| Bangladeşli | * Bangladeşhalkından olan kimse. |
| bani | * Kurucu. * Yapan, kuran. |
| bank | * Etibank, Sümerbank gibi belirtme gruplarında banka sözünün yerine kullanılır. |
| bank | * Çoğunlukla bahçelerde, parklarda oturulacak sıra. |
| banka | * Faizle para alıp veren, kredi,iskonto, kambiyo işlemleri yapan, kasalarında para, değerli belge, eşya saklayan ve daha başka ekonomik etkinliklerde bulunan kuruluş. * Bankacılık işleminin yapıldığıyer. |
| banka cüzdanı | * Banka hesabı olanların sahip olduklarıküçük defter, banka cüzdanı. |
| banka defteri | * Bkz. banka cüzdanı. |
| banka gibi | * çok zengin (kimse). |
| banka kartı | * Banka işlemleri için otomatik makinede kullanılan özel şifreli kart. |
| bankacı | * Bankacılık işlemleri ile uğraşan veya bankada görevli kimse. |
| bankacılık | * Banka işlemleri yapma işi. * Bankacının mesleği. |
| bankadan çekmek (veya almak) | * bankadaki hesabından para almak. |
| bankamatik | * Bankaların para işlemlerini günün her saatinde otomatik olarak yapan makine. |
| bankaya yatırmak | * bankadaki hesabına para koymak, biriktirmek. |
| banker | * Banka sahibi. * Bankacı. * Para, altın gibi taşınır değerlerin ticaretiyle uğraşan kimse. * Çok zengin (kimse). |
| bankerlik | * Banker olma durumu. * Bankerin yaptığı iş. |
| bankerzede | * Banker ile olan işilişkilerinde zarara uğrayan kimse. |
| banket | * Şehirler arasıyolların iki tarafında yayaların yürümesine ve taşıtların trafiği aksatmadan durabilmesine yarayan çakıl veya toprak yol. |
| bankiz | * Buzla. |
| banknot | * Devlet bankasıtarafından piyasaya çıkarılan kâğıt para. |
| banko | * İşyerlerinde üzerine eşya koymaya elverişli, iştakibi için gelenle görevli arasına konulmuştezgâh. * Talih oyunlarında, oyunu yönetenin ortaya koyduğu para. * Talih oyunlarında oyunu yöneten kimse. * Talih oyunlarında ortada toplanan paranın hepsine oynandığınıanlatır. * Su altıtepeliği. |
| banko at | * Yarışlarda dereceye gireceği kesin olarak tahmin edilen at. |
| banko geçme | * Banko geçmek durumu. |
| banko geçmek | * Yarışlarda veya toto, loto gibi oyunlarda, bir atın veya sayının kesin olarak tutturulacağınıtahmin edip işaretlemek. |
| banko sayı | * Sayısal loto oyununda, garanti olarak çıkacağıtahmin edilen sayı. |
| banlama | * Banlamak işi. |
| banlamak | * Horoz ötmek. * Bağırmak. |
| banliyö | * Genellikle oturma alanıniteliğinde olan, şehir merkezinden uzakta veya sınırlarına yakın yerlerde bulunan şehir yöresi, çevre, dolay. |
| banliyö treni | * Şehirle banliyö arasında işleyen tren. |
| banma | * Banmak işi. |
| banmak | * Katı bir şeyi sulu veya tuz, biber gibi toz durumundaki maddelerin içine batırıp çıkarmak. |
| bant | * Düz, ensiz, yassı bağ, şerit. * Yara üzerine yapıştırılan özel olarak hazırlanmışilâçlıküçük şerit. * Ses alma cihazlarında seslerin kaydı için kullanılan manyetik oksitli plâstik veya selüloz şerit. |
| bant çözmek | * manyetik bir bant üzerine alınmışsesleri yazıya aktarmak, deşifre etmek. |
| bant doldurmak | * bir bandıses kaydederek kullanmak. |
| bant zımpara | * Çekmeye dayanıklı, uzun kâğıt veya bezden üretilmiş, genellikle zımparalama makinelerinde kullanılan aşındırma gereci. |
| bantlama | * Bantlamak işi. |
| bantlamak | * Bantla iki şeyi birbirine tutturmak, bant yapıştırmak. |
| bantlayıcı | * Bant yapan kimse. * Bantlama makinesi. |
| banttan vermek | * genellikle radyo ve televizyonda banttan yararlanarak daha önceden alınmış bir sesi veya görüntüyü yayınlamak. |
| banyo | * Yapılarda, içinde yıkanılan bölüm, hamam. * Banyo küvetinde yıkanma. * Tedavi amacı ile hazırlanan ilâçlısu. * Vücudun bir bölümünü veya bütününü, fiziksel veya kimyasal bir etki altında bir süre bulundurma işlemi. * Duyarlıyüzeylerin işlenmesinde belirli bir işlemin gerektirdiği maddeyi erimişolarak içinde bulunduran sıvı. |
| banyo bataryası | * Sıcak ve soğuk su ile duş bağlantısının bir arada bulunduğu musluk takımı. |
| banyo almak | * banyo yapmak. |
| banyo dolabı | * Banyo için gereken bütün malzemenin içinde bulundurulduğu dolap. |
| banyo havlusu | * Banyo sonrasıkullanılan ve özel olarak yapılan havlu. |
| banyo kabini | * Duşkabini. |
| banyo kazanı | * Banyoyu ve suyu ısıtmak için yapılan özel kazan veya ısıtma aleti. |
| banyo küveti | * Genellikle içine su doldurulup yıkanmaya elverişli tekne. |
| banyo sabunu | * Banyo yaparken vücudu yıkamak için kullanılan sabun. |
| banyo takımı | * Banyo odalarında ıslak zemine serilen altıplâstik, üstü havlu benzeri dokuma olan paspas. |
| banyo yapmak | * yıkanmak. |
Kategori: SÖZLÜK
-
Türkçe Sözlük B Sayfa 17
-
Türkçe Sözlük B Sayfa 18
banyolu * İçinde banyo bölümü olan.
* Banyodan henüz çıkmış bir kimsenin durumu.banyosuz * Banyosu olmayan. baobap * Ebegümecigillerden, sıcak ülkelerde yetişen, çok yüksek olmamakla birlikte, gövdesinin çevresi 20 m yi
aşabilen bir ağaç (Adansonia digitata).bap * Kapı.
* (kitaplarda) Bölüm, başlık.
* Konu, husus.
* Arap gramerinde mastar çeşitlerinden her biri.bar * Anadolu’nun doğu ve kuzey bölgesinde, en çok Artvin ve Erzurum yörelerinde el ele tutuşularak oynanan,
ağır ritmli bir halk oyunu.bar * Danslı, içkili eğlence yeri.
* Ayaküstü içki içilen meyhane.
* Bir salonda içki içmek için hazırlanmışköşe.bar * Hava basıncı birimi. bar * Cam kaplarda oluşan pas. bar * Halterde kaldırılması gereken alet. bar ateşi * Yoğun yaylım ateşi. bar bağlamak * kir bağlamak, paslanmak. bar bar * Bağırmak fiili ile kullanılarak bağırışın öfkeli ve yüksek sesle olduğunu anlatır.
* Apaçık görünmek, ortada olmak.bar havası * Bar oyunlarında tek veya toplu olarak söylenen ezgi. bar tutmak * bar oynamak için hazırlanmak ve oyuna başlamak. baraj * Suyu toplamak, gücünden yararlanmak amacıyla akarsu üzerinde yapılan bent, büğet.
* Herhangi bir alanda başarıyıtespit etmek için gerekli olan şart.
* Futbol veya hentbolda serbest atışıyapacak oyuncunun önünde karşıtakım oyuncularının yanyana dizilip
oluşturduklarıduvar.baraj ateşi * Yoğun yaylım ateşi. baraj mesafesi * Serbest atışsırasında, atışnoktasından kaleye doğru ve oluşturulan baraja kadar belirlenen nizamî ara
açıklığı.baraj yapmak (veya kurmak) * (futbol veya hentbolda kaleye yapılan vuruşlarıönlemek için) oyuncular kale önünü kapatacak biçimde
sıralanmak, duvar yapmak.barajıaşmak * herhangi bir sebeple konulmuşolan şartıyerine getirip başarı sağlamak. barak * Tüylü, kıllıçuha, kebe.
* Bir cins tüylü av köpeği.baraka * Tahta, çinko gibi hafif şeylerden yapılmış, temelsiz eğreti yapı. barakacık * Küçük baraka. baran * Yağmur. barata * Osmanlısarayında genel olarak bostancıların, baltacıve kapıcıların giydikleri, kırmızıçuhadan yapılmış,
ucu kıvrık, uzunca başlık.
* Bilim doktorlarının ve kardinallerin giydikleri dört köşe külâh veya başlık.baratarya * Kaptanın, tayfaların, gemi sahibine, armatöre veya sigorta ortaklığına bilerek verdikleri zarar. barba * İhtiyar Rum meyhanecilerine seslenmek için kullanılır. barbakan * Kale duvarlarında düşmana ok atmak için açılmışdelik. barbar * Uygarlaşmamış.
* Uygarlaşmamışkavim, topluluk.
* Kaba ve kırıcı.
* Kaba saba, ilkel.barbarca * Barbara yakışan bir biçimde.
* Kaba ve kırıcı bir davranışla.barbarizm * Bir sözün fonetik veya morfolojik yapısında yapılan büyük yanlışlık. barbarlaşma * Barbarlaşmak işi. barbarlaşmak * Barbar gibi davranmak. barbarlık * Barbar olma durumu. barbaşı * Bar oyunlarında sıranın sağbaşında yer alan ve oyunun düzenini sağlayan kimse. barbata * Kalelerde mazgal ve mazgal siperlerinin oluşturduğu girintili çıkıntılıdışduvarların üst bölümü, kale
korkuluğu.barbekü * Özellikle balkonlarda ızgara et pişirmekte kullanılan ve duvar içerisine gömülmüşocak. barbunya * Barbunyagillerden, kırmızıpullu, beyaz etli, kemikli bir balık (Mullus barbahıs).
* Taneleri yuvarlak, oval veya yassı, kırmızı benekli, bir tür fasulye.barbunyagiller * Dikenli yüzgeçliler alt takımına giren, vücutları iri pullarla kaplı, barbunya ve tekir türleri iyi bilinen bir
familya.barbut * Zarla oynanan bir çeşit kumar. barcı * Bar işleten kimse. barcılık * Barcı olma durumu.
* Barcının işi veya mesleği.barça * Orta Çağda kullanılan kürekli ve yelkenli taşıma gemisi.
* Kalyon türünden küçük savaşgemisi.barçak * Kılıç kabzasının siperi. barda * Dam ustalarının kullandığı, başının bir ucu çember parçası biçiminde eğri, öbür ucu keskin çekiç.
* Fıçıcıkeseri.bardacık * Bir tür küçük ve tatlıyaşincir. bardacık eriği * Bardak eriği. bardağıtaşıran damla * sabır tüketen aşırıdavranışveya durum. bardağıtaşırmak * sabrınıtüketmek. bardak * Su ve benzeri şeyleri içmek için kullanılan, genellikle camdan yapılan kap.
* Bir bardağın alacağımiktar.
* (bazı bölgelerde) Toprak testi.bardak eriği * İri ve tatlı bir tür erik. -
Türkçe Sözlük B Sayfa 19
bardakaltı * Bardağın konulduğu yeri kirletmemesi için kullanılan, genellikle örgü, kâğıt veya plâstik örtü.
* Yemek öncesi yenilen bardak altı büyüklüğünde bir tür lâhmacun.bardakçı * Bardak veya çömlek yapan veya satan kimse. bardaktan boşanırcasına yağmak * (yağmur) çok şiddetli yağmak. bardan * Çok beyaz. bardan * Yük taşımak için kullanılan çanta veya çuval. bardan bardan * Beyaz beyaz. bardo * Aygır ile dişi eşek çiftleşmesinden üretilen her yaştaki hayvan. barem * Devlet memurlarının maaşlarının derece ve tutarlarını düzenleyen sistem ve çizelge. baret * İşçilerin başlarına giydikleri, metal veya plâstikten yapılmışşapka. baret * Küçük takke, papaz takkesi.
* Bir tür süs iğnesi.barfiks * Çeşitli beden hareketleri yapmaya elverişli yükseklikte, iki ayak üzerine tutturulmuşçubuklu jimnastik aracı. bargâh * İçine izinle girilen yer, otağ, yüksek divan. bargam * Levreğe benzer bir balık. barhana * Kafile, küçük kervan, göç.
* Göç eşyası, ev eşyası.barı * Bahçe duvarı, çit. barınak * Barınılacak yer, melce. barındırma * Barındırmak işi. barındırmak * Barınmasını sağlamak. barınma * Barınmak işi. barınmak * Doğa etkilerinden korunmak için kapalı bir yere sığınmak.
* Yerleşmek, yaşamak için uygun şartlar bularak oturmak.
* Çevresiyle uyumlu, dirlik içinde yaşamak.
* (soyut kavramlar için) Bir yerde etkili olmak, gelişecek ortamı bulmak.barış * Barışmak işi.
* Savaşın bittiğinin bir antlaşmayla belirtilmesinden sonraki durum, sulh.
* Böyle bir antlaşmadan sonra insanlık tarihindeki süreç.
* Uyum, karşılıklıanlayışve hoşgörü ile oluşturulan ortam.barışgörüşolmak * her türlü dargınlığıunutarak barışmak. barışyapmak * barışantlaşmasını imzalamak. barışçı * Barışıseven, barışsever, sulhçu, sulhsever, sulhperver.
* Barışıamaçlayan, barışıöngören.barışçıl * Bkz. barışçı. barışçılık * Barışçı olma durumu, kavga etmeme eğilimi. barışık * Başkası ile barışdurumunda bulunan, dargın veya düşman olmayan, sevecen, hoşgörülü. barışık olmak * sevecen ve hoşgörülü davranmak. barışıklık * Barışık olma durumu. barışma * Barışmak durumu, uzlaşma, anlaşma. barışmak * İki taraf, aralarındaki dargınlığıkaldırmak, uzlaşmak, anlaşmak.
* Sevmek, zevk almak.barışsever * Barışçı, barışçıl, sulhçu, sulhsever, sulhperver. barışseverlik * Barışsever olma durumu. barıştırma * Barıştırmak işi. barıştırmak * Barışmalarını sağlamak, ara bulmak. bari * Hiç olmazsa, hiç değilse, o hâlde, öyle ise.
* Keşke.barikat * Bir yolu veya geçidi kapamak için her türlü araçtan yararlanılarak yapılan engel. barikat kurmak * engel oluşturmak. barikat yapmak * çeşitli araçlarla bir engel oluşturmak. barikatlama * Barikatlamak işi. barikatlamak * Barikat ile çevirmek, barikat yapmak. barisfer * Bkz. ağır küre. barit * Baryum oksit (BaO) veya baryum hidroksit Ba(OH)2. baritin * Doğal baryum sülfat (BaSO4). baritli * İçinde barit bulunduran. baritli yıkama * Kalınbağırsağın ve rektumun radyolojik işlemde baryum sülfatla doldurulmasıve yıkanması. bariton * Tenor ve bas arasındaki erkek sesi.
* Basso ile alto arasında ses veren, pistonlu bir tür ağız çalgısı.bariyer * Hemzemin geçitlerde kara yolu güvenliğini sağlamak için kullanılan açılır kapanır engel.
* Kara yollarının kenarlarına yapılan korkuluk, engel.
* Herhangi bir yolu kapamak için yapılan engel.
* Engelli at yarışlarında üzerinden atlanması gereken yapay engel.bariz * Açık, göze çarpan, belirgin. barizleşme * Barizleşmek işi. -
Türkçe Sözlük B Sayfa 20
barizleşmek * Bariz duruma gelmek. bark * Bkz. ev bark. barka * Büyük sandal. barkarol * Venedik gondolcülerinin söz ve müziği önceden yazılmadan, içlerinden geldiği gibi söyledikleri şarkı.
* Ritmi üç zamanlımüzik eseri.barklanma * Barklanmak işi veya durumu. barklanmak * Ev sahibi olmak; evlenmek. barkot * Çizgi im. barlam * Bkz. barlam. barmen * Bar tezgâhtarı. barmenlik * Bar tezgâhtarlığı. baro * Bir şehir veya bir bölge avukatlarının bağlı olduklarımeslek kuruluşu. baro başkanı * Baro genel kurulunca en az on beşyıllık kıdemi olan avukatlar arasından seçilen ve baroyu temsil eden
baro üyesi.barograf * Bir hava taşıtının uçarken izlediği yolun yüksekliklerini çizgi hâlinde göstermeye veya işaretlemeye yarayan
alet, yükseklikölçer.barok * M.S 1600 ile 1750 yıllarıarasındaki klâsik sanatı izleyen resim, mimarlık üslûbu.
* Batıedebiyatlarında dengeden çok harekete, düşünceden çok duyuma, biçimlerin serbestçe
yaratılmasından duyulan coşkuya önem veren, abartmalı, etkileyici, çelişkiden çekinmeyen edebiyat akımı.barok müzik * Çalgılar arasında veya çalgılarla sesler arasında karşıtlıklar kuran XVl-XVlll. yüzyıllar arasındaki müzik
reformunu oluşturan müzik.barokçu * Barokçuluk yanlısı olan kimse. barokçuluk * Barok sanat ve edebiyat görüşve ilkelerini benimseyen akım. barometre * Basınçölçer.
* Gösterge.baron * Batıülkelerinde vikont ile şövalye arasında soyluluk unvanı. baronluk * Baron olma durumu veya baronun görevi. baroskop * Havanın içinde bulunduğu cisimlerin ağırlığıüzerine yaptığıhafifletici etkiyi gösteren ve havası
boşaltılabilen bir fanus içinde terazisi bulunan fizik cihazı.barparalel * Düşey direkler üzerine paralel olarak tutturulmuşiki tahta çubuktan oluşmuşjimnastik aracı. barsak * Bağırsak. barsam * Yüzgeçleri dikenli ve zehirli bir çeşit çarpan balığı(Trachinus vipera). barsama * Güzel kokulu yapraklarıyemeklere konulan, nane ve yaban kekiğinin ortak adı. barudî * Koyu gri renkte olan. barut * Ateşli silâhla bir merminin atılmasına veya herhangi bir aracın fırlatılmasına yarayan, patlayıcı, katımadde. barut esmeri * Koyu esmer renkte olan (kimse). barut fıçısı * Barut koymaya, doldurmaya ve muhafaza etmeye yarayan kutu, fıçı. barut fıçısı gibi * çok kızgın, sinirli ve kinle dolu kimse.
* her an olay çıkacak yer veya kavgaya yol açacak durum.barut gibi * öfkeli, huysuz, sert, aksi (kimse).
* pek ekşi veya acı.barut hakkı * Mermiyi istenilen uzaklığa atabilmek için gerekli barut gazı basıncını sağlamaya yetecek miktarda barut. barut kesilmek (veya olmak) * çok öfkelenmek. barut kokusu gelmek * savaştehlikesi sezilmek. barut rengi * Koyu giri. barutçu * Barut yapan kimse. barutçuluk * Barut yapma veya alıp satma işi. baruthane * Barut yapılan veya saklanan yer. barutla oynamak * tehlikeli işlerle uğraşmak. barutluk * Barut saklanan kap veya yer. baryum * Atom sayısı56, yoğunluğu 3.78 olan, doğada en çok baryum sülfat ve baryum karbonat olarak bulunan,
havada çabuk oksitlenen, gümüşrenginde, katıve basit bir element. Kısaltması ba.baryum karbonat * Karbondioksidin, barit üzerine etkisiyle elde edilen beyaz bir katı. baryum sülfat * Baritin. bas * En kalın erkek sesi.
* Sesi böyle olan sanatçı.
* En kalın sesli orkestra çalgısı.bas (veya bas git) * çekil, yürü, git, defol!. bas bariton * Basın çıkamadığı ince tonlara çıkabilen, buna rağmen basın indiği kalın ve tok tonlara inemeyen sesi olan
sanatçı.bas bas * Bağırmak fiili ile kullanılarak bağırışın yüksek sesle olduğunu anlatır. bas tutmak * ince sesli çalgılara tek perdeden eşlik etmek. basak * Merdiven. basaklı * Merdiveni olan. -
Türkçe Sözlük B Sayfa 10
bakılma * Bakılmak işi. bakılmak * Bakmak işine konu olmak veya bakmak işi yapılmak. bakım * Bir şeyin iyi gelişmesi, iyi bir durumda kalması için verilen emek veya emek verme biçimi. bakım evi * Bakıma ihtiyacı olan kimselerin bakıldıkları, barındıklarıkuruluş.
* Kademe.
* Kurum ve kuruluşlarda motorlu araçların onarıldığıve korunduğu yer veya birim.bakım yapmak * araç ve gereçlerin düzenli çalışması için onarımınıyapmak. bakım yurdu * Yoksul veya kimsesiz yaşlıve sakatların barındırılıp bakıldıklarıyurt, darülâceze. bakımcı * Bakım işini yapan kimse. bakımından * Bakışveya görüşaçısı, yönü, değerlendirme açısı, -e göre. bakımlı * İyi bakılmış, üzerinde iyi çalışılmış. bakımlık * Filmin kartpostal büyüklüğünde cam bir perde üzerinde görünmesini sağlayan cihaz. bakımlılık * Bakımlı olma durumu. bakımsız * Özen gösterilmemiş, bakılmamış. bakımsızlık * Bakımsız olma, terk edilme, yüzüstü bırakılma durumu. bakıncak * Tüfeklerde hedefin uzaklığına, yakınlığına göre ayar edilecek biçimde yapılmışiner kalkar gez, nişangâh. bakındı * Bak hele, olacak şey mi? gibi şaşma anlatır. bakınma * Bakınmak işi. bakınmak * Bakmak işi yapılmak, çevreye göz gezdirmek, araştırmak.
* Muayene olmak.bakır * Atom numarası29, yoğunluğu 8.95 olan, 10840 C ye doğru eriyen, doğada serbest veya birleşik olarak
bulunan, ısıve elektriği iyi ileten, kolay dövülür ve işlenir olduğundan eski çağlardan beri türlü işlerde kullanılan, kızıl
renkli element. KısaltmasıCu.
* Bakırdan yapılmışkap.
* Bakırdan yapılmış.bakır alaşımı * %1’in üzerinde çözünmüşelementlerin oluşturduğu bakır alaşımlarının genel adı. bakır çalığı * Bakır tuzları ile zehirli duruma gelmiş.
* Yeşile çalar mavi renk.bakır çalmak * (bakır kaptaki yemek) bakır tuzları ile zehirli duruma gelmek. bakır kaplama * Demir benzeri madenlerin yüzeyinde bakır katman oluşturma işlemi. bakır oksit * Kimyasal formülü CuO veya Cu2O olan bakırın oksit biçimi. bakır pası * Bakır üzerinde nemli havalarda oluşan bakır hidrokarbonat. bakır rengi * Kızıla yakın kahverengi.
* Bu renkte olan.bakır sülfat * Göz taşı. bakır taşı * Malakit. bakır tuzu * Bakır sülfat, göz taşı. bakırcı * Bakır işleyen veya bakır kap kacak satan kimse. bakırcılık * Bakır kap yapma veya satma işi. bakırlaşma * Bakırlaşmak durumu. bakırlaşmak * Bakır rengini almak, (rengi) bakırın rengine benzemek. bakırlı * Bakır içeren maddeler. bakış * Bakmak işi veya biçimi. bakışaçısı * Bir olayda, konuyu, düşünceyi belirli bir yönden inceleme, görüşaçısı. bakışatmak * kısa bir sürede bakıp geçmek. bakışık * Bkz. bakışımlı. bakışıksız * Bkz. bakışımsız. bakışım * İki veya daha çok şey arasında konum, biçim ve belirli bir eksene göre ölçü uygunluğu.
* Eksen olarak alınan bir doğrudan, benzer noktalarıkarşılıklı olarak aynıuzaklıkta bulunan iki benzer
parçanın birbirine göre olan durumu, tenazur, simetri.bakışımlı * Bakışımı bulunan, simetrik, mütenazır. bakışımsız * Aralarında bakışım bulunmayan (iki şey) veya iki yanıarasında bakışım olmayan (bir şey), asimetrik. bakışımsızlık * Bakışımsız olma durumu, asimetri. bakışma * Bakışmak işi. bakışmak * İki veya daha çok kimse birbirine bakmak.
* Kaçamak ve gizli olarak birbirine bakmak.baki * Sürekli, kalıcı, daimî.
* Bir şeyden artan (miktar).baki kalmak * sürekli, kalımlı olmak.
* bir şeyden artmak.
* artakalan, geride kalan, öteki.bakir * Cinsel ilişkide bulunmamış(erkek).
* El değmemiş, kullanılmamış.
* (toprak için) İşlenmemiş.
* Eskimemiş, yıpranmamış, yeni.bakire * Cinsel ilişkide bulunmamışdişi; kız, kız oğlan kız. bakirelik * Bakire olma durumu, erdenlik. bakirlik * Bakir olma durumu; el değmemişlik, bozulmamışlık. -
Türkçe Sözlük B Sayfa 11
bakiye * Artık, artan, kalan, geri kalan.
* Kalıntı.bakkal * Yiyecek, içecek ve başka ihtiyaç maddelerini perakende olarak satan kimse.
* Bu gibi şeylerin satıldığıdükkân.bakkal çakkal * Bakkal ve benzeri işlerle uğraşan esnaf için küçümseme sözü. bakkal defteri * Karışık, düzensiz yazılarla dolu defter. bakkal kâğıdı * Kalın ve kaba kâğıt. bakkala bırakma! * bir işi “bakalım!” diyerek savsaklamak isteyenlere söylenir. bakkaliye * Bakkal dükkânında satılan şeyler.
* Büyük bakkal dükkânı.bakkallık * Bakkalın işi. bakkam * Bkz. bakam. bakla * Baklagillerden, yurdumuzun her yerinde yetiştirilen, taneleri badıç içinde bulunan bir bitki (Vicia faba).
* Bu bitkinin yeşil ürünü veya kuru tanesi.
* Bir zinciri oluşturan halka veya parçalardan her biri.bakla çiçeği * Sarımtırak eflâtuna çalan beyaz renkte olan bitki.
* Bu renkte olan.bakla dökmek (veya atmak) * bakla ile fala bakmak. bakla falı * Bakla taneleri ile bakılan bir fal türü. bakla ıslanmamak * Bkz. ağzında bakla ıslanmamak. bakla kadar * (bit, pire gibi küçük böcekler için) çok iri. bakla kırı * Beyazıçoğalmış, beyazlamaya yüz tutmuşrenk.
* At donlarından koyu ve iri lekeli kır.bakla oda nohut sofa * Bkz. nohut oda. baklagiller * Bakla, fasulye, akasya, keçiboynuzu gibi, badıçlıpek çok sebze ve ağaçları içine alan, iki çenekli ayrıtaç
yapraklılardan büyük bir bitki familyası, bakliye.baklalı * Baklası olan. baklalık * Bakla tarlası. baklamsı * Bakla biçiminde olan. baklamsımeyve * Bkz. badıç. baklan * Anguta benzeyen kırmızırenkli bir çeşit yaban kazı(Otis tarda). baklava * Çok ince yufkadan yapılarak arasına kaymak, fıstık, ceviz, badem gibi şeyler konulan tatlı.
* Eşkenar dörtgen biçiminde olan nesne.baklava açmak * baklava yapmak için gerekli olan ince yufkalarıhazırlamak. baklava börek * (bir başka şeyle karşılaştırıldığında) çok kolay ve zevkli (iş).
* çok tokluk durumunda “baklava börek olsa yemem” biçiminde kullanılır.baklava dilimi * Eşkenar dörtgen biçiminde olan. baklavacı * Baklava yapan veya satan kimse. baklavacılık * Baklava yapma veya satma işi. baklavalı * İçinde baklava bulunan.
* İçinde baklava desenleri olan.baklavalık * Baklava yapımında kullanılan veya baklava yapmaya elverişli olan. baklayıağzından çıkarmak * sabrıtükenip o zamana kadar söylemediği şeyleri söylemeye başlamak.
* açık söylemekten kaçındığı bir sorunu sonunda açıklamak.bakliyat * Baklagillerden elde edilen ürün. bakliye * Bkz. baklagiller. bakma * Bakmak işi. bakmak * Bakışı bir şey üzerine çevirmek.
* Aramak.
* (yer için) Yüzü bir yöne doğru olmak.
* Bir şeyin gelişmesi veya iyi bir durumda kalması için emek vermek.
* Beslemek, geçindirmek.
* (bir iş) Birinden beklenmek.
* (hasta için) Muayene etmek, tedavi etmek.
* Yoklamak, incelemek, denemek.
* Bir işi yapmak, bir işi yapmakla görevli olmak.
* Yapılabilmesi bir şeye bağlı bulunmak.
* Gözetmek, ilgilenmek.
* Renklerde, Benzemek, andırmak.
* Önem vermek, önem vererek üzerinde durmak.
* Anlamak, farkına varmak.
* Başka bir şeyle ilgilenmeyip elindeki veya önündeki işle uğraşır olmak.bakraç * Çoğunlukla bakırdan yapılan küçük kova.
* Bir bakracın alabildiği miktar.baksana! baksanıza! * seslenme için kullanılır.
* dikkat çekmek sözü.bakteri * Toprakta, suda, canlılarda bulunan, çürüme, mayalanma veya hastalıklara yol açan, küresel, silindirimsi,
kıvrık biçimde olan, bölünerek çoğalan, klorofilsiz, tek hücre canlı.bakteridi * Şarbon hücresi gibi hareketsiz bakteri. bakterigiller * Bakterilere verilen ad, bakterileri içine alan canlılar. bakterisit * Canlıların vücudunda veya laboratuar deneylerinde bakterileri fiziksel, kimyasal etkiyle öldüren (etken). bakteriyel * Bakterilerle ilgili. bakteriyolog * Bakterilerle ilgili, bakteriyoloji alanında çalışan kimse. bakteriyoloji * Bakterilerin ve genel olarak mikropların biçimlerini, niteliklerini inceleyen bilim. bakteriyolojik * Bakteri bilimi ile ilgili. bakteriyoskopi * Bakterilerin mikroskopla incelenmesi işlemi. baktıkça alır * güzelliği birdenbire göze çarpmayan. baktırma * Baktırmak işi. baktırmak * Bakmasına yol açmak, bakmasını sağlamak. -
Türkçe Sözlük B Sayfa 12
bal * Özellikle bal arılarının bitki ve çiçeklerden topladıkları bal özünden yapıp, kovanlarındaki petek gözlerine
doldurdukları, rengi beyazdan esmere kadar değişen tatlı, koyu, sıvımadde.
* Olgunlaşmışincirin, dışına sızan tatlısı.
* Ağaçların kabuğundan sızarak pıhtılaşan besi suyu.bal alacak çiçeği bilmek (veya bulmak) * çıkar sağlanabilecek yeri veya şeyi bilmek veya bulmak. bal arısı * Zar kanatlılardan, bal yapan eklem bacaklıtürü (Apis mellifica). bal bal demekle ağız tatlılanmaz * sözde kalan dilek ve tasarıların iş bitirmede hiçbir etkisi olmaz. bal başı * En temiz bal. bal çiçeği * Almaşık yapraklı, kırmızıveya kırmızıya çalar sarırenkli çiçekli ağaççık. bal dök de yala * bir yerin çok temiz olduğunu anlatır. bal dudak * Bkz. bal dudaklı. bal dudaklı * Tatlıdilli. bal gibi * pek tatlı.
* şüpheye yer bırakmadan, çok iyi, adamakıllı.bal kabağı * İçi turuncu, iri ve tatlı bir kabak çeşidi (Cucurbita moschata).
* Aptal, beyinsiz kimse.bal kelebeği * Bal kovanlarına çok zarar veren bir böcek (Galleria mellonella). bal mumu * Arıların peteklerini yapmak için karın halkalarıarasından salgıladıklarıyumuşak ve sarımsımadde.
* Bu maddenin sanayide kullanılmak için yapay olarak hazırlanmışı.bal mumu gibi erimek * çok zayıflamak. bal mumu macunu * Mobilyadaki kusurların onarımında kullanılan, toprak boya ile renklendirilmiş bal mumu. bal mumu yapıştırmak * unutulmaması için işaret edip dikkati çekmek. bal özlü * Bal özü bulunduran. bal özü * Bazıçiçeklerin içinde bulunan, arıların bal yapmak için emdikleri tatlısıvı, nektar. bal özü bezi * Bitkilerin yaprak, yumurtalık ve erkek organlarının dibinde bulunan ve bal özü çıkaran bez. bal özülük * Çiçeklerde bal özünü çıkaran bezlerin bulunduğu organ. bal peteği * Arıların içine bal doldurduğu bal mumu levha. bal rengi * Kahverengine çalan sarırenk.
* Bu renkte olan.bal sağmak * kovandan bal ürünü almak. bal tutan parmağınıyalar * imkânları geniş bir işin başında bulunan kimse bu imkânlardan az da olsa yararlanır. bala * Yavru, çocuk. balaban * İri, büyük.
* Şişman, gürbüz (kimse, çocuk).balaban * Atmaca veya doğan gibi yırtıcı bir kuş. balaban kuşu * Bataklıklarda yaşayan, balıkçıla benzer, eti yağlıve ağır, iri bir kuş(Botaurus). balabanlaşma * Balabanlaşmak durumu. balabanlaşmak * Balaban duruma gelmek, irileşmek. balabanlık * Balaban olma durumu. balak * Bkz. malak. balalayka * Üç köşeli, üç telli Rus halk sazı. balama * Orta oyununda Rum tipi.
* Karagöz, matiz ve külhan beyi tipleri tarafından yabancıülkelerin tiplerine hitap ederken kullanılan söz.balans * Denge, muvazene. balans ayarı * Otomobilin sarsılmasınıönlemek için, tekerleklere gereği kadar balans pensi denen kurşun parçasıtakarak
denge sağlama işi.balans pensi * Arabaların tekerleklerindeki dengeli dönmeyi sağlamak için cant ile lâstik kenarına sıkıştırılan kurşun
parçası.balar * Çatıkirişi olarak kullanılan ve kiremitlerin altına döşenen ince tahta, pedavra. balast * Demir yollarında traverslerin altına, şoselerde düzeltilmiştoprak üzerine döşenen taşkırıkları.
* Safra.balast direnç * Gerilimin büyük değişimlerinde, devredeki akımısabit tutmak için konulan direnç. balast gemi * Ambarlarında yük bulunmayan gemi. balast yem * Çok büyük miktarda ham selüloz ihtiva eden ve dolayısıyla yoğun yemlerden çok daha düşük sindirilebilir
besin maddeleri ihtiva eden ve hayvanlara tokluk hissi vermek amacıyla kullanılan yem.balat * Orta Çağda, üç bentten oluşan bir Batışiiri türü.
* Batıda, belirli danslara eşlik eden bir tür şarkı.
* Serbest biçimli, romantik, müzik araçlarıyla çalınan veya şarkı olarak okunan eser.balata * Soğuk ve sıcakta büyük bir sürtünme kat sayısına sahip olan suya ve yağa dayanıklı, yavaşaşınan madde.
* Motorlu araçlarda fren yapmayısağlayan, tekerlek mili üzerine yerleştirilmişyarım ay biçimindeki alet.balayı * Evlilik hayatının ilk ayıveya ilk günleri. balbal * Eski Türklerde kişinin anılması için mezarının veya bazıkurganların etrafına dikilen taş. balcı * Arıyetiştirip bal alan veya satan kimse. balcılık * Arıyetiştirme veya bal alıp satma işi. balçak * Kabza.
* Kabzanın demir siperi.balçık * İçinde çeşitli organik maddeler bulunan, daha çok killi, koyu, yapışkan çamur, mil.
* Güçlük çıkartan.
* İçindeki kil oranıyüksek, yağlı, su geçirmez, koyu toprak. -
Türkçe Sözlük B Sayfa 2
babasına rahmet okumak * hakkında iyilik düşünmemek. babasının (veya babalarının) çiftliği * bir malıveya kuruluşu yalnızca kendi çıkarlarına araç yapmak. babasının hayrına * hiçbir çıkar gözetmeksizin. babasının oğlu * her yönüyle babasına benzeyen erkek çocuk. babasız * Babasıölmüşçocuk, yetim. babayani * Gösterişi ve özentisi olmayan. babayanilik * Babayani olma durumu. babayiğit * Güçlü kuvvetli.
* Mert, korkusuz adam, kabadayı.
* Bir girişimde kendine güvenebilecek durumda olan.babayiğitlik * Babayiğit olma durumu, babayiğitçe davranış, kabadayılık. Babıâli * Osmanlı imparatorluğu döneminde İstanbul’da sadaret (Baş bakanlık), dahiliye ve hariciye nezaretleri (İç
işleri ve Dışişleri bakanlıkları) ile ŞûrayıDevlet (Danıştay) dairelerinin bulunduğu yapı.
* İstanbul’da bu çevredeki basın.
* Osmanlıhükûmeti.babında * Konusunda. babından * Bkz. babında. Babî * “Bâb’a ait” Babîlik yanlısı. Babîlik * XIX. yüzyılda, İran’da Ali Muhammed Bab’ın kurduğu dinî öğreti. baca * Dumanı ocaktan çekip havaya vermeye yarayan maden veya kâgir yol.
* Su yolu, lâğım, maden ocağı gibi yer altıyapılarının hava deliği.baca başı * Ocağın üstündeki taşraf. baca kulağı * Ocağın iki yanında taştan yapılmışufak raf. baca tomruğu * Bacanın damdan yukarı bölümü. bacak * Vücudun kasıktan tabana kadar olan bölümü.
* Hayvanlarda yürümeye veya atlamaya yarayan organ.
* Bazışeylerin yerden yüksekçe durmasınısağlayan dayak, destek veya bunlardan her biri, ayak.
* Oyun kâğıtlarında, oğlan, vale.bacak bacak üstüne atmak * otururken bir bacağınıötekinin üstüne koyarak oturmak. bacak kadar * ufacık. bacak kadar boyu var, türlü türlü huyu var * daha küçük, ama değişik, herkesten farklıalışkanlıklar, huylar edinmiş. bacak kalemi * Kaval kemiği. bacakkıran * Nemli bölgelerde yetişen yeşilimsi sarıçiçekli bir bitki (Narthecium). bacaklarıkopmak * çok yorulmak. bacaklarıtutmamak * ayaklarının üzerine basıp yürüyemeyecek duruma gelmek. bacaklı * Bacağı olan.
* Bacaklarıuzun olan, uzun boylu.
* Felemenk altınına verilen ad.bacaklıyazı * İri ve okunaklıyazı. bacaklık * Özellikle hokey oyuncularının giydikleri deriden yapılmışkoruyucu. bacaksız * Bacağı olmayan.
* Bacaklarıkısa olan, kısa boylu, bodur.
* Yaşından büyük işlere kalkışan çocuklar için söylenir.bacanak * Karılarıkardeşolan erkeklerden her biri.
* Dost, arkadaş.bacanaklık * Bacanak olma durumu. bacasıtütmek * (aile için) yaşamasısürüp gitmek. bacasıtütmez olmak * (aile için) dağılmak veya işi bozulmak. bacı * Büyük kız kardeş, abla.
* Kız kardeş.
* Bir evde uzun zaman çalışmışyaşlıkadınlara (daha çok yaşlızenci kadınlara) verilen unvan.
* Tarikat şeyhlerinin karısı.baç * Osmanlıİmparatorluğunda gümrük vergisi.
* Zorla alınan para, haraç.-baç * Fiilden isim türeten -maç/-meç ekinin türü. baççı * Baç alan kimse. baççılık * Baç alma işi veya görevi. bad * Yel, rüzgâr. badana * Duvarları boyamak için kullanılan sulandırılmışkireç veya boya. badana etmek (veya vurmak) * badanalamak, badana yapmak. badanacı * Geçimini badana yapmakla kazanan kimse. badanacılık * Badanacının yaptığı iş. badanalama * Badanalamak işi. badanalamak * Duvarları boyamak için sulandırılmışkireç veya plâstik boya sürmek. badanalanma * Badanalanmak işi. badanalanmak * Badana yapılmak. badanalatma * Badanalatmak işi. badanalatmak * Badanalamak işini yaptırmak. -
Türkçe Sözlük B Sayfa 3
badanalı * Badana edilmişolan.
* Yüzüne çok pudra ve boya sürmüşolan (kadın).badanasız * Badana edilmemiş.
* Badanası bozulmuş.badas * Harman kaldırıldıktan sonra yerde kalan toprak, çöp ve samanla karışık tahıl taneleri, harman döküntüsü. badat * Birleşikgillerden, şekeri çok, bir tür yer elması. bade * Şarap, içki. badehu * Ondan sonra. badeli * Aşk badesi içmişkimse. badeli âşık * Düşünde bir pirin elinden aşk badesi içerek saz çalıp söyleyen halk şairi. badem * Gülgillerden, yurdumuzun her yerinde yetişen ağaç (Amygdalus communis).
* Bu ağacın yaşveya kuru yenilen yemişi.badem ağacı * Gülgillerden ilkbaharda beyaz ve pembe renkli çiçekler açan yüksekçe bir bitki, badem (Amygdalus
communis ve Prunus amygdalus).badem bıyık * Badem içi biçiminde üst dudağın her iki yanında yer alan bıyık. badem ezmesi * Ezilmiş bademle yapılan şekerleme. badem gibi * (salatalık için) taze ve gevrek. badem gözlü * Badem içi biçiminde iri göz. badem içi * Bademin dışkabuğu alındıktan sonra kalan içi. badem kürk * Tilki postunun yalnız bacak kesiminden yapılan kürk. badem parmak * Başparmak. badem şekeri * İnce bir şeker tabakasıyla kaplanmışiç badem. badem tırnak * Badem biçiminde uzunca tırnak. badem yağı * Bademden çıkarılan ve deri, kösele gibi şeyleri yumuşatmak için kullanılan yağ. badema * Bundan sonra, bundan böyle. bademci * Badem satan kimse. bademcik * Boğazın iki yanında birer tane bulunan, badem biçimindeki organ. bademli * İçinde badem bulunan yiyecek. bademlik * Badem ağaçlarıçok olan yer, badem bahçesi. bademsi * Badem biçiminde olan. baderna * Halatın aşınabilecek yerine sarılan bez, halat sargısı. badıç * Bakla, fasulye, bezelye gibi taze sebzelerde, içinde tohumların sıralanmış bulunduğu kabuk. badısaba * Sabah vakti esen ve ruhu okşayan, gönle ferahlık veren hafif rüzgâr. badi * Ördek. badi badi yürümek (veya gitmek, koşmak) * ördek gibi iki yana sallanarak yürümek (gitmek). badik * Ördek; palaz.
* Kısa boylu.badikleme * Badiklemek işi. badiklemek * Ördek gibi iki yana sallana sallana yürümek. badikleşme * Badikleşmek durumu. badikleşmek * Ördek gibi sağa sol yalpa vurarak yürüme eğilimi göstermek. badire * Birdenbire ortaya çıkan tehlikeli durum. badiye * Çöl. badminton * Tenise benzeyen ve bir tür tüylü topla oynanan oyun. badya * Ağzı geniş, yayvan, büyükçe su kabı. bagaj * Yolcu yükü.
* Tren, vapur gibi taşıtlarda yolcuların yüklerinin konulduğu yer.
* Otomobillerin yük konulabilen, genellikle arkada olan bölümleri.bagaj kapağı * Otomobillerde içine yük konulabilen bagajlarıkapatmaya veya kilitlemeye yarayan bölüm. bagaj kilidi * Bagaj kapağınıkilitlemeye yarayan alet. bagaj memuru * Toplu taşım yerlerinde ve araçlarında bagaj işlerini yürütmekle görevli kimse. baget * İnce, kısa değnek.
* Tıraşlanmış, dikdörtgen biçiminde değerli taş.
* Düşük gramajlıküçük boy ekmek.bagetli * Bageti olan. bağ * Bir şeyi başka bir şeye veya birçok şeyi topluca birbirine tutturmak için kullanılan ip, sicim, şerit, tel gibi
düğümlenebilir nesne.
* Sargı.
* Bağlam, deste, demet.
* İlgi, ilişki, rabıta.
* Kemikleri birbirine bağlamaya, iç organlarıyerinde tutmaya yarayan lif demeti.bağ * Üzüm kütüklerinin dikili bulunduğu toprak parçası.
* Meyve bahçesi.bağbahçe * Bahçe gibi taşınmaz mal. bağbıçağı * Bağve bahçelerde yetişen meyve fidanlarını, bitki ve özellikle üzüm kütüklerini budamaya yarayan kesici
alet. -
Türkçe Sözlük B Sayfa 4
bağbozmak * bağın üzümlerini toplamak. bağbozumu * Bağda ürünün toplanması.
* Bu işin yapıldığımevsim, güz, sonbahar.bağbudamak * bağdaki üzüm kütüklerini budamak. bağçubuğu * Asma fidesi. bağdoku * Hücre sayısıaz, hücre arasımaddesi çok ve genel olarak diğer dokuları birbirine bağlayarak destek görevi
yapan doku.bağfiil * Fiillerin zarf olarak kullanılan şekilleri, ulaç, zarf fiil: gül-e gül-e, koş-arak, otur-up vb. bağa * Kaplumbağa.
* Deniz kaplumbağasının kabuğu.
* Kaplumbağa kabuğu.
* Kaplumbağa kabuğundan yapılmışveya bu kabuğu andırır biçimde olan.
* Ur.bağa bak, üzüm olsun, yemeye yüzün olsun * kişi, karşılık beklediği işten istediğini alabilmek için gereken harcamalarıyapmalıdır. bağan * Vakti gelmeden ölü doğan yavru, düşük.
* Ölü doğan kuzunun derisi.bağboğan * Küsküt, şeytansaçı. bağcı * Bağyetiştirip ürününü satan kimse.
* Bağlayan veya soğuk haddehaneden çıkan metal şerit bobinlere bant yapıştıran (kimse).bağcık * Bağlama işinde kullanılan şerit biçiminde bağ. bağcıklı * Bağı olan, bulunan. bağcıksız * Bağı olmayan, bağsız. bağcılık * Bağyetiştirme ve ürününü satma işi. Bağdad’ıtamir etmek * karnınıdoyurmak. bağdadî * Ağaç direkler üzerine çakılmışçıtalara sıva vurularak yapılan (duvar veya tavan).
* Yapılarda kullanılan çıta.bağdalama * Bağdalamak işi. bağdalamak * Düşürmek için ayağını birinin ayaklarına takmak, çelme atmak. bağdama * Bağdamak işi. bağdamak * Birkaç şeyi birbirine geçirerek bağlamak.
* İçinden çıkılmayacak bir duruma getirmek, kör düğüm etmek.bağdaş * Sağayağısol uyluğun, sol ayağısağuyluğun altına alarak oturma biçimi. bağdaşkurmak * bu biçimde oturmak. bağdaşık * Her yeri aynıözelliği gösteren, mütecanis, homojen. bağdaşıklaşma * Bağdaşıklaşmak durumu. bağdaşıklaşmak * Aynıözelliği göstermek, homojen duruma gelmek. bağdaşıklaştırma * Bağdaşıklaştırmak işi. bağdaşıklaştırmak * Bağdaşık duruma getirmek, homojenleştirmek. bağdaşıklık * Bağdaşık olma durumu, homojenlik. bağdaşılma * Bağdaşılmak işi. bağdaşılmak * Bağdaşmak işine konu olmak. bağdaşım * Tutarlık, tutarlılık, insicam. bağdaşma * Bağdaşmak işi, imtizaç. bağdaşmak * Anlaşmak, uzlaşmak, uymak, imtizaç etmek.
* Çocuk oyunlarında arkadaşolmak.
* Bağdaşkurup oturmak.bağdaşmaz * Uyuşmaz, tutarsız. bağdaşmazlık * Uyuşmazlık, geçimsizlik. bağdaştırıcı * Bağdaşma sağlayan. bağdaştırma * Bağdaştırmak işi. bağdaştırmacı * Bağdaştırmacılık yanlısıkimse. bağdaştırmacılık * Pek çok değişik öğretiyi birleştirmeyi amaçlayan felsefî veya dinî öğreti.
* Farklıkökenlere sahip değişik kültür özelliklerini birleştirme veya kaynaştırma işi.bağdaştırmak * Bağdaşmasını sağlamak. bağı * Büyü, sihir. bağıcı * Büyücü.
* Baştan çıkarıcı.bağıl * Görece, izafî.
* Başka bir cisme uyarak sürüklenen, aynızamanda kendine özgü bir kımıldanışıda bulunan bir cismin
görünürdeki bu kımıldanışının niteliği, izafî.bağıl değer * Bir aritmetik sayısının, önüne + ve – işaretleri yazıldıktan sonraki değeri.
* Bir sayının rakamlarından her birinin bulunduğu basamağa göre aldığıdeğer, izafî değer.bağıl nem * Bir metre küp hava içinde bulunan su buharıağırlığının, aynışartlardaki havanın doymuşsu buharının
ağırlığına oranı.bağıldak * Beşikteki çocuğun düşmemesi için beşiğe sarılıp bağlanan, kumaştan yapılmışenli bağ.
* Kadınların âdet zamanında bağladıkları bez.bağıllık * Görece olma durumu, izafiyet, rölâtivite. bağım * Bir şeyin veya bir kimsenin gücü ve etkisi altında bulunma durumu, tâbiiyet. bağımlama * Bağımlamak işi. -
Türkçe Sözlük B Sayfa 5
bağımlamak * Bir şeyi bağım altına sokmak, etkisi altında tutmak. bağımlaşma * Bağımlaşmak işi. bağımlaşmak * Bir şeye veya bir kimseye tamamen bağımlı olmak. bağımlı * Başka bir şeyin istemine, gücüne veya yardımına bağlı olan, özgürlüğü, özerkliği olmayan, tâbi. bağımlısıralıcümle * Anlam bakımından birbirine bağlı olan ve özneleri, tümleçleri veya yüklemleri ortak olan cümle. bağımlılık * Bağımlı olma durumu, tâbiiyet. bağımsız * Davranışlarını, tutumunu, girişimlerini herhangi bir gücün etkisinde kalmadan düzenleyebilen, hür, özgür,
müstakil.
* Herhangi bir kuruluşa, partiye bağlı olmayan kimse.bağımsız milletvekili * Herhangi bir partinin adayı olmadan seçilen veya herhangi bir partiye bağlı olmayan milletvekili, bağımsız. bağımsız sıralıcümle * Anlam bakımından birbirine bağlı olduğu hâlde özneleri, tümleçleri, yüklemleri ayrı olan cümle. bağımsızlaşma * Bağımsızlaşmak işi. bağımsızlaşmak * Bağımsız duruma gelmek. bağımsızlaştırma * Bağımsızlaştırmak işi. bağımsızlaştırmak * Bağımsız duruma getirmek. bağımsızlık * Bağımsız olma durumu veya niteliği, istiklâl. bağın * İnşaatta veya kazısırasında toprağın çökmesini önlemek için yerleştirilen parça veya dayak. bağın vurmak * kazıduvarlarının çökmemesi için bağınlarla desteklemek. bağıntı * Bir nesneyi başka bir nesne ile uyarlıkılan bağ.
* Eşyayı, kavramlarıveya tasarımları birlik, bağlılık, birliktelik gibi durumlarda toplayan görünüşveya nitelik,
görelik, bağıllık, izafet, rölâtivite.
* İki veya daha çok nitelik arasında matematik işlemleri yardımı ile kurulan bağlılık veya eşitlik.bağıntıcı * Bağıntıcılık yanlısı olan kimse, göreci, rölâtivist. bağıntıcılık * Bağıntılılık öğretisi; özellikle bilginin bağıntılı olduğunu ileri süren her türlü felsefe öğretisi; görecilik,
izafiye, rölâtivizm.bağıntılı * Varlığı başka bir şeyin varlığına bağlı bulunan, mutlak olmayan, göreli, izafî, nispî, rölâtif. bağıntılılık * Var olabilmek veya belirlenebilmek için, bağıntıyolu ile başka bir şeye bağlı bulunma durumu, görelilik,
izafiyet, rölâtivite.bağır * Göğüs.
* (ok yayıve dağiçin) Orta bölüm.
* Ciğer, bağırsak gibi vücut boşluklarında bulunan organların ortak adı, ahşa.bağır yeleği * Eskiden zırh altına giyilen, köseleden yapılmışyelek. bağırdak * Bağıldak. bağırgan * Bağırıp çağıran, tepkisini hemen ve sert bir şekilde dışa vuran kimse. bağırıyanmak * üzüntü çekmek, çok acıduymak.
* çok susamışolmak.bağırıp çağırmak * öfkeyle bağırmak. bağırış * Bağırmak işi veya biçimi. bağırışçağırış * Gürültü, şamata.
* Gürültüyle, şamata ederek.bağırışma * Bkz. bağrışma. bağırışmak * Bkz. bağrışmak. bağırma * Bağırmak işi. bağırmak * (insan) Yüksek ve gür ses çıkarmak.
* Kendini belli etmek.
* Yüksek sesle azarlamak.bağırsak * Sindirim organının mideden anüse kadar olan, ince bağırsak ve kalın bağırsaktan oluşan bölümü. bağırsak askısı * İnce bağırsağıkarnın arka bölümüne bağlayan ve karın zarının bir bölümünden oluşan askı. bağırsak iltihabı * Sindirim organında oluşan iltihabî durum ve buna bağlıhastalık. bağırsak ingini * Çoğunlukla sürgün ve karın ağrısı ile beliren bağırsak iltihabı. bağırsak kazıntısı * Kalın bağırsak hastalıklarında çıkarılan sümüksü madde. bağırsak kurdu * Omurgalıların ve de özellikle insanların bağırsağında yaşayan asalak solucan. bağırsak otu * Farekulağı. bağırsak solucanı * Ortalama 25 cm boyunda, insanların, özellikle çocukların bağırsaklarında asalak olarak yaşayan yuvarlak
solucan, askarit.bağırsaklarınıdeşerim * “canına kıyarım, öldürürüm” anlamında korkutmak, gözdağıvermek üzere kullanılır. bağırtı * Bağırma sesi. bağırtkan * Çok bağırıp çağırmak huyunda olan (kimse). bağırtlak * Orta büyüklükte, eti sevilen bir cins göçebe ördek (Querquedula). bağırtma * Bağırtmak işi. bağırtmak * Bağırmasına yol açmak.
* Bir haberi, bir isteği, birinin aracılığıyla duyurmak.bağış * Bağışlamak işi veya biçimi.
* Bağışlanan şey, hibe, teberru.bağışçı * Bağışyapan kimse. bağışık * Herhangi bir ödevin veya yükümlülüğün dışında kalan, muaf.
* Bazımikroplara karşıaşıveya doğal yolla direnç kazanmışolan. -
Türkçe Sözlük B Sayfa 6
bağışıklık * Bir ödevin veya yükümlülüğün dışında kalma durumu, muafiyet.
* Bazımikroplara karşıaşıveya doğal yolla kazanılmışdirenç durumu.bağışıklık bilimi * Bağışıklık olaylarının ortaya çıkma şartlarını, gelişimini, alınabilecek önlemleri ve yapılabilecek tedaviyi
inceleyen tıp dalı, immünoloji.bağışlama * Bağışlamak işi, affetme, af.
* Hibe etme.bağışlamak * Bir mal veya hakkıkarşılık beklemeden birine vermek, teberru etmek.
* Herhangi bir kötü davranışiçin ceza vermekten vazgeçmek, affetmek.
* Görevden çekmek, almak.
* Deyimlerde “Tanrıesirgesin, ayırmasın” gibi anlamlarda kullanılır.bağışlamamak * karşısındakinin yanlışından, kusurundan doğacak fırsatlarıkaçırmamak, acımadan değerlendirmek. bağışlanma * Bağışlanmak işi, affedilme. bağışlanmak * Bağışlamak işine konu olmak, affa uğramak, affedilmek, affolunmak. bağışlatma * Bağışlatmak işi. bağışlatmak * Bağışlamak işini yaptırmak. bağışlayıcı * Bağışlayan. bağıt * Sözleşme, akit, mukavele, kontrat. bağıtçı * Bağıt yapanlardan her biri, âkit. bağıtlanma * Bağıtlanmak işi veya durumu. bağıtlanmak * Bağıt ile sonuçlanmak. bağıtlaşma * Bağıtlaşmak işi veya durumu. bağıtlaşmak * Aralarında bağıt yapmak. bağıtlı * Bağıtla, sözleşme ile bağlanmışolan. bağkesen * Makaslı böcek. bağlaç * Eşgörevli kelimeleri veya önermeleri birbirine bağlayan kelime türü, rabıt: Ve, ya, veya, ya da birer
bağlaçtır.bağlaç grubu * Bağlaç öbeği. bağlaç öbeği * Bağlaçla veya bağlaçsız birbirine bağlanmışolan, aynınitelikte iki veya daha çok kelimeden oluşan öbek. bağlaçlı * Bağlacı olan. bağlaçlıtamlama * İsimleri, sıfatlarıarasına bağlaç alan isim veya sıfat tamlaması. bağlaçlıyan cümle * Birleşik cümlelerde ki bağlacıyla temel cümleye bağlanan yan cümle. bağladığıyerde otlamak * Bkz. bıraktığım (bıraktığı) bağladığım (bağladığı) yerde (çayırda) otluyorsun (otluyor). bağlam * Cinsleri aynıveya birbirine yakın olan şeylerin bir arada bağlanmışı, demet, deste.
* Bir şiirdeki dörtlüklerin her biri, bent.
* (herhangi bir olguda) Olaylar, durumlar, ilişkiler örgüsü veya bağlantısı, kontekst.
* Bir dil birimini çevreleyen, ondan önce veya sonra gelen, birçok durumda söz konusu birimi etkileyen,
onun anlamını, değerini belirleyen birim veya birimler bütünü, kontekst.bağlama * Bağlamak işi.
* Üç çift telli olan ve mızrapla çalınan bir saz.
* Yapılarda duvarları birbirine bağlayan kiriş, putrel vb.bağlama zarf fiili * Ve bağlacı görevinde kullanılarak, kendinden sonraki çekimli fiile veya fiilimsiye zaman ve kişi
bakımlarından uyan -ıp ekini almışfiil: Gelip gitti (Geldi ve gitti) Gülüp geçti (Güldü ve geçti) gibi.bağlamacı * Bağlama yapan veya satan kimse.
* Bağlama çalan kimse.bağlamacılık * Bağlamacının işi veya mesleği. bağlamak * Bağveya başka bir araçla tutturmak.
* Düğümlemek.
* (yara için) İlâç koyup bezle sarmak.
* Denk yapmak, paket yapmak.
* Oluşmak, tutmak, meydana gelmek.
* Bir işveya kimse için ayırmak, tahsis etmek.
* (bir işiçin) Anlaşma yapmak.
* Birinde bir şeye karşı ilgi, istek uyandırarak o şeye ilgi, yakınlık duymasını sağlamak.
* Uyulmasızorunlu olmak.
* Başka bir işle uğraşamaz durumda olmak.
* Sona erdirmek, bitirmek, tamamlamak.
* Gönlünü kazanmak.
* Bütün ilgisini bir yerde yoğunlaştırmak.
* Geçişi engellemek.bağlamalık * Bağlama yapmaya yarayan. bağlamsal * Bağlam ile ilgili. bağlamsal anlam * Bir sözün kullanılan veya amaçlanan bağlama göre anlam kazanması. bağlanak * Bağlanılacak şey, bağlantı, irtibat. bağlanım * Bağlanmak işi veya biçimi.
* (siyasî veya sosyal konularda) Yan tutma.bağlanış * Bağlanmak işi veya biçimi. bağlanma * Bağlanmak işi. bağlanmak * Bağlamak işine konu olmak.
* Sevmek, içten bağlı olmak.
* Beklenen şey elde edilmez olmak.
* Yalnızca belli bir işle uğraşmak.
* Bir şey bir kimseye ayrılmak, tahsis edilmek.bağlantı * İki veya daha çok şeyin birbiriyle bağlı, ilişik veya ilgili bulunması, irtibat.
* İki şey arasında ilişki sağlayan bağ.bağlantı borusu * Katlardaki pis ve kirli sularıtoplayan, kolona ileten boru. bağlantıkurmak * irtibat sağlamak.
* haberleşme sağlamak.bağlantıünlüsü * Bkz. bağlayıcıünlü. bağlantıünsüzü * Bkz. bağlayıcıünsüz. bağlantıyapmak * ilişki kurmak; anlaşma, sözleşme yapmak. bağlantılı * Aralarında bağlantı bulunan, irtibatlı, rabıtalı. bağlantısız * Aralarında bağlantı bulunmayan.
* Askerî, siyasî yönden hiçbir bloka bağlı olmayan (ülke), bloksuz.bağlantısız ülkeler * Bağlantısızlık siyaseti izleyen ülkeler, bloksuz ülkeler. bağlantısızlık * Bağlantısız olma durumu. bağlantısızlık politikası * Askerî, siyasî yönden hiçbir bloka girmeme siyaseti.