Iakýtskıı Sloven Aýdarma

Iakýt tili-Reseıdiń soltústik-shyǵysynda jarty mıllıonnan astam adam sóıleıtin túrki tili. Til jaqynda ǵana resmı tanylǵandyqtan, ıakýt tilinen aýdarma qyzmetterine áli de aıtarlyqtaı suranys bar. Bul maqalada biz ıakýt tiline jáne odan aýdarýdyń mańyzdylyǵyn qarastyramyz jáne osy proseske qatysty máselelerdi talqylaımyz.

Iakýt tilinde Reseıde ǵana emes, Mońǵolıa, Qytaı jáne Qazaqstan sıaqty elderde de sóıleıdi. Bul ıakýt tiline, sondaı-aq el ishinde aýdarma qyzmetterine halyqaralyq qajettilik bar degendi bildiredi. Iakýt tiline jáne odan aýdarmalardyń negizgi maqsaty-jergilikti qaýymdastyqtar men basqa da múddeli taraptar arasyndaǵy baılanysty jeńildetý úshin tildik olqylyqtardyń ornyn toltyrý. Aýdarmalar sonymen qatar zańdy qujattar, dıplomatıalyq kelisimder, bilim berý materıaldary, buqaralyq aqparat quraldary men mádenıetke qatysty materıaldar jáne basqa qujattar úshin qajet.

Iakýt tiline jáne odan aýdarýǵa keletin bolsaq, keıbir mańyzdy máselelerdi este ustaǵan jón. Birinshiden, aıtylý máselesi bar. Iakýt tilinde sóıleıtin aımaqtyq dıalektke baılanysty sózderdiń aıtylýynda aıyrmashylyqtar bar. Osylaısha, aýdarmashylar dáldikti qamtamasyz etý úshin osy aımaqtyq varıasıalarmen tanys bolýy mańyzdy. Taǵy bir másele, kóptegen sózder qoldanylatyn kontekstke baılanysty birneshe maǵynaǵa ıe. Bul aýdarmashylarǵa sózdiń nemese sóz tirkesiniń durys maǵynasyn anyqtaýdy qıyndatady, bul dáldikti odan da mańyzdy etedi.

Iakýt tiline jáne odan aýdarýǵa baılanysty qıyndyqtarǵa qaramastan, bul prosestiń mańyzdylyǵyn moıyndaý mańyzdy. Iakýt tili tanýdy jalǵastyra otyryp, ıakýt tiline jáne odan aýdarmalardyń Joǵary sapasy men dáldigin qamtamasyz etý mańyzdy bola bastady. Sapaly aýdarmalar tabysty mádenıetaralyq dıalog pen baılanystardy saqtaý úshin óte mańyzdy, ásirese mádenıeti jıi margınaldanatyn baıyrǵy qaýymdastyqtar arasynda.

Iakýt tilinde qaı elder sóıleıdi?

Iakýt tili Reseıde, Qytaıda jáne Mońǵolıada sóıleıdi.

Iakýt tiliniń tarıhy qandaı?

Iakýt tili-soltústik-batys túrki tilderiniń Kaspıı kishi tobyna jatatyn túrki tili. Reseı Saha Respýblıkasynda shamamen 500 000 adam sóıleıdi, negizinen Lena ózeni men onyń salalarynyń baseıninde. Iakýt tilinde 14 ǵasyrdyń ortasyndaǵy alǵashqy jazbasha ádebıetten bastaý alatyn baı ádebı tarıh bar. Iakýt ádebıetine Taıaý Shyǵys pen Ortalyq Azıadan kelgen sopylyq aqyndardyń, sondaı-aq ımperatorlyq Reseıden kelgen orys jazýshylary men avtorlarynyń shyǵarmalary qatty áser etti. Iakýt tilindegi alǵashqy jazbasha shyǵarmalar dinı mátinder, sonyń ishinde Quran úzindileriniń aýdarmalary jáne Iýsýf pen Zýlaıh týraly ańyzdar boldy.
Iakýt tilinde jazylǵan alǵashqy túpnusqa shyǵarmalar 19 ǵasyrdyń aıaǵynda paıda boldy: ıakýt halqynyń kúndelikti ómirin baıandaıtyn óleńder, áńgimeler men romandar. Iakýt jazýshylary óz shyǵarmalarynda otarshyldyqqa qarsy kúres, dástúrli Sibir mádenıetiniń mańyzdylyǵy jáne aımaqtaǵy ezilgen halyqtardyń jaǵdaıy sıaqty keńirek taqyryptardy zertteı bastady. 1920-1930 jyldary ıakýt tili Iýrıı Chegerev, Anatolıı Molotov, Gennadıı Tıtov jáne Ivan Tazetdınov sıaqty jazýshylar bastaǵan ádebı renesansty bastan ótkerdi. Osy kezeńde ıakýt tilinde shyqqan kitaptardyń sany kúrt ósti, sonymen qatar memlekettik jáne ákimshilik qujattarda tildiń qoldanylýy artty.
Búginde ıakýt tili óziniń spıkerleri arasynda qaıta jandanýda jáne birneshe jańa gazet-jýrnaldar shyǵarady. Reseıden tys jerlerde ıakýt tilin úırenýge qyzyǵýshylyq artyp keledi, óıtkeni birneshe ýnıversıtetter osy til boıynsha kýrstar usynady.

Iakýt tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Iýrıı Nıkolaevıch Vınokýrov-lıngvıs, tarıhshy jáne fılolog; 2. Stepan Georgıevıch Ostrovskıı-ıakýt aqyny, dramatýrg, prozashy jáne aýdarmashy; 3. Oleg Mıhaılovıch Beláev-ıakýt ádebıettanýshysy jáne pýblısısi; 4. Lılıa Vladımırovna Bagaýtdınova-ıakýt fólklorshysy; 5. Akýlına Ibna Pavlova-leksıkograf jáne dıalektologıany zertteýshi.

Iakýt tiliniń qurylymy qalaı?

Iakýt tili túrki tilder otbasyna jatady jáne soltústik-shyǵys tobynyń bóligi bolyp tabylady. Bul aglútınatıvti til, ıaǵnı ol jańa maǵynalar men formalardy qurý úshin sózderge qosýǵa bolatyn jurnaqtardy qoldanady. Iakýt tili joǵary ıkemdilikpen erekshelenedi, ıaǵnı sózder sóılemde qalaı qoldanylatynyna baılanysty pishinin ózgertedi. Zat esimder, esimdikter, syn esimder men etistikter kontekstke baılanysty olardyń formasyn belgileý úshin aıaqtaýdy qajet etedi.

Iakýt tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Iakýt tili oqýlyǵynyń nemese nusqaýshyǵa arnalǵan nusqaýlyqtyń kóshirmesin alyńyz. Osy materıaldarda berilgen sabaqtardy pysyqtaý - tildi jetik meńgerýdiń eń jaqsy tásili.
2. Sóıleý men tyńdaýǵa mashyqtanyńyz. Kez kelgen tildi úırenýdiń eń jaqsy joly - ony múmkindiginshe jattyqtyrý, sondyqtan jattyǵý úshin basqa adamdy tabýǵa tyrysyńyz.
3. Iakýt tilinde jazylǵan materıaldy oqyńyz. Bul tildiń qurylymy men gramatıkasyn túsinýge kómektesedi.
4. Iakýttardyń mádenıeti men tarıhymen tanysyńyz. Eger siz adamdar men olardyń ómir salty týraly kóbirek bilseńiz, bul sizge tildi jaqsy túsinýge kómektesedi.
5. Iakýt BAQ-taryn qarańyz jáne tyńdańyz. Bul tilde qol jetimdi radıobaǵdarlamalar men teleshoýlardy qosa alǵanda, kóptegen onlaın resýrstar bar.
6. Iakýtıaǵa Baryńyz. Aımaqta ýaqyt ótkizgennen keıin siz tilge enip, ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýge múmkindik alasyz.

Sloven-Eýropada shamamen 2 mıllıon adam sóıleıtin Ońtústik slaván tili. Slovenıanyń resmı tili retinde bul aımaqtaǵy mańyzdy til. Sloven tilinde sóıleıtin halyqpen sóıleskisi keletinder úshin kásibı aýdarmalardy alý habarlamalar men qujattardyń dáldigi men tıimdiligin qamtamasyz etýge kómektesedi.

Kásibı aýdarma qyzmetterin tańdaý kezinde aýdarmashynyń bilimi, tájirıbesi jáne biliktiligi sıaqty birneshe faktorlardy eskerý qajet. Bul ásirese aǵylshyn tilinen sloven tiline aýdarǵanda óte mańyzdy, óıtkeni tilde ártúrli dıalektiler men formaldylyqtyń ártúrli deńgeıleri bar. Sonymen qatar, kez-kelgen aýdarylǵan materıaldar dáldikke tekserilýi kerek, óıtkeni qatelikter nemese túsinispeýshilikter qarym-qatynasta túsinispeýshilikterge ákelýi múmkin.

Sloven tilindegi aýdarma qyzmetteri bıznes úshin de, jeke tulǵalar úshin de kóptegen qyzmetterdi usynady.veb-saıtty, qujatty, kitapty nemese mátinniń birneshe jolyn aýdarǵyńyz kelse de, siz ózińizge sáıkes qyzmetti taba alasyz. Qyzmetterge klıenttiń qajettilikterine baılanysty aýdarma, redaksıalaý, túzetý jáne pishimdeý kirýi múmkin.

Kompanıalar úshin sloven tiline aýdarýdyń kásibı qyzmetteri paıdaly bolýy múmkin, óıtkeni olar óz ıdeıalaryn áleýetti klıentterge dál jetkizýge kómektesedi. Sonymen qatar, olar iskerlik kelisimsharttardyń, zańdy qujattardyń jáne sloven tiline aýdarmalary bar kez kelgen basqa materıaldardyń qatesiz bolýyn qamtamasyz etýge kómektesedi. Bul ásirese mańyzdy, óıtkeni qatelikter kompanıalarǵa ýaqyt pen aqshany qajet etýi múmkin.

Sonymen qatar, neke, týý nemese qaıtys bolý týraly kýálikter sıaqty jeke qujattardy aýdarǵysy keletin adamdar kásibı aýdarym qyzmetterin de paıdalana alady. Bul barlyq qujattardyń durys aýdarylýyn qamtamasyz etedi, sondyqtan olardy búkil Chehıada jáne rastalǵan aýdarymdar qajet basqa elderde qabyldaýǵa bolady.

Jalpy, sloven tiline aýdarýdyń kásibı qyzmetteri tildik kedergilerdi jeńýge jáne iskerlik jáne jeke maqsattar úshin qarym-qatynasty damytýǵa kómektesedi. Eger durys qyzmet kórsetilse, klıentter olardyń qujattary dál aýdarylatynyna senimdi bola alady, bul ózara túsinistik pen tıimdi qarym-qatynasqa yqpal etedi.

Sloven tilinde qaı elder sóıleıdi?

Sloven tili-Slovenıadaǵy resmı til jáne Eýropalyq odaqtyń 23 RESMI tiliniń biri. Ol Avstrıa, Italıa, Vengrıa jáne Horvatıanyń keıbir bólikterinde de aıtylady.

Sloven tiliniń tarıhy qandaı?

Ońtústik slaván tilder otbasyna kiretin sloven tiliniń tamyry 6 ǵasyrdan bastaý alatyn slaván tilinen bastaý alady. Ertedegi sloven tili eski slaván tilimen tyǵyz baılanysty boldy jáne qazirgi Slovenıanyń bólikterinde ǵasyrlar boıy nemis ústemdiginiń arqasynda nemis dıalektileri qatty áser etti. 19 ǵasyrǵa qaraı sloven tilinde sóıleıtinder ádebı sloven tilin damytyp, ony basqa slaván tilderinen ózgeshe dep sanaı bastady. 20 ǵasyrda bul til standarttaý prosesterinen ótip, resmı túrde sloven dep ataldy. Slovenıa 1991 jyly Iýgoslavıadan táýelsizdik alǵannan keıin sloven tili eldiń resmı tili bolyp jarıalandy. Búgingi tańda shamamen 2,5 mıllıon adam sloven tilinde Ana tili retinde sóıleıdi.

Sloven tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Iýrıı Dalmatın (1547-1589): Iýrıı Dalmatın protestanttyq teolog, Kıeli kitaptyń aýdarmashysy jáne Kıeli kitaptyń sloven tiline alǵashqy tolyq aýdarmasynyń baspageri boldy.
2. Frans Presheren (1800-1849): Frans Presheren barlyq ýaqyttaǵy eń uly sloven aqyny bolyp sanalatyn sloven aqyny boldy. Ol sloven tilin ázirledi jáne standarttady jáne sloven ádebıetinde zamanaýı ádisterdi birinshi bolyp qoldandy.
3. Fran Levstık (1831-1887): Fran Levstık sloven ádebıetindegi eń mańyzdy eki shyǵarmany jazǵan sloven jazýshysy jáne aǵartýshysy boldy: Martına Kachýra jáne onyń karnıola aımaǵyndaǵy áńgimeleri. Bul jumystar sloven tilin standarttaýǵa jáne modernızasıalaýǵa kómektesti.
4. Iosıp Iýrchıch (1844-1914): Iosıp Iýrchıch sloven tiliniń damýyna úles qosqan Slovendik dramatýrg, zańger jáne saıasatker boldy. Ol standartty sloven tilinde birneshe alǵashqy pesalar jazdy jáne búgingi kúnge deıin qoldanylyp kele jatqan kóptegen jańa sózderdi oılap tapty.
5. Ivan Kankar (1876-1918): Ivan Kankar Slovendik modernıs jazýshy, dramatýrg jáne aqyn bolǵan. Ol sloven tilin jańa sózderdi engizý jáne keń aýdıtorıaǵa qol jetimdi stılde jazý arqyly damytty.

Sloven tiliniń qurylymy qalaı?

Sloven tili-ońtústik slaván tili jáne basqa slaván tilderiniń jalpy qurylymdyq sıpattamalaryn ustanady. Bul fleksıalyq til, ıaǵnı sózder sóılemde qalaı qoldanylatynyna baılanysty pishinin ózgertedi jáne onyń eki gramatıkalyq jynysy bar (Erkek jáne áıel). Sózder jalǵaýlar men prefıksterdi qosý arqyly jasalady, sondyqtan bir túbirdi birneshe sóz jasaý úshin paıdalanýǵa bolady. Sloven tilinde de kúrdeli etistik konúgasıa júıesi bar jáne ony óte baı jáne dybystyq tilge aınaldyratyn kishireıtetin jáne tolyqtyratyn zattarǵa toly.

Sloven tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Tárbıeshini tabýǵa nemese sabaqqa jazylýǵa tyrysyńyz: til úırenýdiń eń jaqsy tásili - sabaqqa qatysý nemese tárbıeshini jaldaý. Sabaqqa qatysý sizge gramatıka men aıtylymǵa kómektesedi, al tárbıeshi sizdiń oqý prosesine jeke kózqaras qalyptastyra alady.
2. Sloven fılmderi men teleshoýlaryn qarańyz: sloven tilinde fılmder men teleshoýlardy kórý tildi jaqsyraq túsinýge kómektesedi. Múmkin bolsa, tildi jaqsyraq túsiný úshin oqýshyǵa baǵyttalǵan habarlardy tabýǵa tyrysyńyz.
3. Sloven mýzykasyn tyńdańyz: sloven mýzykasyn tyńdaý kúndelikti áńgimelerde qoldanylatyn keıbir sózderdi túsinýge kómektesedi. Bir ánderdi qaıta-qaıta tyńdaý sizge ne týraly jáne onyń qalaı aıtylatynyn túsinýge kómektesedi.
4. Ana tilimen sóılesińiz: eger sizdiń aınalańyzda sloven tilinde sóıleıtinder bolsa, olardan kómek suraýdan qoryqpańyz. Olar aıtylym men sózdik qoryna kómektesip qana qoımaı, áńgimelerińizdi jargonmen jáne aýyzeki sóılemdermen tolyqtyra alady.
5. Onlaın resýrstardy paıdalanyńyz: sloven tilin jaqsartýǵa kómektesetin veb-saıttar, qoldanbalar, beıneler, sondaı-aq onlaın forýmdar men blogtar sıaqty kóptegen onlaın materıaldar bar. Internetti bilim men tájirıbeniń sarqylmas kózi retinde paıdalanýdy umytpańyz.