jáne esseıst) 5. Rashıd Alı (20 ǵasyrdaǵy aqyn jáne lıngvıs)

Amhar tiliniń qurylymy qalaı?

Amhar tili-afrazıalyq tilder otbasyna jatatyn semıt tili. Ol 11 daýysty jáne 22 daýyssyz dybystarǵa biriktirilgen 33 áripten turatyn ge ' ez alfavıtin qoldana otyryp jazylǵan. Tilde toǵyz zat esim klasy, eki jynys (erkek jáne áıel) jáne alty etistik shaqtary bar. Amhar tilinde sózderdiń reti VSO, bul sýbekt etistiktiń aldynda turǵanyn bildiredi, ol óz kezeginde obektiniń aldynda bolady. Onyń jazý júıesinde ýaqytty, jynysty jáne kópshe zat esimderdi kórsetý úshin jurnaqtar da qoldanylady.

Amhar tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Jaqsy tárbıeshini tabyńyz: amhar tilin úırenýdiń eń jaqsy joly-tildi jetik biletin jáne durys aıtylýdy, sózdik qordy jáne gramatıkany úırenýge kómektesetin tárbıeshini jaldaý.
2. Onlaın resýrstardy paıdalanyńyz: amhar tilin úırenýge arnalǵan aýdıo jáne beıne sabaqtar men kýrstardy usynatyn kóptegen tamasha onlaın resýrstar bar. Bul resýrstar amhar sóz tirkesterin túsiný jáne aıtylymdy meńgerý úshin óte paıdaly bolýy múmkin.
3. Amhar mádenıetine enińiz: beıtanys tildi úırenýdiń eń jaqsy tásilderiniń biri - sýǵa túsý. Sondyqtan, múmkin bolsa, Efıopıaǵa barýǵa nemese amhar tilinde sóıleıtin basqa adamdarmen qoǵamdyq sharalarǵa qatysýǵa tyrysyńyz. Bul sizge tildi jaqsy túsinýge jáne ony úırenýdi jeńildetýge múmkindik beredi.
4. Aýyzeki sóıleýge mashyqtanyńyz: kez-kelgen tildi, sonyń ishinde amhar tilin úırený kezinde daýystap jattyǵý qajet. Aıtylymdy jaqsartý jáne sóılemder qurýǵa jáne tabıǵı sóıleýge daǵdylaný úshin múmkindiginshe daýystap sóıleńiz.
5. Amhar tilindegi kitaptar men gazetterdi oqyńyz: amhar tilinde jazylǵan kitaptar men gazetterdi oqý - sózdik qoryńyzdy arttyrýdyń, sóılem qurylymymen tanysýdyń jáne til týraly túsinigińizdi tereńdetýdiń tamasha tásili.
6. Amhar mýzykasyn tyńdańyz: aqyrynda, amhar tilin úırenýdiń taǵy bir tamasha tásili - mýzyka tyńdaý. Dástúrli efıopıalyq mýzyka men ánderdi tyńdaý sizdiń aıtylýyńyzdy jaqsartýǵa, estý qabiletińizdi tilge keltirýge, jańa sózder men sóz tirkesterin este saqtaýǵa kómektesedi.

Chývash aýdarmasy, Chývash translıterasıasy dep te atalady, chývash tilinde sóılesý úshin qoldanylatyn aýdarmanyń mamandandyrylǵan túri. Bul til Reseı men Ýkraınanyń keıbir aımaqtarynda turatyn chývash halqynyń týǵan jeri. Bul mıllıonnan astam adam sóıleıtin túrki tilderiniń biri, ony aýdarma úshin mańyzdy tilge aınaldyrady.

Chývash tilinen nemese odan durys aýdarý úshin translıterasıanyń kúrdeli formalaryn túsiný óte mańyzdy. Sebebi Chývash alfavıti latyn alfavıtinen erekshelenedi, ol negizinen eýropalyq tilder úshin qoldanylady. Nátıjesinde, sıaqty kırıll áripteri bar sózder A, B, K, Ý, oqyrmanǵa túsinikti bolý úshin olardyń latyn balamalaryna aınalýy kerek.

Chývash tiline aýdarý prosesi birneshe kezeńnen turady. Birinshiden, aýdarmashy bastapqy jáne maqsatty tilderdi jaqsy bilýi kerek. Olar sóılemniń qurylymyn, bastapqy tildiń maǵynasy men aıtylýyn túsinýi kerek. Sodan keıin olar gramatıkalyq erejeler men maqsatty til sóılemderiniń qurylymyn eskere otyryp, ony maqsatty tilde durys jetkize alýy kerek.

Aýdarma aıaqtalǵannan keıin aýdarmashy túpnusqa mátindi aýdarylǵan nusqamen Muqıat salystyrýy kerek. Bul aýdarmanyń dál bolýyn jáne josparlanǵan habarlamany durys jetkizýin qamtamasyz etedi. Aýdarmashy sonymen qatar kez-kelgen mádenı siltemeler men jargon sózderdiń aýdarmasynyń durystyǵyna kóz jetkizý úshin qosymsha tekserýler júrgizýge jaýapty.

Chývash tilin úırengisi keletinder úshin onlaın jáne ýnıversıtetterde ártúrli kýrstar bar. Degenmen, tildi úırený Chývash tiline aýdarmany tolyq túsinýdi qamtamasyz etpeıtinin túsiný mańyzdy. Translıterasıanyń qyr-syryn kóp jyldyq tájirıbe men berilgendiktiń arqasynda ǵana ıgerýge bolady.

Tutastaı alǵanda, Chývash tiline aýdarý-eger siz Chývash halqymen qarym-qatynas jasaǵyńyz kelse, meńgerýińiz kerek mańyzdy daǵdy. Durys kózqaras pen bilimniń arqasynda bul kóp ýaqytty qajet etedi, biraq paıda ákeledi.

Chývash tilinde qaı elder sóıleıdi?

Chývash tili negizinen Reseıdiń Chývash Respýblıkasynda, sondaı-aq Reseıdegi Marıı El, Tatarstan jáne Ýdmýrtıanyń keıbir aýdandarynda, sondaı-aq Qazaqstan men Ýkraınada sóıleıdi.

Chývash tiliniń tarıhy qandaı?

Chývash tili-Reseı Federasıasynda shamamen 1,5 mıllıon adam sóıleıtin túrki tili. Bul túrki tilderiniń oǵyr tarmaǵynyń tiri qalǵan jalǵyz ókili. Tarıhı turǵydan bul til negizinen Reseıdiń Edil aımaǵynda ornalasqan Chývashıa Respýblıkasy dep atalatyn aýdandarda aıtyldy.
Chývash tiliniń qujattalǵan tarıhyn 13 ǵasyrdan bastaýǵa bolady, eń alǵashqy jazbasha eskertýler 14-15 ǵasyrlardaǵy qoljazbalardan tabylǵan. Bul qoljazbalardyń kópshiligi ýaqyt óte kele tildiń aıtarlyqtaı ózgeriske ushyraǵanyn kórsetedi. 15 ǵasyrda Chývash tiline Altyn Ordanyń kórshiles tatar tili qatty áser etti jáne eski tatar alfavıtimen jazyldy.
18 ǵasyrda Chývash alfavıtin orys ǵalymy Semen Remezov qurdy, ol ony kırıllısaǵa negizdedi. Bul jańa alfavıt 19 ǵasyrdyń basynda alǵashqy basylǵan Chývash kitaptaryn jasaý úshin qoldanyldy. 19 ǵasyrdyń aıaǵynda chývash tili Reseı ımperıasynyń resmı tili retinde tanyldy jáne osy kezeńde basqa da ádebı shyǵarmalar jasaldy.
Chývash tilinde olar qazirgi kezde de sóıleı beredi, sonymen qatar Chývashıa Respýblıkasynyń keıbir mektepterinde sabaq beredi. Sondaı-aq, Reseıde de, shetelde de tildi saqtaý jáne nasıhattaý boıynsha belsendi kúsh-jiger jumsalýda.

Chývash tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Mıhaıl Vasılevıch Iakovlev-tildiń alǵashqy keshendi gramatıkasyn jasaǵan Chývash memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń lıngvısi jáne profesory.
2. Iakov Kostúkov-lıngvıs jáne Chývash memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń profesory, kóptegen eńbekterdi redaksıalaý jáne jarıalaý arqyly tildi modernızasıalaýǵa úles qosty.
3. Nıkolaı Zıberov-Chývash tiline latyn grafıkasyn engizýge qosqan úlken úles.
4. Vasılıı Peskov-1904 jyly Chývash tilinen alǵashqy mektep oqýlyǵyn jasaǵan muǵalim.
5. Oleg Bessonov-tildiń ártúrli dıalektilerin biriktirý úshin jumys istegen zamanaýı standartty Chývash tilin damytýdaǵy yqpaldy tulǵa.

Chývash tiliniń qurylymy qalaı?

Chývash tili túrki tilder otbasyna jatady. Bul sózderdiń túbir sózge birqatar prefıkster men jurnaqtar qosý arqyly jasalatynyn bildiretin aglútınatıvti til. Sózderdiń reti, ádette, sýbekt-obekt-etistik, sóılem ishindegi sózderdiń salystyrmaly túrde erkin reti bar. Zat esimder eki túrge bólinedi jáne sandy, jaǵdaıdy jáne senimdilikti kórsetý úshin synyptyq jurnaqtardy paıdalanady. Etistikter sóılemniń taqyrybyna sáıkes keledi jáne shaq pen aspektige baılanysty jalǵanady.

Chývash tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Alfavıt, aıtylý jáne negizgi gramatıka sıaqty tildiń negizderin úırenýden bastańyz. Internettegi birneshe keremet resýrstar bar, mysaly Chuvash.org nemese Chuvash.eu bul sizge kómektese alady.
2. Aýyzeki sózder men sóz tirkesteriniń negizin tez qurý úshin ana tilinde sóıleıtin aýdıo jazbalar men sóılem mysaldaryn qoldanyńyz. Radıo baǵdarlamalaryn tyńdańyz jáne chývash tilinde fılmder men telebaǵdarlamalardy kórińiz. Erkin bolý jáne oǵan yńǵaıly bolý úshin til úırenýge kirisińiz.
3. Ana tilinde sóıleıtindermen jeke nemese onlaın forýmdarda úırengenderińizdi oryndańyz. Bul Sizge jergilikti núanstardy túsinýge jáne mádenıet týraly túsinik alýǵa kómektesedi.
4. Sózdik pen gramatıkany jaqsartý úshin Chývash tilindegi kitaptar men gazetterdi oqyńyz. Neǵurlym kóp oqysańyz, túsinigińiz ben gramatıkańyz soǵurlym jaqsy bolady.
5. Sońynda, oqýyńyzdy chývash tilinde mátin jazý, Chývash onlaın forýmdaryna qatysý jáne emtıhanǵa daıyndyq sıaqty árekettermen tolyqtyryńyz. Bul sizge tildi myqtap meńgerýge kómektesedi.