Italán Idısh Aýdarma

Italán tili-Italıanyń romantıkasyn ómirge ákeletin tamasha til. Bul sonymen qatar búkil álemdegi kásiporyndar men uıymdar úshin mańyzdy til, óıtkeni Italıa mańyzdy ekonomıkalyq jáne mádenı ortalyq bolyp tabylady. Klıenttermen baılanysý, áriptestermen jumys isteý nemese ıtalán tilinde jazylǵan qujattardy túsiný qajet pe, jazbasha aýdarma qyzmetteri aqparattyń dál berilýin qamtamasyz ete alady.

Italán tilinen aǵylshyn tiline nemese aǵylshyn tilinen ıtalán tiline aýdarý-tildiń núanstaryn tıimdi jetkizý úshin tájirıbeli aýdarmashyny qajet etetin kúrdeli mindet. Italán tilinen aǵylshyn tiline nemese aǵylshyn tilinen ıtalán tiline aýdarýdaǵy birinshi másele - tildiń ártúrli qurylymy. Italándyq sóılem ádette sýbektiden, obektiden jáne is-áreket etistiginen turady, sodan keıin ústeý nemese basqa determınanttar. Aǵylshyn tilinde bul sanattardyń ornalasý tártibi jıi keri bolady.

Italán tiline aýdarý kezinde týyndaıtyn taǵy bir másele-til ishindegi kóptegen aımaqtyq varıasıalar. Italıada ondaǵan dıalektiler bolǵandyqtan, kóptegen aýdarmashylar aımaqtyń biregeı mádenı erekshelikterin jaqsyraq jetkizý úshin belgili bir aımaqtyq dıalektilerge mamandanǵan. Sonymen qatar, aýdarmashynyń ıtalán tilinde sóıleý nemese jazý kezinde jıi qoldanylatyn aýyzeki sóılemder men ıdıomalardy túsinýi mańyzdy.

Tildiń núanstaryn bilýmen qatar, ıtalán tilinen tıimdi aýdarmashylar eldiń mádenıeti men tarıhyn jaqsy bilýi kerek. Bul olarǵa qujatty bastapqy kontekstinde túsindirýge múmkindik beredi jáne maǵynaly aýdarmany qamtamasyz etedi.

Italán tilinen dál aýdarýdy bilý bıznestiń ósýine yqpal etedi jáne jahandyq aýdıtorıamen qarym-qatynasty jeńildetedi. Uıymdarǵa tildiń sulýlyǵyn saqtaı otyryp, tildik kedergini jeńýge kómektesetin kásibı aýdarma qyzmetteri usynylady. Tájirıbeli aýdarmashylar tobymen yntymaqtastyq-ıtalán tilinde dál jáne maǵynaly qarym-qatynasty qamtamasyz etýdiń eń jaqsy tásili.

Italán tilinde qaı elder sóıleıdi?

Italán tili-Italıada, San-Marınoda, Vatıkanda jáne Shveısarıanyń keıbir bólikterinde resmı til. Ol Albanıa, Malta, Monako, Slovenıa jáne Horvatıada da sóıleıdi. Sonymen qatar, búkil álemde ıtalán tilinde sóıleıtin birneshe qaýymdastyq bar, sonyń ishinde Amerıka Qurama Shtattary, Fransıa jáne Argentına sıaqty elderde.

Italán tiliniń tarıhy qandaı?

Italán tiliniń tarıhy uzaq jáne kúrdeli. Italán tili týraly eń alǵashqy jazbasha eskertý bizdiń zamanymyzdyń 9 ǵasyryna jatady, degenmen bul til áldeqaıda erterek aıtylǵan bolýy múmkin. Italán tili bizdiń zamanymyzdyń 6 ǵasyrynda Italıa túbegine basyp kirgen nemis halqy lombardtar sóıleıtin nemis tili longobard dıalektilerinen shyqqan.
9-14 ǵasyrlar aralyǵynda ıtalán tili túbekte aımaqtyq dıalektilerdiń damýymen aıtarlyqtaı damydy. Osy kezeńde týskan dıalektisi nemese "toskana" paıda boldy, ol qazirgi standartty ıtalán tiline negiz boldy.
15 ǵasyrda Florensıa, Rım jáne Venesıa jazýshylarynyń yqpaly tildi odan ári standarttaýǵa ákeldi. Osy ýaqytta til sózdigine "amoroso" (súıkimdi) jáne "dolce" (tátti) sıaqty kóptegen latyn sózderi engizildi.
16-17 ǵasyrlarda Italıa uly ádebı shyǵarmashylyq kezeńin bastan ótkerdi. Sol kezdegi eń yqpaldy qaıratkerler Dante, Petrarka jáne Bokkachcho boldy, olardyń shyǵarmalary tilge úlken áser etti.
19 ǵasyrda Italıada saıası birigý prosesi júrip, jańa standartty til nemese "Italiano Comune"quryldy. Italıanyń resmı tili qazirgi ýaqytta óziniń kórnekti ádebı murasynyń arqasynda Toskana dıalektisine negizdelgen.
Uzaq tarıhyna qaramastan, ıtalán tili eldiń kóptegen bólikterinde kúndelikti sóıleýde áli de belsendi qoldanylatyn til bolyp qala beredi.

Italán tilin úırenýge eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Dante Alıgerı (1265-1321): kóbinese "ıtalán tiliniń ákesi" dep atalady, Dante "Qudaıdyń komedıasyn" jazdy jáne qazirgi standartty ıtalán tiliniń negizi retinde Toskana dıalektisin qurǵan.
2. Petrarka (1304-1374): ıtalándyq aqyn jáne ǵalym, Petrarka óziniń gýmanısik áserimen este qalady, sonymen qatar poezıanyń sonet túrin oılap tapty. Ol ıtalán tilinde kóp jazdy, bul tildi ádebı etýge kómektesti.
3. Bokkachcho (1313-1375): 14 ǵasyrdaǵy ıtalándyq jazýshy, Bokkachcho ıtalán tilinde birqatar shyǵarmalar jazdy, sonyń ishinde "Dekameron" jáne Sent-Frensıs ómirindegi áńgimeler. Onyń jumysy ıtalán tiliniń shekaralaryn onyń dıalektilerinen tys keńeıtýge jáne ózindik túrin qurýǵa kómektesti lıngva franka.
4. Lýıdjı Pırandello (1867-1936): Nobel syılyǵynyń laýreaty, dramatýrg, Pırandello ıtalán tilinde Áleýmettik ıelikten shyǵarý jáne ekzıstensıaldy saǵynysh taqyryptaryna qatysty kóptegen shyǵarmalar jazdy. Onyń kúndelikti tildi qoldanýy bul tildi keńinen qoldanýǵa jáne túsinikti etýge kómektesti.
5. Ýgo Foskolo (1778-1827): ıtalándyq romantızmniń eń yqpaldy qaıratkerleriniń biri Foskolo rıfmalardy, metrlerdi jáne basqa poetıkalyq konvensıalardy qoldanýdy tanymal ete otyryp, qazirgi ıtalán tiliniń tilin qalyptastyrýǵa kómektesti.

Italán tiliniń qurylymy qalaı?

Italán tili-roman tili jáne basqa roman tilderi sıaqty etistikterdiń aınalasynda salynǵan. Onda sózderdiń sýbektıvti-etistik-Obektilik tártibi jáne ótkendi, búgindi jáne bolashaqty bildirý úshin kúrdeli ýaqyt pen kóńil-kúı júıesi bar. Ol kúrdeli núanstary men sózderdiń maǵynasyndaǵy názik aıyrmashylyqtarǵa baılanysty úırenýge bolatyn eń qıyn tilderdiń biri bolyp sanalady.

Italán tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

1. Basyńyzdy batyryńyz: tildi úırenýdiń eń jaqsy tásili - oǵan múmkindiginshe súńgý. Bul ıtalán tilinde múmkindiginshe kóp estýdi, sóıleýdi jáne oqýdy bildiredi. Italándyq fılmderdi, teleshoýlardy, mýzykany, kitaptardy jáne ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýlerdi tabyńyz.
2. Italán gramatıkasynyń negizderin, atap aıtqanda etistik shaqtaryn, zat esim jynysyn jáne esimdik formalaryn bilińiz. Ózińizdi tanystyrý, suraqtar qoıý jáne olarǵa jaýap berý, sondaı-aq emosıalardy bildirý sıaqty qarapaıym áńgimeden bastańyz.
3. Únemi jattyǵý jasańyz: kez-kelgen tildi úırený berilgendik pen tájirıbeni qajet etedi. Italán tilin úırenýge jáne jattyǵýǵa únemi ýaqyt bóletindigińizge kóz jetkizińiz.
4. Resýrstardy aqylmen paıdalanyńyz: ıtalán tilin úırenýge kómektesetin kóptegen resýrstar bar. Onlaın til úırený kýrsyn, sózdikterdi, sózdikterdi jáne aýdıokitaptardy paıdalanyńyz.
5. Motıvasıany saqtańyz: kez kelgen tildi úırený qıyn bolýy múmkin. Ózińizge kishigirim maqsattar qoıyńyz jáne olarǵa qol jetkizgen kezde ózińizdi marapattańyz. Sizdiń jetistikterińizdi atap ótińiz!
6. Kóńil kóterińiz: ıtalán tilin úırený qyzyqty ári jaǵymdy tájirıbe bolýy kerek. Tildik oıyndar oınaý nemese ıtalándyq múltfılmderdi kórý arqyly oqý prosesin qyzyqty etińiz. Siz qanshalyqty tez úırenetinińizge tań qalasyz.

Idısh-ejelgi til, onyń tamyry Germanıaǵa 10 ǵasyrda keledi, degenmen ortalyq jáne Shyǵys Eýropada ol orta ǵasyrlardan beri aıtylyp keledi. Bul birneshe tilderdiń, eń aldymen nemis, evreı, arameı jáne slaván tilderiniń tirkesimi. Idısh keıde dıalekt retinde qarastyrylady, biraq is júzinde bul óziniń sıntaksısi, morfologıasy jáne sózdik qory bar tolyqqandy til. Bul tildi qoldaný dıaspora, asımılásıa jáne áleýmettik jaǵdaılardyń ózgerýine baılanysty ǵasyrlar boıy azaıdy, biraq búginde keıbir elderde kóptegen pravoslavıelik evreıler sóıleıdi.

Idısh tili resmı til mártebesine ıe bolmasa da, ony áli de sóıleıtinder onyń lıngvısıkalyq jáne mádenı maqsattar úshin qanshalyqty mańyzdy ekenin biledi. Sondyqtan búkil álemde ıdısh tiline aýdarma qyzmetteri arqyly tildi saqtaýǵa tyrysatyn adamdar bar. Aýdarmashylar ıdısh tilin túsinetinder men túsinbeıtinder arasyndaǵy alshaqtyqty joıýǵa kómektesedi.

Idısh tilinen aýdarma qyzmetteri Kıeli kitaptan alynǵan sózder nemese dinı ádet-ǵuryptardy bildirý úshin qoldanylatyn sóz tirkesteri sıaqty ıdısh tiliniń aýyzeki tiline aınalǵan evreı termınderin tabýǵa kómektesedi. Aýdarma arqyly bul qasıetti órnekterdi ıdısh tilinde jazýǵa nemese sóıleýge durys engizýge bolady. Bul tildi bilmeıtinder úshin ıdısh tilindegi aýdarmalarǵa qol jetkizý múmkindigi óte paıdaly bolýy múmkin.

Idısh tilindegi qujattardyń aýdarmalary tarıh boıynda kóshi-qon, din, ádebıet, lıngvısıka jáne evreı tarıhy sıaqty kóptegen salalarda qoldanylǵan. Sondyqtan ıvrıt tilinde de, nemis tilinde de sertıfıkattalǵan bilikti ıdısh aýdarmashylaryn tabý mańyzdy. Tildiń ózinen basqa, bul mamandar ártúrli shyǵarmalardyń mádenıetin, mánmátinin jáne mán-jaılaryn bilýi kerek, osylaısha olardyń aýdarmalary bastapqy nıetti dál kórsetedi.

Idısh tilindegi aýdarmalar til úırenýge tyrysatyndarǵa úlken kómek kórsetip qana qoımaı, ony tiri qaldyrýǵa kómektesedi. Idısh sózderi men sóz tirkesterin basqa tilderge aýdarýǵa kómektesý arqyly aýdarmalar tildiń tolyq joǵalýyn boldyrmaýǵa kómektesedi. Bilikti aýdarmashylardyń kómegimen ıdısh evreı halqynyń mádenıeti men dástúrlerine tereze ashatyn tiri jáne saý bolyp qalady.

Idısh tilinde sóıleıtin elder qandaı?

Idısh tili negizinen Amerıka Qurama Shtattarynyń, Izraıldiń, Reseıdiń, Belarýssıanyń, Ýkraınanyń, Polshanyń jáne vengrıanyń evreı qaýymdastyqtarynda sóıleıdi. Sondaı-aq, Fransıada, Argentınada, Avstralıada, Ońtústik Afrıkada, Kanadada jáne basqa elderde evreılerdiń sany az.

Idısh tiliniń tarıhy qandaı?

Idısh-bul orta nemis tilinen bastaý alatyn jáne búkil álem boıynsha Ashkenazı evreıleri sóıleıtin til. Ol 9 ǵasyrda qurylǵannan beri Ashkenazı evreıleriniń negizgi tili retinde qyzmet etti, qazirgi Germanıa men Fransıanyń soltústiginde evreı qaýymdastyqtary órkendedi. Bul birneshe tilderdiń, sonyń ishinde evreı jáne arameı tilderiniń, sondaı-aq slaván, Roman jáne orta German dıalektileriniń qospasy.
Idısh alǵash ret 12 ǵasyrda eýropalyq evreıler arasynda tanymal boldy, ol dástúrli jazbasha forma retinde emes, negizinen aýyzeki til retinde qoldanyla bastady. Bul evreı halqynyń ornalasýyna baılanysty boldy, olar kóbinese geografıalyq jaǵynan bir-birinen bólinip, ýaqyt óte kele ártúrli dıalektilerdi damytty. 15-16 ǵasyrlarda ıdısh búkil Eýropaǵa keń taralyp, eýropalyq evreıler arasynda qarym-qatynas tiline aınaldy.
Idısh tiline evreıler ómir súrgen jergilikti tilder de qatty áser etti, sondyqtan búkil Eýropa, Afrıka jáne Amerıkada ártúrli dıalektiler damydy. Ishki aıyrmashylyqtarǵa qaramastan, ıdısh dıalektileri jalpy gramatıkaǵa, sıntaksıske jáne standartty leksıkaǵa ıe, keıbir dıalektilerge evreı, al basqalaryna keıingi tilder qatty áser etti.
19 ǵasyrda ıdısh ádebıeti órkendep, tilde kóptegen kitaptar men jýrnaldar jaryq kórdi. Alaıda antısemıtızmniń kúsheıýi, Ekinshi dúnıejúzilik soǵystan keıin kóptegen evreılerdiń qonys aýdarýy jáne Amerıka Qurama Shtattarynda aǵylshyn tilin basym til retinde qabyldaý ıdısh tiliniń aýyzeki til retinde quldyraýyna ákeldi. Búginde búkil álemde, negizinen Soltústik Amerıka men Izraılde mıllıondaǵan adamdar ıdısh tilinde sóıleıdi, degenmen bul til burynǵydaı keń qoldanylmaıdy.

Idısh tiliniń damýyna eń kóp úles qosqan 5 adamnyń qataryna kim kiredi?

1. Elıezer Ben-Ehýda (1858-1922): Ben-Ehýda evreı tilin qaıta jandandyrdy dep esepteledi, ol evreı tiline kóptegen ıdısh sózderin engizý arqyly jasady. Ol sondaı-aq qazirgi evreı tiliniń jan-jaqty sózdigin birinshi bolyp qurastyryp, osy til týraly maqalalar men kitaptar jazdy.
2. Sholom-Aleıhem (1859-1916): Aleıhem Shyǵys Eýropadaǵy evreılerdiń ómiri týraly jazǵan áıgili ıdısh jazýshysy boldy. Onyń shyǵarmalary, sonyń ishinde "Teve saýynshy", ıdısh tilin búkil álemge tanymal etýge jáne taratýǵa kómektesti.
3. Haım Greıd (1910-1982): Greıd ıdısh tilinde tanymal jazýshy jáne aqyn bolǵan. Onyń evreı ómiriniń qıyndyqtaryn baıandaıtyn shyǵarmalary ıdısh tilindegi eń jaqsy ádebıet týyndylarynyń biri bolyp sanalady.
4. Maks Vaınreıh (1894-1969): lıngvıs, profesor, Lıtvanyń Vılnús qalasyndaǵy YIVO evreılerdi zertteý ınstıtýtynyń negizin qalaýshy jáne dırektory Vaınreıh búkil ómirin ıdısh tilin zertteýge jáne tanymal etýge arnady.
5. Isık Mýnger (1900-1969): Mýnger ıdısh aqyny jáne 20 ǵasyrdyń eń uly jazýshylarynyń biri boldy. Bul tildiń jandanýy men modernızasıasyna úlken áser etti.

Idısh tiliniń qurylymy qalaı?

Idısh qurylymy nemis tilimen birdeı. Ol sýbekt-etistik-obekt retimen qurylǵan sózderden, sóz tirkesterinen jáne sóılemderden turady. Idısh tili nemis tiline qaraǵanda qysqa, maqalalardy, predlogtardy jáne baǵynyshty odaqtardy az paıdalanady. Idısh tilinde nemis tilindegideı etistik konúgasıa júıesi joq, al keıbir etistik shaqtary nemis tilindegiden ózgeshe. Idısh tilinde nemis tilinde joq birneshe qosymsha bólshekter men basqa elementter bar.

Idısh tilin eń durys jolmen qalaı úırenýge bolady?

Idısh tilin úırenýdiń eń jaqsy tásili-bul tilge baspen ený. Bul ıdısh tilinde sóılesýlerdi tyńdaýdy, ıdısh tilinde kitaptar men gazetterdi oqýdy, sondaı-aq ıdısh tilinde fılmder men teleshoýlardy kórýdi bildiredi. Siz sondaı-aq jergilikti qaýymdastyq ortalyǵynda, ýnıversıtette nemese onlaın rejıminde ıdısh kýrstaryna jazyla alasyz. Onda ana tilinde sóıleıtindermen sóılesýdi umytpańyz, bul sizge aıtylym men gramatıkaǵa úırenýge kómektesedi. Sońynda, kez kelgen suraqtarǵa jaýap berýge kómektesetin ıdısh-aǵylshyn sózdigi men etistik kestelerin qolyńyzda ustańyz.