çevirce

Kategori: İ

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 58

    ithalâtçılık * İthalatla uğraşma, dışülkelerden mal satın alma veya getirme işi.
    itham * Suçlama, suçlu görme.
    itham etmek (veya ithamda bulunmak) * suçlamak, suçlu görmek.
    ithamname * Suçlama yazısı.
    iti * İtici güç, ilham verici.
    iti öldürene sürükletirler * çığırından çıkmışolan bir işin düzeltilmesi, bu işe yol açan kimseye düşer.
    itibar * Saygı görme, değerli, güvenilir olma durumu, saygınlık prestij.
    * Borç ödemede güvenilir olma durumu, kredi.
    itibar etmek * saygı göstermek, saymak değer vermek.
    * göz önünde bulundurmak, dikkate almak.
    itibar görmek * sayılmak, kendisine değer verilmek.
    * aranmak, istenmek.
    itibar mektubu * (bir kimseye) Kredi açılması için bir yere yazılan mektup.
    itibara almak * göz önünde tutmak, hesaba katmak.
    itibardan düşmek * saygınlığınıyitirmek.
    itibaren * – …den başlayarak, …-den sonra, …-den beri.
    itibarıyla * -den sayılmak üzere.
    * Bakımından.
    itibarî * Gerçekten öyle olmadığıhâlde öyle sayılan, saymaca.
    itibarî hizmet zammı * Ağır ve tehlikeli işlerde çalışan görevlilerin fiilî hizmet sürelerine eklenen süre.
    itibarî sayfa * Saymaca sayfa.
    itibarlı * İtibarı, değeri olan, saygın.
    * Kredisi olan.
    * Gözde olan, önemli sayılan.
    itibarsız * İtibarı, değeri olmayan.
    itibarsızlaşma * İtibarsızlaşmak işi.
    itibarsızlaşmak * İtibarsız duruma gelmek, saygınlığını, değerini yitirmek.
    itibarsızlık * İtibarsız, değersiz olma durumu.
    itici * İtme işini yapan.
    * Soğuk, benimsenilmeyen, sevimsiz, sevilmeyen, beğenilmeyen.
    iticilik * İtici olma durumu.
    itidal * Aşırı olmama durumu, ılımlılık, ölçülülük.
    * Soğukkanlılık.
    itidal sahibi * Ölçülü, ılımlı(kimse).
    * soğukkanlı.
    itidalini kaybetmek * aşırılığa kapılmak soğukkanlılığınıyitirmek.
    itidalini muhafaza etmek * kendini aşırılığa kaptırmamak; kendini tutmak.
    itidalli * Ölçülü, ılımlı, soğukkanlı, mutedil.
    itikâf * Kendini bir konuya verme.
    * Dünya işlerinden vazgeçip bir yere kapanma, ibadet etme.
    itikâl * Aşınma, erozyon.
    itikat * İnanma, inan.
    * İnanç, iman.
    itikatlı * İtikadı olan, inançlı, imanlı.
    itikatsız * İtikadı olmayan inançsız, imansız.
    itikatsızlık * İtikatsız olma durumu inançsızlık, imansızlık.
    itilâ * Yükselme, yücelme.
    itilâ etmek * yükselmek, yücelmek.
    itilâf * Anlaşma, uyuşma, uzlaşma.
    itilâf etmek * anlaşmak, uyuşmak, uygun olmak.
    itilâfçı * Anlaşma, uyuşma yanlısı olan (kimse).
    * Meşrutiyet döneminde Hürriyet ve İtilâf Cemiyeti üyesi veya yanlısı olan kimse.
    itilâfçılık * İtilâfçı olma durumu.
    itiliş * İtilmek işi veya biçimi.
    itilme * İtilmek işi.
    * İğrenç, ayıp veya elde edilemez görünen düşüncelerin kişide bilinç altına sürülmesi.
    itilmek * İtmek işi yapılmak.
    itimat * Güven, güvenç.
    itimat beslemek * güven duymak, güvenmek.
    itimat etmek * güvenmek.
    itimat mektubu * Güven mektubu, itimatname.
    itimat telkin etmek * güven vermek.
    itimatlı * Güvenilir.

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 46

    istavroz * Haç.
    * Sıhhî tesisatta kullanılan dört girişli bağlantı borusu.
    istavroz çıkarmak * Bkz. haç çıkarmak.
    istediği gibi at koşturmak (düz oynatmak) * keyfince, istediği gibi davranmak.
    istek * Bir şeye duyulan eğilim, arzu.
    * Yerine getirilmesi (başkasından) istenilen şey, talep.
    * İstek ve niyet kavramıveren isteme kipi.Türkçede bu kip fiil kök veya gövdesine -a/-e eki getirilerek
    kurulur.
    * Belirli bir ihtiyacıkarşılayacağıdüşünülen nesne veya duruma karşıduyulan özlem, arzu.
    istek duymak * bir şeye karşıeğilim duymak, arzulamak.
    istek uyandırmak * İstemesine, arzu duymasına yol açmak.
    istek yutumu * Kökü ve gövdesi ünlü ile biten isteme kiplerinde, aynıünlüden birinin düşmesi.
    isteka * Bilârdo oyununda kullanılan değnek.
    * Bkz. İstika.
    * Basım evlerinde kitap formalarınıkırmak, katlamak için kullanılan tahta veya kemikten yapılmış araç.
    isteklendirici * İstek uyandıran, teşvikkâr.
    isteklendirme * İsteklendirmek işi, teşvik.
    isteklendirmek * Birinde, bir şey yapma isteğini uyandırmak, özendirmek, teşvik etmek.
    istekleniş * İsteklenmek işi veya biçimi.
    isteklenme * İsteklenmek işi.
    isteklenmek * Bir şeye karşı istek duymak, heveslenmek.
    istekli * Bir şeye karşı isteği olan.
    isteksiz * Bir işi yapmaya isteği olmayan, gönülsüz.
    isteksizce * İstek göstermeden, isteksiz olarak.
    isteksizlik * İsteksiz olma durumu.
    istem * Bir kimseden bir şeyi yapmasınıveya yapmamasını isteme, talep, arzu.
    * İrade veya isteğin eylem durumunda belirmesi.
    isteme * İstemek işi.
    isteme kipleri * Dilek, istek, gereklik ve emir kavramlarıveren kipler.
    istemek * İstek duymak, arzulamak.
    * Bir şeyin kendisine verilmesini veya yapılmasınısöylemek, dilemek.
    * Görmek istediğini bildirmek.
    * Gerek olmak.
    * Evlenmek dileğinde bulunmak.
    istemeye istemeye * İstemeyerek, gönülsüzce.
    istemli * Yapılıp yapılmaması insanın kendi isteğine bağlı olan.
    * Bir istek üzerine veya isteyerek yapılan.
    istemseme * İradeyi etkileyebilecek güçte olmayan, gelip geçici isteme.
    istemsiz * İstenmeden yapılan.
    * İstemeyerek yapılan.
    istemsizlik * İstemsiz olma durumu.
    istenç * İrade, istek.
    * Davranışlarla ilgili tepilerden bir bölümünü tutup ötekileri eyleme dönüştürme gücü, irade.
    istenç dışı * İradesiz, irade dışı, gayriiradî.
    istenç yitimi * Bkz. irade yitimi.
    istenççi * İstenççilik yanlısı.
    istenççilik * Akla ve bilmeye değil de iradeye üstünlük tanıyan, ruhsal olayların ve bilgi sürecinin temelinde iradeyi
    gören bilim dışıöğreti, iradiye, volontarizm.
    istençli * İradeyle yapılan, iradî.
    * Herhangi bir dışzorunluluk söz konusu olmadan belirli bir durum karşısında girişilecek eylemi
    kararlaştıran ve uygulayabilen, iradeli.
    istençsiz * İradeyle yapılmayan, istenci olmayan, istenç dışı, irade dışı, iradesiz.
    * Yapılması istenmediği hâlde yapılan (davranış), irade dışı, gayriiradî.
    istençsizlik * İradesiz olma durumu, iradesizlik.
    istenilme * İstenilmek, istenmek işi.
    istenilmek * İstemek işi yapılmak.
    istenme * İstenmek işi.
    istenmek * İstenilmek.
    istenmeyen durum * Karşılaşılması beklenilmeyen durum, karışıklık, komplikasyon.
    istenmeyen kişi * İyi karşılanmayan kişi (Persona non grata).
    ister * Bir şeyin yapılabilmesinin veya olabilmesinin bağlı olduğu şey, gerek, icap, lüzum.
    * Cümledeki görevleri aynı olan kelimelerin ayrıayrıher birinin başına getirilerek herhangi birinin
    onanmasında sakınca olmadığınıanlatır.
    ister istemez * Zorunlu olarak, elinde olmadan.
    * Yarı gönüllü olarak, biraz mecbur olarak.
    ister misin? * ya olursa.
    isteri * Duyu bozuklukları, türlü ruh karışıklıkları, çırpınma, kasılmalar ve bazen inmelerle kendini gösteren bir
    sinir bozukluğu, histeri.
    isteri nöbeti * İsteri sıkıntısının yaşandığısüre.
    isterik * İsteriye tutulmuşolan, histerik.
    istetme * İstetmek işi.
    istetmek * İstemek işini başkasına yaptırmak.
    isteyeninin bir yüzü, vermeyenin iki yüzü kara * birinden bir şey isteyen biraz utanır ama isteği yerine getirmeyen daha çok utanmalıdır.

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 47

    isteyiş * İstemek işi veya biçimi.
    istiane * Yardım isteme.
    istiane etmek * yardım istemek.
    istiap * (içine) Alma, (içine) sığdırma.
    istiap etmek * içine almak, sığdırmak.
    istiap haddi * Deniz, kara ve hava taşıtlarının yük ve yolcu miktarlarını belirleyen sınır.
    istiare * Ödünç, borç veya eğreti alma, ödünçleme, metafor.
    * Bir şeyi anlatmak için ona benzetilen başka bir şeyin adınıeğreti olarak kullanma, eğretileme: “Bu adam
    hayatının sonbaharında” cümlesinde sonbahar kelimesi yaşlılığı anlatan bir istiaredir.
    istibat * Olmasınıuzak görme, imkân vermeme, uzaksama, ıraksama.
    istibat etmek * uzaksamak, ıraksamak.
    istibdat * Uyruklarına hiçbir hak ve özgürlük tanımayan sınırsız monarşi, despotluk, despotizm.
    istical * İvedilik, acele etme, müstaceliyet.
    istical etmek * ivmek, acele etmek.
    isticar * Kira ile tutma, kiralama.
    isticar etmek * kiralamak.
    isticvap * Sorguya çekme, sorgu.
    istida * Dilekçe, arzuhal.
    istidaname * Resmî bir makama yazılan dilekçe yazısı.
    istidat * Yaradılıştan gelen veya sonradan edinilmişyetenek.
    * Yeteneği olan kimse.
    istidatlı * İstidadı olan.
    istidatsız * İstidadı olmayan.
    istidlâl * Bir konuda kanıtlara dayanarak sonuç çıkarma.
    * Çıkarım.
    istidlâl etmek * kanıtlara dayanarak bir sonuca varmak.
    istif * Üst üste eşya konularak yapılan düzgün yığın.
    * Kereste, tahta gibi ağaç ürünlerini kurutmak veya bekletmek amacı ile belirli düzenlerde üst üste dizerek
    yapılan yığın.
    * Stok.
    istif etmek * yıkılmayacak bir biçimde, düzgünce yerleştirmek.
    * stok etmek.
    istifa * Kendi isteğiyle görevden ayrılma.
    * İşten ayrılma isteğini bildiren dilekçe.
    istifa etmek * (işinden) çekilmek.
    istifade * Yararlanma, faydalanma.
    istifade etmek * yararlanmak.
    istifaname * Bir görevden kendi isteğiyle ayrıldığını belirten dilekçe.
    istifayı basmak * herhangi bir sebeple görevinden ani bir kararla çekilmek.
    istifçi * Malları, eşyayı istif eden görevli.
    * İstifçilik yapan, stokçu.
    istifçilik * İstif yapma işi.
    * İleride bulunmayacağıveya pahalılaşacağıdüşüncesiyle çok mal yığarak piyasada sıkıntıya yol açma,
    stokçuluk.
    istifham * (zihinde beliren) Soru.
    istifini bozmamak * aldırışetmeyip durum ve davranışınıhiç değiştirmemek.
    istifleme * İstiflemek işi.
    istiflemek * Düzgün bir biçimde üst üste yığmak.
    * Stok etmek.
    istifleniş * İstiflenmek işi veya biçimi.
    istiflenme * İstiflenmek işi.
    istiflenmek * İstiflemek işi yapılmak.
    istifleyiş * İstiflemek işi veya biçimi.
    istifrağ * Kusma.
    istifrağetmek * kusmak.
    istifsar * Bir şeyin açıklanmasını, aydınlığa kavuşmasını isteme, anlamaya çalışma, sorma.
    istifsarıhatır * Hâl hatır sorma.
    istiğfar * Tanrı’dan suçlarının bağışlanmasınıdileme; tövbe etme.
    istiğfar etmek * tövbe etmek.
    istiğna * Önerilen bir işe karşınazlanma, nazlıdavranma.
    * Doygunluk, gönül tokluğu.
    istiğrak * Dalma, içine gömülme, dalınç.
    istihale * Biçim değiştirme.
    * Başkalaşma.
    * Başkalaşım.
    istihale etmek * biçim değiştirmek.
    * başkalaşmak.

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 48

    istihare * Bir inanışa göre, girişilecek bir işin hayırlı olup olmadığınırüyadan anlamak için abdest alıp dua okuyarak
    uyuma.
    istihareye yatmak * girişilecek bir işin hayırlı olup olmadığınırüyadan anlamak için abdest alıp dua okuyarak uyumak.
    istihbar * Haber ve bilgi alma.
    istihbar etmek * haber almak, duymak, öğrenmek.
    istihbarat * Yeni öğrenilen bilgiler, haberler.
    * Bilgi toplama, haber alma.
    istihbarat dairesi * Haber alma dairesi.
    istihbarat servisi * Haber alma işlerini yürüten işyeri.
    istihdaf * Amaçlama, hedef alma.
    istihdaf etmek * amaçlamak.
    istihdam * Bir görevde, bir işte kullanma.
    istihdam etmek * bir işte, bir görevde kullanmak.
    istihfaf * Küçümseme, hor görme, hafifseme.
    istihfaf etmek * küçümsemek, hor görmek, hafifsemek.
    istihkak * Hakkı olma, hak kazanma.
    * Hizmet karşılığıkazanılan hak (para).
    istihkâm * Düşman saldırısınıdurdurmak, düşmana karşısavunma yapmak amacıyla düzenlenmişyer.
    * İstihkâm işleriyle uğraşma, istihkâmcılık.
    istihkâm sınıfı * Savaşan birliklerin saldırısınıkolaylaştıran, savunma gücünü artıran, yapı işleriyle uğraşan teknik askerî
    sınıf.
    istihkâmcılık * İstihkâm sınıfının yaptığı iş.
    istihkar * Hor görme, aşağılama.
    istihkar etmek * hor görmek, aşağılamak.
    istihlâk * Tüketim.
    istihlâk etmek * tüketmek.
    istihraç * (anlam, sonuç) Çıkarma, çıkarsama.
    istihraç etmek * sonuç çıkarmak.
    istihsal * Çıkarma, elde etme.
    * Üretim, üretme.
    istihsal etmek * elde etmek.
    * üretmek.
    istihza * Gizli veya ince alay.
    istihza etmek * alay etmek, alaya almak.
    istihzalı * İstihzası olan.
    istihzar * Hazırlama.
    * Hatırlama, anımsama.
    istika * Ayakkabıların altınıparlatmak için kunduracıların kullandığıkemik, isteka.
    istikamet * Doğrultu, yön.
    istikamet vermek * yön vermek, yöneltmek.
    istikbal * Karşıçıkma, karşılama.
    * Gelecek (zaman), ati.
    istikbal etmek * karşılamak.
    istiklâl * Bağımsızlık.
    istikra * Tüme varım.
    istikrah * Tiksinme, iğrenme.
    istikrah etmek * tiksinmek, iğrenmek.
    istikrar * Aynıkararda, biçimde sürme, kararlılık.
    * Yerleşme, oturma.
    * Denge.
    * Ödemeler dengesinde, istihdamda düzen.
    istikrar bulmak * karar kılmak.
    * yerleşmek.
    istikrarlı * İstikrarı olan, dengeli, kararlı.
    istikrarlılık * İstikrarlı olma durumu.
    istikrarsız * İstikrarı olmayan, dengesiz, kararsız.
    istikrarsızlık * İstikrarsız olma durumu, dengesizlik, kararsızlık.
    istikraz * Ödünç alma, borçlanma.
    istikraz etmek * ödünç para almak, borçlanmak.
    istikşaf * Araştırma.
    * Açınsama.
    istilâ * Bir ülkeyi silâh gücüyle ele geçirme.
    * Yayılma, kaplama, sarma, bürüme.
    istilâ etmek * bir ülkeyi silâh gücüyle ele geçirmek.
    * yayılmak, kaplamak, sarmak, bürümek.
    istilâcı * İstilâ eden (kimse, devlet).

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 49

    istilâcılık * İstilâcı olma durumu.
    istilzam * Gerektirme, gerekme.
    istilzam etmek * gerekli bulmak.
    istim * İslim.
    istim arkadan gelsin * önce istenilen işyapılsın, gereken şartlar sonradan yerine getirilsin.
    istim üstünde olmak * (buharla işleyen araçlar için) kalkmaya hazır duruma gelmek.
    istimal * Kullanma.
    istimal etmek * kullanmak.
    istimara * Ölçme, değerlendirme.
    * Bir kabın hacmini veya alabileceği miktarıhesaplama.
    istimator * Gümrüklerde mallara değer biçen görevli.
    istimbot * Filika büyüklüğünde, islimle işleyen deniz teknesi, çatana.
    istimdat * İmdat isteme, yardıma çağırma.
    istimdat etmek * yardıma çağırmak, yardım istemek.
    istimlâk * Kamulaştırma.
    istimlâk etmek * kamulaştırmak.
    istimna * Onanizm.
    istimrar * Sürüp gitme, süreklilik.
    istimzaç * Bir kimsenin huyunu, kişiliğini tanımak için araştırma.
    * Sorma, yoklama.
    istimzaç etmek * sormak, yoklamak.
    istinabe * Davanın görülmekte olduğu mahkemeye gönderilmek için başka bir yerde bulunan bir tanığın oradaki
    mahkeme tarafından ifadesinin alınması.
    istinaden * Bir görüşe, bir düşünceye dayanarak, dayanılarak, güvenerek.
    istinaf * Mahkemenin verdiği kararıkabul etmeyerek, bunu istinaf mahkemesine götürme.
    istinaf mahkemesi * Sulh ve asliye mahkemeleri benzeri ilk derece mahkemeler ile temyiz mahkemeleri arasında yer alan ikinci
    derecede yüksek mahkeme.
    istinas * Yadırgamaz olma, alışma, ısınma.
    istinat * Dayanma, yaslanma.
    * Güvenme, kuvvet alma.
    * Bir şeyi kanıt sayma.
    istinat duvarı * Toprak veya yapının kaymasınıönlemek için yapılan, direnç sağlayan duvar.
    istinat etmek * dayanmak, yaslanmak.
    istinatgâh * Dayanacak, güvenecek,sığınacak yer, dayanak.
    istinga * Yelkenleri toplamak için kullanılan halat.
    istinga etmek * (yelkenleri) toplamak.
    istinkâf * Çekinme, geri durma, sakınma.
    istinkâf etmek * çekinmek, geri durmak, sakınmak.
    istinsah * Bir şeye bakarak aynısınıyazma.
    istinsah etmek * bir şeye bakarak aynısınıyazmak, kopya ederek örnek çıkarmak.
    istintaç * Sonuç çıkarma.
    * Bir büyük önermeden küçüğe ve sonurguya, yasalardan olaylara, nedenden sonuca giderek sonuç çıkarma.
    istintaç etmek * sonuç çıkarmak.
    istintak * Sorgu.
    * Sorguya çekme.
    istintak etmek * sorguya çekmek.
    istirahat * Dinlenme, rahat etme.
    istirahat etmek * dinlenmek.
    istirdat * Geri alma.
    * (bir yeri) Yeniden ele geçirme, geri alma, kurtarma.
    istirham * Yalvarma, merhamet dileme.
    istirham etmek (veya istirhamda bulunmak) * yalvarmak, dilemek, rica etmek.
    istiridye * Yassısolungaçlılar sınıfından, güçlü kaslarla birbiri üzerine kapanan iki çeneti olan, eti beğenilen bir deniz
    yumuşakçası(Ostrea edulis).
    istiskal * Soğuk davranışlarla hoşlanmadığını belli etme.
    istiskal etmek * hoşnutsuzluğunu belli ederek soğuk davranmak.
    istismar * İşletme, yararlanma.
    * Birinin iyi niyetini kötüye kullanma.
    * Sömürme.
    istismar etmek * işletmek, yararlanmak.
    * birinin iyi niyetini kötüye kullanmak.
    * sömürmek.
    istismarcı * Birinin iyi niyetini kötüye kullanan (kimse).
    * Sömürücü.
    istismarcılık * İstismar etme işi.

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 50

    istisna * Bir kimse veya bir şeyi benzerlerinden ayrıtutma.
    * Genelden ayrı, kural dışı olma, ayrıklık.
    * Ayrıtutulan kimse veya şey.
    istisna etmek * ayırmak.
    istisnaî * Benzerlerine uymayan, kural dışı olan, ayrıklı.
    istisnasız * İstisnası olmadan, ayrıksız, ayrıcasız, bilâistisna.
    istişare * Danışma.
    istişare etmek * danışmak.
    istişare heyeti * Danışma kurulu.
    istitrat * Söz arasında, sırası gelmişken, antrparantez.
    istiva * Birden çok şeyin birbirine eşit ve denk olması.
    istiva hattı * Ekvator.
    istizah * Herhangi bir konuda açıklayıcı bilgi isteme, bir sorunun açıklanmasını isteme.
    * Gensoru.
    istizah etmek * sorulan soruya açıklayıcı bilgi istemek, bir sorunun açıklanmasını istemek.
    istizan * Yetki isteme, izin isteme.
    istizan etmek (veya eylemek) * yetki istemek, izin istemek.
    istop * Stop.
    * Ebenin topu havaya atması, diğerlerinin kaçışmasıve ebe tarafından topla vurulması biçiminde oynanan
    bir oyun.
    istop etmek * durmak, çalışmamak.
    istor * Stor.
    istralya * Gemide direk ve çubukları baştarafından, yani burundan tutan halat.
    * Geminin kaburgalarını birbirine bağlayan demir kuşak.
    istrongilos * İzmaritgillerden, Akdeniz’de yaşayan, eti lezzetli bir balık (Smaris vulgaris).
    İsveççe * İsveç dili.
    İsveçli * İsveç halkından veya bu halkın soyundan olan (kimse).
    İsviçreli * İsviçre halkından olan (kimse).
    isyan * Herhangi bir amaçla kurulu düzene veya devlet güçlerine karşı gelme, başkaldırma, ayaklanma.
    * Bir düzene veya emre boyun eğmeme, uymama, itaat etmeme.
    isyan bayrağınıaçmak * karşı gelmek, başkaldırmak.
    isyan etmek * ayaklanmak.
    * kabullenmemek, razı olmamak.
    isyancı * Başkaldırıcı(kimse), asi.
    isyancılık * İsyancının işi.
    isyankâr * Başkaldırıcı, isyancı.
    isyankârlık * İsyankâr olma durumu, başkaldırıcılık, asilik.
    iş * Bir sonuç elde etmek, herhangi bir şey ortaya koymak için güç harcayarak yapılan etkinlik, çalışma.
    * Bir değer yaratan emek.
    * Birinden istenen hizmet veya birine verilen görev.
    * Sanayi, ticaret, tarım, maliye vb.alanlara ilişkin ekonomik etkinliklerin bütünü.
    * Kamu yararına yapılan işler.
    * Herhangi bir yere düzen verici, günlük yaşayışısağlayıcıher türlü çalışma.
    * Geçim sağlamak için herhangi bir alanda yapılan çalışma, meslek.
    * İşyeri.
    * Ticarî anlaşma, alışveriş.
    * Herhangi bir maksatla kurulan düzen.
    * Bazıdeyimlerde “yarar, çıkar” anlamında kullanılır.
    * Yapılan şey, davranış.
    * Nakış, örgü gibi elde yapılan şey.
    * Emek, işçilik, ustalık.
    * İşlem.
    * Sorun, konu, mesele, maslahat.
    * Gizli sebep veya maksat.
    * Bir kimseye özgü olan görüş, anlayış.
    * Bir kuvvetin uygulanma noktasını hareket ettirirken harcadığı güç.
    -iş * Bkz. -ış/ -iş(I).
    -iş * Bkz. -ş- / -ş-.
    iş(birinden) bitmek * işin sonuçlanmasıhâli ondan beklenilmek.
    iş(birine) kalmak * işin bitmesi için asıl gayret birine düşmek.
    iş(güç) edinmek * bir şeyi görev olarak üstlenmek.
    işaçmak * uğraştırıcı, gereksiz bir durumun ortaya çıkmasına sebep olmak.
    işadamı * Ticaret veya sanayi alanında kazanç sağlamak amacıyla para yatıran kimse.
    * Kâr sağlamada becerikli ve başarılıkimse.
    işakdi * Bkz. işsözleşmesi, hizmet akdi.
    işalanı * Çalışılacak, kazanç sağlanacak dal.
    işayağa düşmek * iş, sorumsuz ve yetkisiz olanların elinde kalmak.
    iş başa düşmek * kendi işini kendi görme zorunda kalmak.
    iş başı * (işyerlerinde) İşe başlama.
    iş başıyapmak * (işyerinde) işe başlamak.
    iş başında eğitim (görmek veya yapmak) * işçinin işini yaparken uğraşısında olduğu kadar işgörgüsü, işgüvenliği, işçi sağlığı, işyönetimi konularında
    da yetiştirilmesi, hizmet içi eğitim.
    iş bırakımcı * İş bırakımıyapan kimse, grevci.
    iş bırakımı * İsteklerini işverene kabul ettirmek için işçilerin, işlerini hep birden bırakması, grev.
    iş bilenin, kılıç kuşananın * becerikli olanlar kazanır.
    iş bilimi * İnsanın işine uymasını, amaca göre çalışmasını düzenleyen inceleme ve araştırmaların bütünü, ergonomi.
    iş bilmek * becerikli olmak.
    iş birliği * Amaç ve çıkarları bir olanların oluşturduklarıçalışma ortaklığı, teşrikimesai.
    * Bir işin çeşitli işçilerce yapılması.

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 51

    iş birliği yapmak * amaç ve çıkarları bir olanlarca çalışma ortaklığıkurulmak.
    iş birlikçi * Herhangi bir alanda çıkar sağlama amacını güden kimse veya kuruluşlarla ilişki kuran (kimse, kuruluşvb.).
    iş birlikli * İş birliği ile, ortaklaşa yapılan.
    iş bitirmek * bir işi iyi bir sonuca ulaştırmak.
    iş bölümü * Bir işi, iki veya daha çok kişi arasında bölme.
    * Bir toplumsal üretim düzeni içindeki değişik görev ve hizmetlerin, toplumun üyeleri, kümeleri arasında
    karşılıklı bağımlılık ilişkileri içinde bölünmesi.
    işçatallanmak * bir işte güçlükle karşılaşmak.
    işçevirmek * gizli, dolambaçlı bir işyapmak.
    işçığrından çıkmak * amacından saparak düzeltilmesi güç bir durum almak.
    işçıkarmak * çok işyapmak.
    * gereksiz, uğraştırıcı bir işe yol açmak, sorunlara sebep olmak.
    işdayıya düştü * Bkz. gayret dayıya düştü.
    işdeğil * bir şeyin çok kolay olduğunu belirtir.
    * kınama belirtir.
    işdonu * Şalvar.
    işdüşmek * birinin işyapması gerekmek.
    işedinmek * bir şeyi görev, meslek olarak kabul etmek.
    işeri * Elinden iyi işgelen, becerikli kimse.
    işetmek * aldatmak, birine beklemediği bir davranışta bulunarak onu zarara sokmak.
    işgörmek * işyapmak.
    * işyapmaya uygun olmak.
    işgöstermek * yapması için birine işvermek, iş buyurmak.
    işgücü * Bir insanın yararlışeyler üretmek için harekete geçirmek zorunda olduğu fiziksel ve düşünsel yetilerinin
    tümü.
    işgüç * Yapacak belli bir şey, görev, meşguliyet.
    işgüç sahibi * Bir işi, bir görevi olan.
    işgünü * Yasayla tespit edilmişolan çalışma günü.
    işhanı * Birden çok işyerinin bulunduğu çok katlı bina.
    işinada binmek * bir işi yapmakta direnmek.
    işişlemek * nakışyapmak.
    işişten geçmek * bir işi gerçekleştirme imkânıkalmamışolmak.
    işkadını * İşadamı.
    işkarıştırmak * fesat sokmak.
    * zararlı bir işyapmak.
    işkazası * İşyerinde meydana gelen ve işçiyi bedenen veya ruhen etkileyen olay.
    işki * yeter ki.
    işkolu * Ekonomik etkinliklerin sınıflandırılmasısonucu birbirine benzeyen veya aynınitelikte olan çalışma
    dallarından her biri.
    * Bu dalların herhangi birinde çalışanların bütünü.
    işmerkezi * İşyerlerinin yoğun olduğu bölge.
    * Bir ticaret ortaklığının yönetildiği yer.
    işmi? * yapılan bir şeyin beğenilmediğini, küçümsendiğini bildirir.
    işola * “sanki işgörmüş!” anlamında bir hafifseme sözü.
    işolacağına varır * bir soruna aldırmamayı, ne yapılırsa yapılsın yine aynısonuca ulaşılacağınıanlatır.
    işolsun diye * gereksiz bir hareketi belirtmek için kullanılır.
    işsaatleri * Çalışma saatleri.
    işsarpa sarmak * iş, içinden çıkılmasızor bir duruma girmek.
    işsözleşmesi * İşçilerle işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen yöntem ve şartlarıkapsayan sözleşme, işakdi, hizmet akdi.
    iştutmak * işyapmak, çalışmak.
    işvermek * birine yapacak işgöstermek.
    * gönlü olduğunu gösterecek davranışlarda bulunmak, pas vermek.
    işyapmak * çalışmak.
    işyeri * Bir görevin yapıldığıyer.
    * İşçinin işsözleşmesine göre çalıştığıyer.
    işyok * o şeyden yarar beklememeli.
    iş’ar * Yazı ile bildirme.
    işaret * Anlam yükletilen şey, anlamlı iz, im.
    * Belirti, gösterge, levha, tabelâ, alâmet.
    * El, yüz hareketleriyle gösterme.
    işaret etmek * bir şeyi, bir durumu el, yüz hareketleriyle anlatmak, göstermek.
    * belirtmek.
    işaret parmağı * Elde, başparmaktan sonraki parmak, şahadet parmağı, gösterme parmağı.
    işaret sıfatı * Bkz. gösterme sıfatı.
    işaret vermek * bir araç kullanarak bir şeyi belli etmek.

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 41

    irdeleme * İrdelemek işi.
    irdelemek * Bir konunun incelenmesi ve eleştirilmesi gereken bütün yönlerini birer birer incelemek, araştırmak, tetkik
    ve tetebbu etmek, mütalâa etmek.
    irfan * Bilme, anlama, sezme, kültür.
    * Gerçeğe ulaştırıcı güçlü seziş, varış, varışlılık.
    iri * Olağandan daha hacimli, olağanıaşan büyüklüğü olan.
    iri iri * büyük, çok iri.
    iri kıyım * İri kıyılmış.
    * İri yapılı, gövdeli.
    iri lâf * Abartılısöz.
    iri yarı * İri yapılı.
    iribaş * Kuyruksuz kurbağanın yumurtadan yeni çıkmışkurtçuğu.
    irice * İriye yakın, biraz iri (kimse veya şey).
    iridyum * Atom ağırlığı193,1 atom numarası77, yoğunluğu 22,4 olan ve plâtin filizlerinde bulunan değerli bir
    element. Kısaltmasıİr.
    irileşme * İrileşmek işi.
    * Bazı organların hastalık sonucunda olağan dışı büyümesi durumu.
    irileşmek * İri bir duruma gelmek.
    irili ufaklı * Büyük küçük karışık.
    irilik * İri olma durumu.
    irin * Organizmanın herhangi bir yerinde iltihaplanma sonunda ölmüşhücre artıklarından ve bozulmuşak
    yuvarlardan oluşan, mikroplu veya mikropsuz, genellikle sarımtırak renkte koyuca sıvı, cerahat.
    irinlenme * İrinlenmek işi, iltihaplanma, cerahatlenme.
    irinlenmek * İrin oluşmak, iltihaplanmak, cerahatlenmek.
    irinli * İrin toplamış, cerahatli.
    irinti * Elek ve kalbur üzerinde kalan iri taneler.
    * Hayvanların beğenmeyerek yemedikleri iri saman.
    iris * Saydam tabaka ile göz merceği arasında bulunan, ince, kasılabilen bir zardan oluşan, gözün renkli bölümü,
    süsen.
    iriş * Arış.
    irkiliş * İrkilmek işi veya biçimi.
    irkilme * İrkilmek işi.
    irkilmek * Ürkerek geri çekilir gibi olmak veya şaşırıp duraklamak.
    * (vücudun bir yeri) Dışarıdan gelen bir uyarıcının etkisiyle kanlanıp şişmek, taharrüşetmek.
    * (akan bir şey) Bir engel karşısında duraklayıp birikmek.
    irkiltici * İrkilmeye sebep olan.
    irkiltme * İrkiltmek işi veya durumu.
    irkiltmek * İrkilmesine sebep olmak.
    irkinti * Su birikintisi.
    * Ürperme, tiksinti.
    * Korku, çekinme.
    irkme * İrkmek işi veya durumu.
    irkmek * Birikmek.
    * Biriktirmek, toplamak.
    * Tiksinmek.
    İrlandalı * İrlanda halkından olan (kimse).
    irmik * Sert buğdaydan elde edilen, taneleri iri, glütence zengin un.
    irmik helvası * İrmik, çam fıstığı, yağve şeker karışımıyla hazırlanan bir tatlıtürü.
    ironi * Dolaylıve alaylıanlatım, mizah.
    irrasyonalizm * Hayatta ve bilgilerde akıl dışıögelere tek yanlı olarak ağırlık veren sevgi, duygu ve iç güdüleri, bilginin
    kaynağısayan görüş, akıl dışıcılık.
    irrasyonel * Akıl dışı, gayriaklî, us dışı.
    irrealist * Gerçek dışı.
    irredantizm * Dil, gelenek, görenek ve çeşitli kültür değerleri bakımından bir birlik gösterdiği hâlde ana yurt dışında
    kalmışhalkın yaşadığıtopraklarıana yurt sınırları içine almak düşüncesi.
    irs * Kalıtım, soya çekim.
    irsal * Gönderme, yollama.
    irsalât * Gönderilen şeyler, gönderiler.
    irsaliye * Bir yere gönderilen eşyanın listesi, gönderme belgesi.
    irsen * Kalıtım yoluyla.
    irsî * Kalıtımla geçen, soydan kalma, soydan geçme, kalıtsal.
    irsiyet * Soya çekim, kalıtım, veraset.
    irşat * Doğru yolu gösterme, uyarma.
    irşat etmek * doğru yolu göstermek, uyarmak.
    irtibat * Bağlantı, bağlı olma.
    irtibat kurmak * bağlantı sağlamak.

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 42

    irtica * Gericilik.
    irticaî * Gericilikle ilgili gerici (davranış, tutum).
    irtical * Bir manzumeyi veya sözü birdenbire düşünmeden, içine doğduğu gibi söyleme, doğaç.
    irticalen * İçine doğduğu gibi söyleyerek, doğaçtan.
    irtifa * Yükseklik.
    * Yükselti.
    irtifak * Dayanma.
    irtifak hakkı * Başkasının arsa, yol, bahçe gibi taşınmaz bir malından belirli bir yolda yararlanma hakkı.
    irtihal * (öbür dünyaya) Göçme, ölme.
    irtihal etmek * ölmek.
    irtikâp * (kötü iş) Yapma, kötülük etme.
    * Yiyicilik, rüşvet alma.
    * Yalan söyleme, hile yapma.
    irtisam * Resmi çıkma, resmi çizilme.
    * İz düşümü.
    irtişa * Rüşvet alma, rüşvet yeme.
    is * Dumanın değdiği yerde bıraktığıkara leke.
    * Sürme.
    isabet * (bir yöne doğru atılan şey için) Hedefe varma, hedefi vurma.
    * (piyango vb.) Şans oyunlarında, kazanma, çıkma, vurma.
    * (öneri, düşünce, söz için) Yerinde olma, yanılmazlık.
    * Güzel rastlantı.
    * “Çok güzel”, “iyi oldu!” gibi anlamlarda kullanılır.
    isabet almak * vurulmak, yaralanmak.
    isabet etmek * nişan alınan yere değmek, rastlamak.
    * çıkmak.
    * yerinde işgörmüşolmak.
    isabet oldu * yerinde, tam isteğe uygun.
    isabetli * Yerine düşmüş, yerinde, uygun.
    isabetsiz * Yerinde olmayan, uygun olmayan, yersiz.
    isaf * (bir dileği, isteği) Yerine getirme.
    isal * Ulaştırma.
    isale * Akıtma.
    is’at * Kutlama.
    is’at etmek * kutlamak.
    İsa’yıküstürdü, Muhammed’i memnun edemedi * iyilik edeyim derken kimseyi memnun edemedi.
    ise
    ise tutmak * dumana tutup karartmak.
    İsevî * Hz. İsa’ nın yaydığıdinden olan, Hristiyan.
    İsevîlik * Hristiyanlık.
    isfendan * Akçaağaç.
    * Akçaağaçtan yapılmışolan.
    isfenks * Bkz. Sfenks.
    ishak kuşu * Bataklık baykuşu.
    ishal * Sürgün, iç sürme, ötürük, amel.
    ishal olmak * amel olmak, sürgün olmak.
    ishalli * İshali olan.
    isilik * Terlemekten veya sıcaktan vücutta meydana gelen küçük pembe kabartılar, ısırgın.
    isim * Ad.
    * Kişi, insan.
    * Canlıve cansız varlıkları, duygu ve düşünceleri, çeşitli durumları bildiren kelime.
    isim cümlesi * Yüklemi isim soyundan olan veya ek fiile kurulan cümle.
    isim çekimi * İsimlere iyelik eklerinin getirilmesi.
    isim durumu * İsim hâli.
    isim gövdesi * İsim ve fiil köklerinden yapım ekleriyle türetilen ve isim olarak kullanılan gövde.
    isim hakkı * Bir ticarethanenin veya malın adınıkullanma karşılığında talep edilen hak, patent hakkı.
    isim hâli * Başka bir kelime ile ilgi kurmak için, ismin yalın olarak veya ek olarak girdiği durum.
    isim koymak * ad koymak, tesmiye etmek.
    isim kökü * Bir ismin eklerine bölünemeyen anlamlıen küçük parça.
    isim tabanı * İsim kök ve gövdelerinin çekim eki almamışhâli.
    isim tamlaması * İki veya daha çok isim soyundan kelime ile kurulmuşolan tamlama.
    isim vermek * ad vermek.
    isim yapmak * bir alanda ün kazanmak, ün almak.
    isimcilik * Adcılık.
    isimden türeme fiil * İsim kökünden fiil yapım ekiyle yapılmışfiil gövdesi.

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 43

    isimden türeme isim * İsim kökünden yapım ekleriyle türetilen isim gövdesi: Ev-cil, göz-cü-lük vb.
    isimlendirme * İsimlendirmek işi.
    isimlendirmek * Adlandırmak, ad koymak.
    isimli * Adı olan, ad almış.
    isimlik * İsmin yazıldığıplâketin konulduğu yer.
    isimsiz * Adı olmayan, ad almamış.
    * Yaptığı iş bilinmesine karşılık kendi bilinmeyen, adsız.
    iskalârya * Çarmıhların halat basamakları.
    iskambil * Bir yüzünde sayılar veya resimler bulunan, çeşitli oyunlar oynamaya yarayan kart, oyun kâğıdı.
    * Bu kartların 52 tanesinden oluşan deste.
    * Bu kart destesiyle oynanan oyun.
    iskambil kâğıdı * İskambil.
    iskambil kâğıdı gibi devrilmek * birer birer ve birbiri ardısıra devrilmek.
    iskân * Yurtlandırma, yerleştirme.
    * Yurtlanma, yerleşme.
    iskân etmek * (ev, yurt) kazandırmak, boş bir yere insan yerleştirmek.
    iskandil * Denizin derinliğini ölçme.
    * Bu işiçin kullanılan araç.
    * İşin iç yüzünü öğrenme, bilgi toplama, sorup soruşturma.
    iskandil etmek * deniz derinliğini ölçmek.
    * bir işin iç yüzünü araştırmak, bilgi toplamak.
    * gözetlemek, çevreyi kollamak.
    * sorup soruşturmak, araştırmak.
    İskandinav * Kuzey Avrupa yarım adalarının bütünü.
    * İskandinavyalı.
    İskandinav dilleri * Germen dillerinin kuzey kolundaki dillere verilen ad.
    İskandinavyalı * İsveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya’da oturan halk ve bu halkın soyundan olan (kimse).
    iskarpelâ * Tahta, metal veya taşı işlemeye yarayan çelik araç.
    iskarpin * Ökçeli, konçsuz ayakkabı.
    iskarto * Yapağıkırıntısı.
    iskele * Deniz taşıtlarının yanaştığı, çoğu tahta ve betondan yapılmış, denize doğru uzanan yer.
    * Kıyıya yanaşan deniz aracına doğru uzatılan eğreti küçük köprü veya gemiye çıkmayısağlayan merdiven.
    * Vapur uğrağı olan şehir veya kasaba.
    * İçerlerde bulunan bir yerin kendine en yakın olan deniz taşıtıuğrağıveya demir yolu durağı.
    * Yapıların dışında sıvama, boyama veya onarım için keresteden kat kat kurulan, çalışma sırasında üstüne
    çıkılan çatkı.
    * Geminin sol yanı.
    * Işıkların yerleştirilmesi, ışıkçıların dolaşabilmesi için stüdyolarda tavana yakın yerde duvarıçepeçevre saran
    çıkıntı.
    iskele almak * (gemi) merdivenleri kaldırılıp harekete hazırlanmak.
    * bir erkek, bir kadına sarkıntılık etmek.
    iskele babası * Yanaşan gemileri bağlamak için rıhtıma konmuşdökme demir veya betondan silindir.
    iskele kelepçesi * İnşaatın dışyüzeyine kurulan iskeleyi birbirine bağlamaya yarayan bağlantıparçaları.
    iskele kuşu * Yalıçapkını, emircik.
    iskelet * İnsan ve hayvan bedeninin kemik çatısı, teşrih.
    * Yumuşak bölümleri dökülmüş, ölü bir vücudun kemiklerinin bütünü.
    * Bir şeyi oluşturan temel çatı.
    * Çok zayıf.
    * Bir eserin genel plânı.
    * Kuru, çıplak.
    iskelet gibi * çok zayıf.
    iskelet mobilya * Esas taşıyıcıkısımlarımasif ağaç malzemeden yapılan ve oturma grubuna giren koltuk, kanepe, sandalye,
    kolçaklısandalye, sallanan koltuk vb. mobilya.
    iskeleti çıkmak * çok zayıflamak.
    iskemle * Arkalıksız sandalye.
    * Üstüne sigara tablası, çiçek vazosu gibi şeyler konulan küçük masa.
    * Sandalye.
    iskerlet * Dikenli salyangoz.
    iskete * Serçegillerden, gagalarıdişli, zararlı böcek ve kurtlarla beslenen, güzel sesli bir kuş(Parus ater).
    iski * Bkz. ski.
    İskitçe * İskitlerin dili.
    İskitler * MÖ. Vlll-Vll. yüzyıllarda Orta Asya’dan Güney Rusya’ya göç eden bir kavim.
    İskoç * İskoçya halkından olan kimse.
    * İskoçya yapısı, İskoçlara özgü olan.
    İskoçça * İskoç dili.
    İskoçyalı * İskoç halkından olan kimse,İskoç.
    iskolâstik * Bkz. skolâstik.
    iskonto * Bkz. ıskonto.
    iskorbüt * C vitamini eksikliğinden ileri gelen ve dermansızlık, zayıflık ve dişetlerinin iltihabı gibi belirtilerle kendini
    gösteren hastalık.
    iskorçina * Birleşikgillerden, lezzetli kökleri sebze olarak kullanılan, Akdeniz bölgesinde çok yetiştirilen bir bitki
    (Scorzonera).
    iskorpit * İskorpitgillerden, iri başlı, yüzgeçlerinde yakıcıdikenleri bulunan, eti beğenilen bir balık (Scorpaena scrofa).
    iskorpitgiller * Omurgalılardan, örnek hayvanı iskorpit olan, sırt yüzgeçleri zehirli bezlere bağlı güçlü dikenlerle donanmış,
    bütün denizlerde rastlanan balıklar sınıfı.
    iskota * Yelkenleri açmak ve tutmak için alt köşelerine bağlanan halat, zincir ve palangadan oluşan donanım.
    İslâm * İslâmiyet.
    * Hz. Muhammed’in yaydığıdinden olan (kimse), Müslüman.
    İslâm gizemciliği * Tasavvuf.
    İslâm hukuku * Din temeline dayanan hukuk, şeriat.
    İslâmcı * Müslümanlığın esaslarınısadece dinî hayatta değil, hukukî, iktisadî ve siyasî düzenlemelerde de geçerli
    kılmak isteyen kimse.
    İslâmcılık * İslâmcı olma durumu.

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 44

    İslâmî * İslâm diniyle ilgili olan.
    İslâmiyet * Hz. Muhammed’in yaydığıdin, Müslümanlık.
    İslâmlaşma * İslâmlaşmak işi.
    İslâmlaşmak * Müslüman olmak.
    İslâmlaştırma * Müslüman olmasını sağlama.
    İslâmlaştırmak * Müslüman yapmak.
    İslâmlık * Müslümanlık.
    İslâv * Slav.
    İslâvca * Slavca.
    İslâvcılık * Slavcılık.
    İslâvist * Slavist.
    İslâvistik * Slavistik.
    İslâvlaştırmak * Slavlaştırmak.
    isleme * İslemek işi.
    islemek * İse tutup karartmak.
    islenme * İslenmek işi.
    islenmek * İsli duruma gelmek.
    isli * İsi olan, islenmiş, is bulaşmış.
    * İs verecek biçimde.
    isli küf * Toprakta ve gübreliklerde çürükçül yaşamakla birlikte kulak, burun, akciğer asalağı olarak da gelişebilen
    asklımantar (Aspergillus fumigatus).
    islim * Gücünden yararlanmak için elde edilen buhar, istim.
    islim arkadan gelsin * Bkz. istim arkadan gelsin.
    İsloven * Sloven.
    ismen * Adını belirterek, adınısöyleyerek, adınıvererek.
    ismet * Ahlâk kurallarına bağlıkalma durumu, sililik.
    * Dürüstlük, temizlik.
    ismetli * Ahlâk kurallarına bağlı, ismet sahibi.
    * Dürüst olan.
    ismetsiz * Ahlâk kurallarına aykırıdavranan.
    * Dürüst olmayan.
    ismi çıkmak * ünlü olmak.
    * kötü bir ün yapmak.
    ismi geçmek * adından söz edilmek, bahsedilmek, adı geçmek.
    ismi var cismi yok * sözü edilen bir kimse veya şeyin gerçekte var olmadığınıanlatır.
    * adı olmasına karşılık görevini, etkinliğini yerine getirmeyen.
    ismini cismini almak * adını, kimliğini belirleyip kaydetmek.
    ismini cismini bilmemek * hiç tanımamak.
    ismiyle cismiyle * Bkz. adıyla sanıyla.
    isnaden * Dayanarak.
    isnat * Bir düşünceyi, bir konuyu bir kişi veya sebebe dayandırma, yükleme, atfetme.
    * Karacılık, iftira.
    isnat etmek * dayandırmak.
    * kara çalmak; iftira etmek.
    isnat grubu * Sıfatların isimden sonra gelmesiyle oluşan ve genellikle deyim olarak kullanılan kelime grubu.
    ispalya * Herek.
    ispanya * Boyacılıkta kullanılan tebeşir tozu.
    İspanyol * İspanya halkından veya bu halkın soyundan olan (kimse).
    * İspanyol halkına özgü olan.
    İspanyol dansı * İspanyollara özgü, hareketli bir tür dans.
    İspanyol müziği * İspanyollara özgü bir tür müzik.
    İspanyol nezlesi * Paçavra hastalığı.
    İspanyolca * Hint-Avrupa dillerinden, İspanya’da, Brezilya dışındaki Lâtin Amerika’da ve İspanyol uygarlığını
    benimsemişülkelerde kullanılan dil.
    ispanyolet * Pencere kanatlarınıkapadıktan sonra sürgülemeye yarayan ve ortasında her iki yana işleyen tutacak yeri
    bulunan uzun demir sürgü.
    ispanyolet kilit * Elbise dolabı, büro dolabıvb. eşyaların kapaklarına takılan, sürgü kolları ile kapağın altından ve üstünden
    kilitleme yapan gömme kilit çeşidi.
    ispari * İzmaritgillerden, kurşun renginde bir balık (Sargus annularis).
    ispat * Tanıt ve kanıt göstererek bir şeyin gerçek yönünü ortaya çıkarma, tanıtlama, tanıt.
    ispat etmek * kanıtlamak.
    * tanıtlamak.
    ispati * İskambil kâğıdında sinek.
    ispatlama * Kanıtlama.
    * Tanıtlama.

  • Türkçe Sözlük İ Sayfa 45

    ispatlamak * Kanıtlamak.
    * Tanıtlamak.
    ispatlanış * İspatlanmak işi veya biçimi.
    ispatlanma * İspatlanmak işi.
    ispatlanmak * Tanıtlamak işi yapılmak, tanıtlanmak.
    ispatlayış * İspatlamak işi veya biçimi.
    ispatlı * Tanıtlanmış.
    ispatlışahitli * Gerçek yönü gösterilen, tanıtlıve kanıtlı.
    ispazmoz * Bkz. spazm.
    ispenç * Bodur bir cins horoz veya tavuk.
    * Tarımla uğraşan Hristiyan uyruktan alınan bir tür vergi.
    ispenç horozu * Ufak tefek olduğu hâlde kabadayılık taslayan.
    ispençiyari * Eczacılık.
    ispendek * Levrek balığının küçüğü.
    ispermeçet * Balinalardan ve özellikle ispermeçet balinasının başından çıkarılan, mum yapımıve kozmetik sanayiinde
    kullanılan beyaz bir madde.
    ispermeçet balinası * Balinalardan, büyüklüğü bakımından balinaya benzeyen, alt çenesindeki genişdişiyle ondan ayrılan deniz
    memelisi, kaşalot (Physeter catodon).
    ispinoz * İspinozgillerden, gagasıkısa ve koni biçiminde, sırt tüyleri yeşilimtırak mavi, boynu ve karnıkırmızırenkte,
    güzel sesli bir kuş(Fringilla coelebs).
    ispinozgiller * Kanarya, saka, serçe, ispinoz gibi ötücü kuşları içine alan göçmen kuşlar familyası.
    ispir * At veya araba uşağı.
    ispiralya * Gemi kamaralarınıaydınlatmak için güvertelerde açılan küçük yuvarlak camlıkaporta.
    ispirto * Etil alkol.
    * İçki.
    ispirto ocağı * İspirtoluk.
    ispirtocu * İspirto içen kimse.
    ispirtolu * İspirtosu olan.
    ispirtoluk * İspirto yakan küçük ocak, ispirto ocağı, kamineto.
    ispirtosuz * İspirtosu olmayan.
    ispit * Jant.
    ispiyon * Birinin sırlarını, davranışlarını, düşüncelerini gözleyip başkalarına bildirerek çıkar sağlayan (kimse).
    ispiyoncu * İspiyon.
    ispiyonculuk * İspiyonun yaptığı iş.
    ispiyonlama * İspiyonlamak işi.
    ispiyonlamak * Birinin sırlarını, davranışlarını, düşüncelerini gözleyerek yetkili kişilere bildirmek.
    ispritizma * Ruhun ölmediğine inanan, gereğinde ölülerin ruhlarıyla ilişki kurulabileceğini ileri süren inanış, ruh
    çağırma.
    ispritizmacı * İspritizma ile uğraşan kimse, ruh çağırımcı.
    ispritizmacılık * İspritizmacının işi.
    israf * Gereksiz yere para, zaman, emek vb.yi harcama, savurganlık, tutumsuzluk.
    israf etmek * gereksiz yere harcamak, savurganlık etmek, tutumsuzluk etmek.
    israfa kaçmak * gereksiz yere aşırıharcamalarda bulunmak.
    İsrafil * İslâm inanışına göre kıyamet gününü öttüreceği boru ile bildirecek olan melek.
    İsrailli * İsrail halkından olan (kimse).
    istadya * Uzakta bulunan iki noktanın arasınıölçmekte kullanılan araç.
    istalagmit * Bkz. stalagmit.
    istalaktit * Bkz. stalaktit.
    İstanbul efendisi * Genellikle İstanbul’da oturan kibar, saygılı, alçak gönüllü, olgun, çelebi ve yardımsever kimse.
    İstanbul kekiği * Trakya, Batıve Güney Anadolu’da yetişen sık tüylü, beyaz ve pembe çiçekli, kuvvetli kokulu, çok yıllık bir
    bitki (Origanum heradeoticum).
    istanbulin * Tanzimat’tan Meşrutiyet’e kadar Türkiye’de kullanılan, yakasıkapalı bir tür erkek ceketi.
    istasyon * Tren durağı.
    * Araştırma kuruluşu.
    * Satış, bakım, aşı gibi işler yapılan kuruluşveya yer.
    istasyon yapmak * duraklamak, beklemek.
    istatistik * Bir sonuç çıkarmak için olgularıyöntemli bir biçimde toplayıp sayı olarak belirtme işi, sayımlama.
    * Bir dizi olayın veya sayı ile gösterilen olguların yöntemli öbekleştirilmesine dayanan ve ilkelerini olasılık
    kuramlarından alan, matematiğin uygulamalıdalı, sayım bilimi.
    istatistikçi * İstatik uzmanı, sayımlamacı, istatikle uğraşan (kimse).
    istavrit * Uskumrugillerden, pulsuz ve az kılçıklı bir balık (Trachurus trachurus).
    istavrit azmanı * Orkinos balığına yanlışolarak verilen ad.