Томтор Мари Малагасийскай Тылбаастаа

Горно-марийский язык является уникальным диалектом финно-угорской языковой семьи и в основном используется меньшинством горно-марийского народа, населяющим регионы России, Эстонии и Финляндии. Ити төһө да аҕыйах ахсааннаах буоллар, хайа-Мари омук культурнай уратытыгар наһаа улахан суолталаах. Онон бу тылы харыстааһыҥҥа Горнайтан көһөрүү өҥөтүн курдук инициатива көмөтүнэн өссө болҕомто ууруллар.

Кэнники сылларга марийскайы кытта тылбаас өҥөтө билигин даҕаны биллэ илик. Бу сороҕор хайа тылын маркер быһыытынан уратытын, ону тэҥэ онлайн тылбаас өҥөтө киэҥник тарҕаммытын кытта сибээстээх. Онлайн- тылбаас өҥөтүн туһаннахха, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон аан дойду үрдүнэн араас тылынан саҥарааччылары кытта бодоруһуохтарын сөп. Ону таһынан онлайн- тылбаас өҥөтө эмиэ Горнай Марияҕа суруллубут дьоһун докумуоннары уонна литератураны көһөрүүнү атын тылларга туһаныахха сөп.

Горнайтан тылбаасчыт өҥөтүнэн араас ньыманан туһаныахха сөп. Холобур, кинилэри бу тылы билбэт дьоҥҥо анаан хайа- Мари тылын актердара кыттыылаах киинэлэргэ эбэтэр тэлэбиидэнньэни оҥорорго туһаныахха сөп. Кинилэр эмиэ төрөөбүт тыл, юридическай докумуоннар уонна оннооҕор оскуола учебниктара, Горнай мари тылынан тылбаас курдук дьоһун суолталаах докумуоннары тылбаастааһыҥҥа туһаныахтарын сөп. Маны таһынан хайа- марийскайы кытта тылбаас өҥөтүн туһаныы эмиэ ити тылынан саҥарар, эбэтэр тылдьыты уонна учебниктары оҥорорго туһаныллыан сөп.

Горнайтан тылбаас өҥөтө бу дьоһун тылы харыстааһыҥҥа тугунан да сыаналаммат өҥөнү оҥороллор. Литератураны, киинэлэри уонна да атын суолталаах докумуоннары Горнай марийскайдыы тылбаастаан, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон атын омуктары кытта бодоруһуохтарын сөп. Горнайтан көһүү өҥөтүн бэрийэн, дьон- сэргэ бу умсугутуулаах тылы кытта билсэр, ол эрээри кини тыыннаах хаалыытын инникитин хааччыйарыгар көмөлөһөр.

Хайа дойдуларга Горнайга ханнык дойдуларга этэллэрий?

Горнайга Арассыыйа уонна Беларусь тылларыгар этэллэр.

Хайа-Мария тылын историята хайдаҕый?

Хайа- Мари тыла-Арассыыйа хайа омуга диир Урал тыла. Бу тыл аан бастаан 17- с үйэ ортотугар докумуон оҥоһуллубута, нуучча чинчийээччилэр уонна учуонайдар бу региоҥҥа Марий омугун айанныыр туһунан отчуоту оҥорон барбыттара. 19 үйэ саҕаланыытыгар лингвистэр норуокка туһаныыны киэҥник тарҕатыыга уонна тарҕатыыга салгыы докумуонунан барбыттара. Сэбиэскэй былаас саҕана кини оскуолаларга үөрэммит уонна элбэх официальнай докумуоннарга туттуллубут буолан, бу тыл ахсаана лаппа улаатта. Сэбиэскэй Сойуус эстибитин кэннэ бу тылы сөргүтүү тохтоото, үгүс эдэр дьон үөрэтэллэр уонна туһаналлар.

Хайа тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Павел Чудинов-горно- марийский ученай, 1973 сыллаахха таһаарбыт хайа- марийского энциклопедиятын бастакы сүһүөх автора.
2. Павел Пентков-икки тылдьыт автора, олортон биирдэстэрэ 2003 сыллаахха, иккиһэ - 2017 с. бэчээттэммитэ.
3. Татьяна Рудина - Горнай тылын үөрэтэр бастакы курстарын тэрийээччитэ.
4. Юрий Макаров-Горнай лингвиһэ,1983 с. хайа- Мари тылын бастакы учебнига.
5. Анна Кузнецова-горно- марийского языка, тылдьыт уонна үөрэх матырыйаалларын грамматикатыгар хас да учебниктар автордара.

Хайа- марийскэй тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Мари тыла Урал тылларыгар, чуолаан волж- финскэй салаатыгар сыһыаннаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата суффикс эбэн этиигэ олоҕуран тылы үөскэтэр, грамматическай сыһыаны көрдөрөр. Холобур, контекска уонна эбиллибит суффикстан тутулуктанан биир эмиэ "кинигэ"," кинигэлэр "эбэтэр" кинигэ ааҕыы "диэн суолталаах буолуон сөп. Кини ону сэргэ аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиилэрин туһанар, бу ойууну өйүүр тылга туһааннаах аһаҕас дорҕооннору уларытыыны ирдиир. Горнайга гендернэй уратыта суох, онтон атын финно- угорскай тыллартан киирии тыллар ахсааннара хааччахтаммытыттан, атын тыллартан киирии тыллары ылыы аҕыйаҕыттан ааҕыллар.

Хайа- Мари тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - ол кини төбөтүн кытта тиэйиллиэхтээх. Тыл грамматикатын, айымньытын уонна тылдьыт саппааһын туһунан өйдөбүлү ылаары, Горнай тылын илдьэ сылдьыҥ.
2. Алфавиты үөрэтиҥ: эһиги саҥа тылы уонна этиилэри үөрэтиэххит иннинэ Горнай Мари тылын алфавитын кытта билсэр улахан суолталаах.
3. Боростуой тыллартан уонна этиилэртэн саҕалаан: биир нэдиэлэ күнэ, нэдиэлэ күнэ, ону тэҥэ "дорообо", "көрсүөххэ диэри", "баһаалыста" уонна "махтал"курдук боростуой этиилэри өйүөххэ.
4. Клилл Мари: эһиги региоҥҥутугар кыаххыт баар буоллаҕына, онлайн- онлайн тыллары чинчийэр дьарыкка суруттарыаххытын сеп. Билиэххит дуо, ханнык эмэ олохтоох университеттар үөрэххэ туттарсаллар.
5. Эргиччи туттуҥ: саҥа тылы үөрэтиигэ сүрүн хайысха буолар. Күн аайы олоххо киирэргэ дьулуһуҥ уонна бу тылы күннээҕи олоххутугар киллэрэр ньымалары Булуҥ. Сахалыы Истиҥ- иһирэх тыллары, этиилэри умнумаҥ.

Малагасийскай- полинезийскай тыл, быһа холоон 17 мөлүйүөнүнэн киһи кэпсэнэр уонна сүнньүнэн Африка дойдуларыгар Мадагаскар дииллэр. Ол түмүгэр кэнники сылларга Саха тылын кытта тылбаас хаачыстыбалаах өҥөлөргө наадыйыы улаатта.

Английскай тылтан атын матырыйааллары тылбаастааһын, эбэтэр төттөрүтүн тыл нюстан ыарахан буолуон сөп. Бу сорук үрдүк билиини эрэйэр эрээри, аҕыйах сүбэһит баар эрээри, эһиги кыһалҕаҕытыгар тылбаас бастыҥ өҥөлөрүн буларга көмөлөһүөххүт.

Малагасийскайтан тылбаасчыт булуутугар болҕомто ууруллуохтаах-кини уопута. Идеалга икки тылынан көҥүл бас билэр эрэ киһи буолбакка, юридическай, медицинскэй, үп- харчы эбэтэр техника курдук араас салааларга тылбаас уопута баар. Опыттаах тылбаасчыт Саха тылын динамикатын уонна чараас тылын- өһүн чопчу тиэрдиэн сөп.

Өссө биир дьоһун суолталаах, аҕыйах ахсааннаах омуктар тылбаастарын өҥөлөрүн таллахха, сыаната буолар. Сороҕор малагасийскай тылтан чэпчэки тылбаасчыт булар уустук буолар эрээри, баан алдьаппакка, үлэни толорорго көмөлөһөр соруктаах быһаарыылар бааллар. Холобур, тылбаас өҥөтүн үгүс туруорсааччылар улахан сакаастарга сыананы эбэтэр чэпчэтиилээх өҥөлөрү пакеттарын оҥороллор. Ону таһынан, автоматическай тылбаас сулууспатын туһатыгар эмиэ бэртээхэй ньыма, кэмчилээһин, үп- харчы кэмчилиир кыахтаах.

Дьэ, тылбаас сулууспатын талыыга кинилэр үлэлэрин чопчу сыаналыахха наада. Тылбаасчыт төһө уопуттааҕыттан тутулуга суох, тылбаасчыт төрүт тылын ис хоһоонун чуолкайдык көрдөрөр буоллаҕына, аныыр туһалаах буолуо суоҕа. Тылбаас хаачыстыбатын мэктиэлиир инниттэн ситиһиилээх бырайыактар уонна үчүгэй сыанабыллар тустарынан туруорааччыны көрдүүргэ сүбэлиир.

Уопсайынан, малагасийскайы кытта тылбаастааһыҥҥа сөптөөх өҥөнү көрдөөһүн судургута суох соругунан буолуон сөп, ол гынан баран сүбэ- ама туһаныы бу процеһы судургутутарга көмөлөһүөн сөп. Сөптөөх тылбаасчыт көмөтүнэн эһиги докумуоннаргытын устан, чуолкайдык тылбаастаан таһаарыаххытын сөп.

Ханнык дойдуларга малагасийскай тылынан саҥаралларый?

Малагасийскай тылынан Мадаҕаайы, Комор арыыларыгар уонна Майтаҕа саҥараллар.

Саха тылын историята хайдаҕый?

Малагасия тыла-Мадагаакка уонна Комор арыыларыгар киирэр австронез тыла уонна Илиҥҥи нууччалыы- Полинезия тылларыгар сыһыаннаах. Европа, француз уонна английскай тылларыттан Европа поселениелара кэлбиттэриттэн биһиги эрабыт 1000- чэкэ тылын сабыдыаллыырынан ааҕыллар. Урут биллэр сурук- Бичик эркиннэригэр 6 үйэ таас суруктаах таастарга булуллубута уонна 12 үйэ анараа өттүгэр бэриллибит "Мэрина Протокапо" курдук ахтыллар. 18- с үйэ устата малагасийскай тылынан суруйуу үксээтэ. Тыл 19- с үйэҕэ Райнилайноня уонна Андриамандисо салалтатынан кодификацияламмыта. Иккис аан дойду сэриитин кэмигэр малагас тыла режими бобуллубута, ол гынан баран, кэлин 1959 сыллаахха маврикий, Сейшель арыылара уонна Мадагаскар Францияттан тутулуга суох буолуу тахсыбыттара.

Саха тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Жан Эремберт Рандрианианана "малагаас литературатын аҕата" диэн биллэр уонна кини малагаас тылын модернизациялыырга элбэхтик суруллар. Кини бу тылынан хас да бастакы кинигэлэри суруйбута уонна үөрэх уонна атын официальнай декстарга туһаныы иһин киирсэрэ.
2. Виленес Рахариланто суруйааччы уонна поэтесса этэ, ол аата билиҥҥи Саха литературатын биир саамай тутаах фигуратынан ааҕыллар. Кини Саха тылын үөрэхтээһиҥҥэ туһаныы бастакы өрүтүнэн буолбута уонна бу тылы популяризациялыырга хас да кинигэни суруйбута.
3. Ринина Андриамандимовна малагасийскай тылынан бастакы грамматическай кинигэни суруйбут лингвист, сырдатааччы уонна преподаватель этэ.
4. Виктор Разафимахатр Саха тылын грамматикатыгар уонна туһаныыга элбэх кинигэни суруйбута биллэр лингвист уонна профессор этэ.
5. Марус Этнен университекка малагас тылын профессора Антанану диэн тыл уонна кини историятын туһунан хас да кинигэни суруйбута.

Малагасийскай тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Малагасия-австронезийскай тыл дьиэ кэргэнин сахалыы-полинезийскай салаата. Онно Мадагаскар арыыга уонна чугастааҕы арыыга 25 мөлүйүөн киһи кэпсэнэр.
Малагас тыла флективнай морфологиялаах, ол аата тыл грамматическай функцияларыттан көрөн бэйэтин форматын уларытыахха сөп. Тыл сэттэ сүрүн аһаҕас уонна уон төрдүс дорҕоонноох, ону тэҥэ сыһыарыылар уонна редакциациялар киириилэриттэн турар. Кини синтаксиһа хас да субъект тылга туттуллар–тылга туттуллар объект (ЛВА).

Саха тылын саамай сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Малагасия культуратыгар тиэйиҥ: ханнык баҕарар тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - бу кини культуратын кытта билсиһэр. Мадаҕаскар сылдьыаххытын эбэтэр аҕыйах нэһилиэнньэлээх регионнарга кинилэр культураларын, тылларын- өстөрүн туһунан өйдөбүлү ылыаххытын сөп.
2. Малагасийскай тылынан үөрэтэргэ көмөлөһөр элбэх ресурсалар бааллар. Учебниктар, курстар уонна аудиовизуальнай матырыйааллар курдук матырыйаалларга инвестицияланыҥ.
3. Репетитор эбэтэр партнер тылы атастаһыыга партнеру Булуҥ: тыл баайын туһанааччы сыаналаах ресурс буолуон сөп, кини эһиэхэ тыл үөрүйэхтэрин тупсарарга көмөлөһүөҕэ. Опыттаах репетитор эбэтэр тыл атастаһыыга партнеру Булуҥ, эһиги саҥаҕытын тупсарыыга көмөлөһүө, саҥа тылдьыты кытта билсиһиэ.
4. Үгүстүк кэпсээҥ, туттуҥ: ханнык баҕарар тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма-ол кини төбөтүн кытта бүөбэйдэһэн, кэпсэтиигэ туттуллуон сөп курдук. Тыл кулууптарыгар эбэтэр занятиеҕа суруйарга кыһаныҥ.
5. Проявите творческий подход: используйте свой творческий потенциал, чтобы придумать веселые и увлекательные занятия, которые помогут вам выучить малагасийский. Холобур, эһиги саҥа тыллары үөрэтэргэ, кырачаан сахалыы киинэлэри, тэлэбиидэнньэлэри көрөргө көмөлөһөр карточкалары оҥоруоххутун сөп этэ дуу, биитэр малагасийскай рэп- ырыаларгытын айарга көмөлөһүөххүт.