Саха тыла Эсперанто Тылбаастаа

Саха-түүр тыла, манна Арассыыйа хотугулуу- Илиҥҥи өттүгэр мөлүйүөн аҥаарыттан тахса киһи саҥарыллар. Тыл саҥа официальнай билиниини ылбытынан, уруккутунан сахалыы тылбаас өҥөтүгэр дьоһун ирдэбил баар. Бу ыстатыйаҕа Саха тылын уонна кинини кытта тылбаас суолтатын ырытан көрүөхпүт, ону тэҥэ бу процесска сыһыаннаах проблемалары дьүүллэһиэхпит.

Саха тылыгар Россияҕа эрэ буолбакка, Монголия, Кытай уонна Казахстан курдук дойдуларга эмиэ этэллэр. Ол аата Саха тылыгар, ону таһынан дойду иһигэр тылбаас өҥөтүгэр аан дойдутааҕы наадыйыы баар. Тылбаас сүрүн сыала Саха тылыгар уонна кинини кытта - төрүт омуктар обществоларын уонна атын интэриэстээх өрүттэрин ортотугар бодоруһуу. Ону тэҥэ юридическай докумуоннарга, дипломатическай сөбүлэһиилэргэ, үөрэх матырыйаалларыгар, маассабай информация уонна культура уонна да атын докумуоннарга сыһыаннаах матырыйааллар наадалар.

Дьыала Саха тылыгар уонна кинини кытта тылбаас тиийдэҕинэ сорох дьоһуннаах проблемалары өйдүөххэ наада. Бастатан туран, производство кыһалҕата баар. Саха тылыгар региональнай диалектан көрөн тылга уратылар бааллар. Онон, тылбаасчыттар бу регионнааҕы вариациялары кытта билсиһэн, чуолкайдаһан үлэлииллэрэ наадалаах. Өссө биир проблеманан үгүс тыл туттулларыттан тутулуга суох хас да суолталаах. Ити тыл сөптөөх суолтатын эбэтэр суолтатын быһаарыыны тылбаасчыттарга ыарырҕатар.

Саха тыла уонна кинини кытта сибээстээх ыарахаттар баалларын үрдүнэн, бу процесс суолтатын билинии улахан суолталаах. Саха тыла билиниини ылыытын салгыы сайыннарар буолан, Саха тылын уонна киниттэн атын тылбаас үрдүк хаачыстыбатын уонна чуолкай хааччыллыытын хааччыйара улахан суолталаах. Олоңхо достоинство для поддержания культуры и связи, особенно среди коренных общиналар, культуры так часто маргинализацияланар.

Ханнык дойдуларга сахалыы саҥаралларый?

Саха тылыгар Россияҕа, Кытайга уонна Монголияҕа дииллэр.

Саха тылын историята хайдаҕый?

Саха тыла-хотугулуу- арҕаа түүр тылларыгар сыһыаннаах түүр тыла. Онно Россия Республикатыгар 500 000 киһи, сүрүннээн Лена өрүс бассейныгар уонна кини притоков бааллар. Саха тыла 14- с үйэ бастакы литературатыгар киирэр баай литературнай историялаах. Саха литературата Суфия поэттарын чугастааҕы Илин уонна киин Азия поэттарын, ону тэҥэ император Арассыыйаттан нуучча суруйааччылара уонна автордара күүстээх сабыдыаллаабыттара. Саха тылыгар бастакы сурун тиэкистэр, ол иһигэр корантан уонна лэгэнтэйтэн быһа тардыылар юсуфа уонна Зулайх туһунан итэҕэл тиэкистэрэ бааллара.
Саха тылыгар суруйбут бастакы оригинальнай айымньылара 19 үйэ бүтэһигэр баар буолбуттара: хоһооннор, кэпсээннэр уонна романнар, Саха норуотун күннээҕи олоҕун туһунан кэпсээннэр. Саха суруйааччылара эмиэ бэйэлэрин айымньыларыгар колониализмы утары охсуһуу, Сибиир культуратын уонна регион батталлаах норуоттарын ыарахан балаһыанньатын курдук киэҥ темалары чинчийии саҕаламмыта. 1920-1930 сс. Саха тыла Юрий Чегерев, Анатолий Семенов, Геннадий Титов уонна Иван Тазетдинов курдук суруйааччылары салайбыт литературнай ренессанс буолбута. Бу кэмҥэ Саха тылыгар бэчээттэммит кинигэ ахсаана лаппа улаатта, ону тэҥэ бу тылы Правительство уонна административнай докумуоннарга туһаныы элбээтэ.
Билигин Саха тыла кини аатын сөргүтэр, онно хас да саҥа хаһыат, сурунаал тахсар. Ону тэҥэ Саха тылын Россия тас өттүгэр үөрэтиигэ интэриэстэрэ улаатар, тоҕо диэтэххэ, аҕыйах университет бу тылынан курстары туруорсар.

Саха тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк уонна филолог; 2. Степан Георгиевич Островскай – Саха поэта, драматург, прозаик уонна тылбаасчыт; 3. Олег Михайлович Беляев – Саха литературоведа уонна публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – Саха фольклориһа; 5. Акулина Еловна Павлова-лексикограф уонна диалектология чинчийээччи.

Саха тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Саха тыла түүр тылларыгар сыһыаннаах уонна хотугулуу- Илиҥҥи бөлөх сорҕото буолар. Бу агглютинативнай тыл, ол аата кини суффикстары туһанар, кинилэр саҥа суолталары уонна формалары айарга дьүөрэлэһэр кыахтаах суффикстары туһаналлар. Саха тыла үрдүк флексиянан уратылаах, ол аата этиигэ туттуллалларыттан көрөн бэйэтин форматын уларыталлар. Суолталаах, солбуйар ааттар, даҕааһыннар уонна туохтуурдар кинилэр формаларын миэстэттэн көрөн быһаарыыны ирдииллэр.

Саха тылын саамай сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Саха тылын учебнига эбэтэр инструкторга аналлаах экземпляры ылыҥ. Бу матырыйаалларга аҕалыллыбыт уруоктары чочуйуу-тылы тупсарыыга бастыҥ ньыма.
2. Практикаланыҥ, аудованиеҕа үөрэниҥ. Ханнык баҕарар тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - кинини практикалыахха сөп курдук, онон кэпсэтээччини буларга кыһаныҥ.
3. Сахалыы тылынан суруллубут матырыйаалы ааҕыҥ. Ол эһиэхэ тыл структуратын уонна грамматикатын өйдүүрүгэр көмөлөһөр.
4. Саха культуратын уонна историятын кытта билсиҥ. Дьон-сэргэ, кинилэр образтарын туһунан элбэҕи билэргит буоллар, ол эһиэхэ тылы өйдүүргүт ордук.
5. Сахалыы СИЭРИ- туому тутуһуҥ уонна истиҥ. Онлайн ресурсата элбэх: радиопрограмманы уонна тэлэбиидэнньэни киллэрэн туран, бу тылга киирэр.
6. Саха Сиригэр Кэлэ Сылдьыҥ. Региоҥҥа бириэмэни ыытан, тылы илдьэ сылдьар дьону кытта сэһэргэһэр кыаҕы ылыаххыт.

Бу-1887 с. доктор Л. Л. Заменгоф, быраас уонна лингвист. Кини араас дойдулартан дьоҥҥо көдьүүстээх иккис тыл буоларын туһугар аан дойду таһымыгар өйдөһүүгэ уонна обществоҕа бииргэ үлэлээһиҥҥэ көмөлөһүү оҥоһулунна. Бүгүн эсперантокка 100- тэн тахса дойдуга киһи этиллэр уонна кини элбэх аан дойдутааҕы рабочай тыл быһыытынан туһаныллар.

Грамматика атын тылларга тэҥнээтэххэ, үөрэтии быдан чэпчиир эбит. Ону судургутутуу ону тылбаастааһын ордук үчүгэйдик оҥорор. Ону таһынан эспиэрдэр ону таһынан тылбаас бырайыактарыгар туһанар кыахтара киэҥник ылыллан, ону туоратыыга хаста да тыл наадата өйдөнөр.

Бу эспиэрдэргэ тылбаас аан дойдуга ураты миэстэни ылар. Тылбаас илдьэ сылдьар атын тылбаастартан уратыта диэн, тылбаасчыттарга тирэҕирэр, ону эсперанто да, оригинал тылын да үчүгэйдик билэр тылбаасчыттарга тирэҕирэр. Ол аата тылбаасчыттар булгуччу носители да, атын да тылы да тылбаастаабаттар, чуолкайдык тылбаастыыллар.

Эсперанто биир тылынан тылбаастаатахха, төрүт тыл бүтэһиктээх тылбааһа чуолкай көрдөрөр суолталаах. Бу судургутук буолуон сөп, тоҕо диэтэххэ, сорох тыллар идиоматическай этиилэри, тыллары уонна өйдөбүллэри тутталлар. Бука, анал бэлэмнэнии уонна уопут наада, бу нэилиэктэр тыллара сөптөөх диспансерга тылбаастаналларын мэктиэлиир наада.

Ону таһынан эспиэрдэргэ тустаах өйдөбүллэргэ эбэтэр тылга тэҥниир наадата суох буолан, бу идеялары чуолкайдык уонна чуолкайдык быһаарарга наадалаах. Бу эспиэрдэргэ тылбаастааһын биир ньымата атын тыллартан улахан уратылаах, онно биир тыл эбэтэр өйдөбүл быһаччы сыһыаннаах буолуон сөп.

Уопсайынан, эсперанто аан дойдутааҕы бэйэ- бэйэҕэ өйдөһүү уонна коммуникацияҕа көмөлөһүү олус туһалаах уонна туһалаах инструмена буолар. Оригинал тылын курдук дириҥник өйдүүр тылбаасчыттарга тирэҕирэн, тылбаастар түргэнник уонна чуолкайдык толоруллуохтарын сөп. Дьэ, уустук өйдөбүллэри уонна идиому тылга сыһыаран, тылбаасчыттар төрөөбүт тыл суолтата чопчу бу эсперантокка бэриллиэн сөп.

Эсперанто ханнык дойдуларга тыл этэллэрий?

Бу эспиэр биир да дойдуга официальнайдык билиниллибит тыл буолбатах. Аан дойду үрдүнэн 2 мөлүйүөн киһи эсперантокка этиэн сөп диэн ааҕыллыбыта, онон онно аан дойду үгүс дойдуларыгар этиллэр. Германия, Япония, Польша, Бразилия уонна Кытай курдук дойдуларга ордук киэҥник тарҕаммыта.

Эсперанто тыл историята хайдаҕый?

Бу - 19 үйэ бүтүүтэ Польша офтальмолог Л. Л. Заменгоф диэн Польша офтальмологынан тэриллибит аан дойду тыла. Кини соругунан культура, тыл уонна национальнай омуктар икки ардыларыгар киэҥник туттуллар тылы ырытан оҥоруохха сөп этэ. Кини лингвистическай судургу тылы талбыта, кини санаатынан, бу тыллартан төһө кыалларынан үөрэтэрэ быдан чэпчэки буолуо этэ.
Заменгф" Уксу Liugrap "("Первая книга") от ыйын 26 күнүгэр 1887 с. псевдонимынан Эсперанто доктора (ол аата"эрэнэр киһи") диэн бастакы кинигэтин бэчээттэппитэ. Эсперанто түргэнник тарҕанна, үйэлэр кирбиилэригэр аан дойду хамсааһыныгар кубулуйда. Бу кэмҥэ бу тылынан элбэх боччумнаах уонна учуонайдар суруллубуттара. Бастакы аан дойдутааҕы конгресс Францияҕа 1905 сыллаахха буолбута.
1908 сыллаахха аан дойдутааҕы эсперанто Ассоциацията тереебут тылы тарҕатар уонна аан дойдутааҕы хардарыта өйдөһөр сыаллаах тэриллибитэ. 20- с үйэ саҕаланыытыгар хас да дойду бэйэтин официальнай көмө тыл быһыытынан ылыммыта уонна аан дойду үрдүнэн хас да саҥа общество тэриллибитэ.
Иккис аан дойду сэриитэ эсперанто сайдарыгар кыаҕы биэрбитэ да, өлбөтөҕө. 1954 сыллаахха Уеьээ БУЛОН Декларациятын ылыммыта, онно сүрүн принциптэр уонна сыал- сорук туруоруллубуттара. Ити кэнниттэн эспиэрдэр бырааптарын Декларациятын 1961 сыллаахха ылыныы буолбута.
Бүгүн эспиэрдэргэ аан дойду үрдүнэн хас да тыһыынча киһи, сүрүннээн, хобби быһыытынан этэллэр, сорох тэрилтэлэр кинини аан дойду тылын практическай быһыытынан үөрэтэллэр.

Тыл сайдарыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиэхэ ким киирэрий?

1. Киһи быһыытынан эсперанто тылы айааччы.
2. Уильям Олдаковскай поэт уонна автор, чуолаан, эсперантоҕа “Адя" классическай поэманы, ону таһынан атын да айымньылары бу тылынан суруйбута.
3. Хамфри Тонкин-Америка профессора уонна эсперанто аан дойду эсперанто ассоциациятын урукку Президенэ.
4. Л. Л. Заменгф-людовико Заменгофа уонна "Фундаменто де эсперанто" издатель, бастакы официальнай грамматика уонна тылдьыт тылдьыта.
5. Пробал дастгуп - индийский автор, редактор и тылбаасчыт, написавший книг по грамматике эсперанто"Новая упрожденная грамматика эсперанто". Кини эмиэ Индияҕа бу тылы сөргүтэргэ суруллар.

Эсперанто тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Эсперанто-бу чопчу оҥоһулунна, ол аата көннөрү үөрэтиигэ утумнаах, логичнай уонна судургу буоларга соруктаах оҥоһулунна. Бу агглютинативнай тыл, ол аата саҥа тыллар силис- мутук силистэрин, сыһыарыыларын силистэрин силистээн үөскэтэллэр, тыл төрүт тылларынааҕар быдан чэпчэки буолар. Тыл сүрүн бэрээдэгэ эмиэ Европа тылларыгар сөп түбэһэр: субъект-объект (сыа). Грамматика сүрдээх судургу, тоҕо диэтэххэ, омуна суох эбэтэр биллибэт артыал суох. Манна өссө ханнык да кэһии суох, ол аата быраабыланы үөрэтэн баран, ханнык баҕарар тылы туһанар кыахтааххыт.

Эспиэрдэр тылы саамай сөптөөх ньыманан үөрэтэллэрий?

1. Эсперанто төрүт тылын үөрэтииттэн саҕалааҥ. Грамматика, тыл саппааһын уонна айымньыны төрдүн үөрэтиҥ. Интэриниэккэ босхо ресурсалар элбэхтэр, Сыыһа- халты сыымайдыыллар, Сыыһа- халты сыымайдыыллар.
2. Тыл туһанарга практикаланыҥ. Эспиэрдэргэ тыл тутааччылары эбэтэр онлайн эсперанто быһыытынан этэҕит. Эсперанто тэрээһиннэригэр уонна семинардарга сылдьыҥ. Бу эһиэхэ тылы үөрэтэргэ, уопуттаах носителлартан төттөрү сибээһи ыларга көмөлөһүөҕэ.
3. Кинигэлэри ааҕыҥ уонна эсперанто киинэлэрин көрүөҕүҥ. Ол эһиэхэ тыл бэйэтин өйдөбүлүн сайыннарарга уонна тыл саппааһын хаҥатарга көмөлөһүөҕэ.
4. Кэпсэтээччини Булуҥ эбэтэр эсперанто кууруһун ааһыҥ. Тылга мэлдьи туттуллуон сөп, - туйгун ньыма.
5. Тылы үксүн хайдах баарынан туһаныҥ. Ханнык баҕарар тылы көҥүл баһылыыр бастыҥ ньыма-ону үгүстүк туһаныахха сөп курдук. Доҕотторгутун кытта эбэтэр электроннай суруктары суруйаҕыт дуу, ордук эсперанто курдук туһаныҥ.